«Συ που ανέβηκες το σκαλοπάτι της αποταγής, μη στραφείς προς τα πίσω» (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος). Πόσες φορές στην πορεία του γάμου και της οικογένειας μας πειράζει ο λογισμός για το αν έπρεπε να παντρευτούμε τον άνθρωπο που παντρευτήκαμε – ο νους μας γυρίζει σε άλλες αγάπες-, και πλάθουμε σενάρια για το αν θα ήμασταν πιο ευτυχισμένοι με άλλους ανθρώπους ή με άλλες επιλογές.
Στην ανατροφή των παιδιών μας αναρωτιόμαστε αν κάναμε λάθη, αν έπρεπε να ακολουθήσουμε άλλη οδό αν δώσαμε τον χρόνο που θα έπρεπε, αν ακούσαμε τα παιδιά μας όσο έπρεπε, αν δείξαμε περισσότερη επιείκεια ή αυστηρότητα από ό,τι έπρεπε. Ανάλογοι είναι και οι προβληματισμοί για μία επαγγελματική επιλογή, για τον τρόπο διάθεσης των χρημάτων μας, για τις σπουδές μας, για γεγονότα στα οποία κληθήκαμε να πάρουμε αποφάσεις που είχαν συνέπειες. Και ο λογισμός μάς ταλαιπωρεί.
Στην πνευματική μας παράδοση διαβάζουμε την φράση: «μη στραφείς προς τα πίσω». Δεν είναι προτροπή για αποφυγή της αυτοκριτικής. Είναι σύσταση να μη γυρίζει ο νους μας σε ό,τι δεν αλλάζει, σε ό,τι αφήσαμε, σε ό,τι ανήκει στο χτες. Είναι κλήση να υπερβούμε τον λογισμό που μας θλίβει για ό,τι έχει να κάνει με το μη αναστρέψιμο και απόφαση επιλογής να παλέψουμε με τις συνθήκες του καιρού μας, με το σήμερα και το αύριό μας. Η πίστη, όπως και η φιλοσοφία, είναι μία διαρκής μνήμη θανάτου, όχι ως αφορμή αγωνίας ή λύπης, αλλά ως αφύπνιση για ό,τι μπορούμε να κάνουμε. Είναι μία διαρκής υπόμνηση του Ποιον έχουμε ανάγκη για να μπορέσουμε να σταθούμε στις προκλήσεις της ζωής, Να διορθώσουμε τα λάθη που μπορούν να διορθωθούν. Να επιλέξουμε την αγάπη εκεί που κριτήριο ήταν μόνο ο εαυτός μας. Να δώσουμε και να μην αρκούμαστε στο να πάρουμε.
«Μη στραφείς προς τα πίσω». Είναι σπουδαίος ο δρόμος που είναι μπροστά μας. Αντί να κρίνουμε και να απορρίπτουμε τον άνθρωπό μας, να του ζητήσουμε μια καινούργια αρχή. Αντί να τρεφόμαστε από τις μνήμες των λαθών και των παθών μας, να ξυπνήσουμε και να διαλέξουμε τον αγώνα της μετάνοιας που δεν είναι αναδίφηση του χτες αλλά αρχή νέας ζωής. Και η έξοδος από το χτες να γίνει έμπρακτα. Ένα χαμόγελο εκπλήσσει. Ένα «συγγνώμη» από την καρδιά συγκινεί. Ένα «ευχαριστώ» ομορφαίνει την σχέση. Και κυρίως «ένα παλεύω και κάνω ό,τι μπορώ» αναμοχλεύει την πορεία της ζωής μας σε όλους τους τομείς.
Η ψυχοθεραπεία μας καλεί να επιστρέψουμε στο χτες για να διορθώσουμε το σήμερα. Να δούμε τις μνήμες που μας ταλαιπωρούν, να τις εξωτερικεύσουμε, να τις εκλογικεύσουμε, να μην τις αφήσουμε να κάνουν κι άλλο φωλιά στην ψυχή μας. Το βήμα όμως παραμένει ανολοκλήρωτο αν η επιστροφή στο χτες γίνεται για να αυτοδικαιωθούμε. Αν δεν περιλαμβάνει την συγχώρεση για ό,τι χάσαμε, για ό,τι δεν ζήσαμε, για όσους μας αδίκησαν. Δεν αρκεί να καταλάβεις το χτες σου, αν η ψυχή σου δεν θέλει να προχωρήσει στο αύριο. «Μη στραφείς προς τα πίσω» σημαίνει με τη βοήθεια της πίστης στον Χριστό να μην θεωρήσεις τα όσα σε ταλαιπώρησαν νάρκη για το σήμερα και το αύριο, αλλά πληγές ταπείνωσης, και να μπεις με την προσευχή στην αποταγή του θελήματος. Κι ας πεθάνει ο λογισμός.