Μια ακόμη πορεία προς την Φάτνη
Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα, Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης.
Με την εορτή των Εσοδίων της Θεοτόκου, την οποία γιορτάσαμε την προηγούμενη εβδομάδα άρχισε και φέτος η πνευματική μας πορεία προς την Φάτνη. Μάς συνοδεύουν σε αυτήν οι υπέροχοι ύμνοι που διαμορφώνουν την κατάλληλη ατμόσφαιρα και ψάλλονται από την ημέρα των Εσοδίων μέχρι τα Χριστούγεννα. Τους ύμνους αυτούς τους συνέθεσε ο μεγάλος υμνογράφος της Εκκλησίας Ιωάννης Δαμασκηνός, ο οποίος προετοιμάζει δι’ αυτών την ψυχή μας να υποδεχθεί τον Χριστό ως Υιό του Θεού, που κατέρχεται στην γη, για να γίνει άνθρωπος, όπως εμείς, και να θυσιασθεί για την δική μας σωτηρία. Αξίζει να σταθούμε στους σχετικούς ύμνους, που σηματοδοτούν την πορεία μας προς την Βηθλεέμ και μας εξηγούν το σχέδιο της Θείας Οικονομίας για την ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου τους Θεού. Πρώτος σταθμός της σχετικής πνευματικής μας πορείας είναι το τροπάριο «Χριστός γεννάται, δοξάσατε. Χριστός εξ Ουρανών απαντήσατε. Χριστός επί γης υψώθητε. Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε λαοί ότι δεδόξασθαι». Κέντρο του σχεδίου του Θεού για την σωτηρία των ανθρώπων είναι ο Χριστός, όπως μάς τονίζει υμνολογικά ο υμνογράφος, θεολογώντας δια των σχετικών τροπαρίων του στο ζήτημα αυτό. Μας υπενθυμίζει λοιπόν με τον πρώτο εισαγωγικό ύμνο του στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας ότι σε λίγο θα γεννηθεί ο Χριστός, ο οποίος θα κατεβεί από τον Ουρανό, για να τον προϋπαντήσουμε στην Βηθλεέμ στο τέλος της πορείας μας προς αυτήν. Και μας προτρέπει να πράξουμε όλοι, «πάσα η γη», αυτό που οφείλουμε, ώστε αιρόμενοι πάνω από τα γήινα να υποδεχθούμελατρευτικά ορθάτο Θείο Βρέφος στην Φάτνη, όπως Του πρέπει, ως υπερκόσμιο δηλ Βασιλέα, όπως Τον προσκύνησαν και οι Τρεις Μάγοι της Ανατολής.
Ακολουθεί ο δεύτερος σταθμός της πορείας μας προς την Φάτνη με τον ύμνο«Το προ των αιώνων εκ Πατρός γεννηθέντι…και επ’ εσχάτων εκ Παρθένου σαρκωθέντι ασπόρως, Χριστώ τω Θεώ βοήσωμεν…Άγιος ει Κύριε». Στον ύμνο αυτό ο υμνογράφος προβάλλει την ταυτότητα του Χριστού, όπως ακριβώς Τον ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως, όπου διακηρύσσουμε την πίστη μας στον «Υιό του Θεού, τον Μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων». Αυτός ο Υιός του Θεού θα γίνει τώρα και Υιός της Παρθένου, ο οποίος σαρκώθηκε μέσα της ασπόρως και έγινε έτσι Θεάνθρωπος. Στην θεϊκή Του ιδιότητα αποβλέποντας πρέπει, κατά την σχετική προτροπή του υμνωδού, να Τον δοξολογούμε ακαταπαύστως λέγοντας Άγιος είσαι Κύριε. Στον επόμενο, τρίτο κατά σειρά, σταθμό της πορείας μας προς την Βηθλεέμο υμνωδός μάς δείχνει το γενεαλογικό δένδρο της Μητέρας του Χριστού με τον σχετικό ύμνο: «Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσαί και Άνθος εξ αυτής, Χριστέ, εκ της Παρθένου ανεβλάστησας εξ όρους ο αινετός… ήλθες σαρκωθείς εξ απειράνδρου ο άϋλος και Θεός, δόξα τη δυνάμει σου, Κύριε». Γνωρίζουμε λοιπόν μέσα από τον σχετικό ύμνο ότι η Μητέρα του Χριστού ήταν κλώνος από την φύτρα του Ιεσαί. Και ο Χριστός Άνθος από αυτόν τον κλώνο, από τον οποίο ανεβλάστησε. Αν και ο ίδιος ήταν άϋλος και Θεός, ήλθε στην γη, για να σαρκωθεί στα σπλάχνα της Παρθένου, χωρίς αυτή να είχε προηγουμένως εμπειρία σαρκικής συνάφειας με άνδρα. Στον τέταρτο σταθμό της πορείας μας προς την Φάτνη μάς συνοδεύει ο ύμνος: «Θεός ων ειρήνης, Πατήρ οικτιρμών, της Μεγάλης Βουλής Σου τον Άγγελον ειρήνην παρεχόμενον απέστειλας ημίν. Όθεν θεογνωσίας προς φως οδηγηθέντες εκ νυκτός ορθρίζοντες δοξολογούμεν Σε, Φιλάνθρωπε». Ο ύμνος αυτός είναι ευχαριστήριος, αλλά και δοξαστικός προς τον φιλάνθρωπο Θεό, ο οποίος ως Θεός ειρήνης, αλλά και ωςΠατέρας ελέους και οικτιρμών μάς απέστειλε τον Χριστό ως Άγγελο της Μεγάλης Απόφασής Του, για να μάς φέρει την ειρήνη και να διαλύσει με το Φως της θεογνωσίας τα σκοτάδια, στα οποία ζούσαμε μέχρι τώρα.
Στον πέμπτο σταθμό ο υμνωδός μάς υπενθυμίζει τους οσίους Τρεις Παίδας με τον σχετικό ύμνο: «Οι παίδες ευσεβεία συντραφέντες δυσεβούς προστάγματος καταφρονήσαντες πυρός απειλήν ουκ επτοήθησαν, αλλ’ εν μέσω της φλογός εστώτες έψαλλον, ο των πατέρων ημών Θεός ευλογητός εί». Η ευσέβεια, μας λέει ο ύμνος αυτός, με την οποίαν συνανετράφησαν οι Τρεις Παίδες, ήταν εκείνη που τούς ώθησε να περιφρονήσουν την ασεβή προσταγή του ηγεμόνα, που τους υποχρέωνε να προσκυνήσουν την εικόνα του. Δεν εφοβήθησαν την απειλή της φωτιάς, που τούς περίμενε, εάν δεν πειθαρχούσαν στην σχετική προσταγή, αλλά ιστάμενοι μέσα στις φόγες αυτής δοξολογούσαν τον Θεό των πατέρων τους ψάλλοντας όλοι μαζί, ας είναι ευλογημένο το όνομά Του. Εύλογα στο σημείο αυτό θα διερωτηθεί κάποιος, τί σχέση έχει το Θαύμα της Γεννήσεως του Χριστού με τους Τρεις Παίδες της Βαβυλώνος, οι οποίοι ερρίφθησαν στην φλεγόμενη κάμινο, επειδή δεν προσκύνησαν την εικόνα του Ναβουχοδονόσορα. Την απάντηση μάς την δίνει ο ίδιος ο υμνωδός στον επόμενο ύμνο του, όταν διασυνδέει την κάμινοτης Βαβυλώνος με την μήτρα της Παρθένου λέγοντάς μας υμνολογικά: «θαύματος υπερφυούς (εννοεί εδώ την Γέννηση του Χριστού) η δροσοβόλος εξεικόνισε κάμινος τύπον», δηλ. τον τύπο του υπερφυούς Θαύματος της Φάτνης μάςτον εξεικόνισε τότε η κάμινος, η οποία αντί για φωτιά περιέβαλε με δροσιά τους Τρεις Παίδας. Την ίδια διασύνδεση βλέπουμε και σε ένα τροπάριο των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, στο οποίο ο Ρωμανός ο Μελωδός μας λέει: «Παίδας ευαγείς εν τη καμίνω ο τόκος της Θεοτόκου διεσώσατο, τότε μεν τυπούμενος νυν δε ενεργούμενος την οικουμένην άπασαν, αγείρει ψάλλουσαν, τον Κύριον υμνείτε τα έργα και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας». Ακολουθούν δύο ακόμη ύμνοι από τους σταθμούς της σχετικής πορείας μας προς την Φάτνη που προβάλλουν και μακαρίζουν την Θεοτόκο.
Με την συνοδεία αυτών των ύμνων φτάσαμε κιόλας στην Βηθλεέμ. Έκπληκτοι προ του Θαύματος της Φάτνης που βιώνουμε αναφωνούμε μαζί με τον υμνωδό: «Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον. Ουρανόν το Σπήλαιον. Θρόνον χερουβικόν την Παρθένον. Την Φάτνην χωρίον, εν ω ανεκλήθη ο αχώρητος, Χριστός ο Θεος, ον ανυμνούντες μεγαλύνομεν». Όλη η Θεολογία του Θαύματος της Ενανθρωπίσεως του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού είναι συμπυκνωμένη σε αυτόν τον ακροτελεύτιο ύμνο της πνευματικής μας πορείας προς την Φάτνη. Και πώς να μη είναι το Μυστήριο που αντικρύζουμε εκεί ξένο προς τις ανθρώπινες βιωματικές μας εμπειρίες και παράδοξο με τα μέτρα του ανθρώπινου λογισμού; Το Μυστήριο αυτό μας δείχνει ασύλληπτα πράγματα: Τον Ουρανό να έχει κατεβεί στη γη και να γίνεται Σπήλαιο, μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο Χριστός. Την Παρθένο να μετατρέπεται σε Θρόνο Χερουβικό, επάνω στον οποίο κάθεται ο Θεός. Και την μικρή και ταπεινή Φάτνη να μεταβάλλεται σε χωρίο που χώρεσε εν τω προσώπω του Χριστού τον αχώρητο Θεό.
Με αυτές τις σκεψεις και με αυτά τα συναισθήματα όσοι πιστεύουμε στο Θαύμα της Ενανθρωπίσεως του Θεού, ας προετοιμαστούμε κατάλληλα, για να υποδεχθούμε και φέτος το Θείο Βρέφος στην Φάτνη με τα πολλά της διδάγματα, τα οποία δυστυχώς λησμονούμε, όταν απομακρυνόμαστε από τον πνευματικό της περίγυρο και ξαναγυρίζουμε στις εγκόσμιες διαδρομές μας.
