Μια κατηγορία κατά της Εκκλησίας
Ένα από το νεανικά συνθήματα, που γράφονται στους τοίχους των πανεπιστημίων ή φοιτητικών εστιών, έλεγε: «αγάπη και φιλία δεν μου τάμαθε η Εκκλησία». Μου θύμισε αυτό που έλεγε ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν ότι «τη μεγαλύτερη κατηγορία εναντίον του χριστιανισμού την είπε ο Νίτσε: οι χριστιανοί δεν έχουν χαρά».
Είναι φοβερό να παρουσιάζεται η Εκκλησία, που ’ναι ο κατ’ εξοχήν τρόπος ζωής που έχει την αγάπη, τη φιλία και τη χαρά, ως ένας χώρος ψυχρών και τυπικών σχέσεων, ακοινωνησίας και καθηκόντων που φέρνουν ικανοποίηση αλλ’ όχι πληρότητα. Κι ακόμα, πιο φοβερό, είναι η προβολή αρρωστημένων αντιλήψεων και αιρετικών ηθών από ανθρώπους – μέλη της που δεν είναι, βέβαια, ορθοδοξούντες και ορθοφρονούντες.
Ασφαλώς, όσοι κλήθηκαν να διακονήσουν στο έργο της κατήχησης, είτε ως κληρικοί είτε ως λαϊκοί θεολόγοι και κατηχητές, αλλά κι όσοι ως γονείς και παιδαγωγοί επηρεάζουν ανθρώπους, έχουν τεράστια ευθύνη να «ορθοτομούν το Λόγο της αληθείας». Όμως, ξέρουμε ότι δεν μας επηρέασαν τόσο όσα ακούσαμε όσο επηρεαστήκαμε απ’ όσα είδαμε και ζήσαμε. Βεβαίως και ο λόγος έχει τη βαρύτητά του, όμως, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά «κάθε λόγος αμφισβητείται από άλλο λόγο, ποιος λόγος όμως μπορεί να αμφισβητήσει τη ζωή;».
Ό,τι και να συμβαίνει στο χώρο της κατήχησης, με τα πλην και τα συν που μας κληροδότησαν όσοι βρέθηκαν για το σκοπό αυτό στη ζωή μας, η αλήθεια για την αγάπη και τη φιλία βρίσκεται στον Ευαγγελικό και Πατερικό λόγο που εκφράζει το βίωμα. Μελετώντας την Παράδοσή μας, άνετα διαπιστώνουμε την καρδιακή κι όχι τη διανοητική σχέση των ανθρώπων. Η αγάπη κι η φιλία, ως πόθος για κοινωνία και συνάντηση του προσώπου, διαφέρει από την όποια ελεημοσύνη που εμπεριέχει οίκτο ή τη συναναστροφή με χαρούμενη συντροφιά που χαρακτηρίζει την ωραία παρέα. Όλα, ασφαλώς, έχουν τη σημασία και την ομορφιά τους. Η αγάπη ως έρωτας, κατά την αρχική της ερμηνεία, όπως και η φιλία, προϋποθέτουν την ειδική αναφορά σε συγκεκριμένο πρόσωπο που κι αυτό, όπως και συ, θεωρεί την παρουσία σου σημαντική στη ζωή του.
Ο Χριστός όπως και οι άγιοι σε όλους τους αιώνες και κάθε μορφής άγιοι, είχαν το φίλο τους. Ο ά-φιλος άνθρωπος είναι α-νέραστος άνθρωπος, γι’ αυτό και ανίκανος να ερωτευτεί το Θεό. Κατά τον Ευαγγελιστή της αγάπης «αυτός που δεν αγαπάει τον αδερφό του, τον οποίο βλέπει, πώς μπορεί να αγαπάει το Θεό, τον οποίο δεν βλέπει;» (Α΄Ιω. 4,20)
Η αμαρτία, ασφαλώς, δεν βρίσκεται στον έρωτα και τη στενή φιλική σχέση, αλλά στην πορνεία και τη συμφεροντολογική σχέση. Γιατί ελλοχεύει ο εγωκεντρισμός που χρησιμοποιεί τον άλλο και τον αντικειμενοποιεί αντί να τον προσωποποιεί.
Η καθ’ ημάς Ανατολή, όπως μας την παρέδωσαν ως διδασκαλία και βίωμα οι πατέρες και μητέρες μας, διασώζει την ανθρώπινη φύση με τη φυσιολογική της συμπεριφορά. Το αιρετικό ήθος δημιουργεί αφύσικους ανθρώπους, χωρίς χαρά και ομορφιά. Δεν είναι κρίμα να αφήνουμε το γνήσιο και να παίρνουμε το κίβδηλο;
π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
