Ομιλία Χριστουγέννων στη Μητρόπολη Κερκύρας
Σεβασμιώτατε, αγαπητοί μου αδελφοί,
Εορτάζουμε και τούτη τη χρονιά την Θεία Ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, εν μέσω πνευματικής, κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, η οποία μαστίζει σχεδόν όλη την υφήλιο και την ελληνική κοινωνία, αλλά και τη φοβερή οδύνη των αιματηρών συγκρούσεων που κάθε τόσο πληγώνουν τον πλανήτη μας και δείχνουν, ότι η σκληρότητα και θηριωδία των ανθρώπων δεν έχουν όρια.
Για αυτούς τους λόγους είναι καιρός να αντιληφθούμε την αυθεντική αλήθεια, η οποία αποκαλύπτεται με την Θεία Ενανθρώπιση του Χριστού και τον ερχομό Του στη γη. Ότι, δηλαδή, παρά τα όσα φρικτά και απάνθρωπα συμβαίνουν στον πλανήτη μας, η ύπαρξη του ανθρώπου, μέσα στην κτίση του σύμπαντος κόσμου, είναι το πιο εκλεκτό δημιούργημα του Θεού, αφού ο ίδιος ο Δημιουργός λαμβάνει την ανθρώπινη φύση και γίνεται Θεάνθρωπος.
Ο Υιός και Λόγος του Θεού έγινε άνθρωπος, εισήλθε στην ανθρώπινη Ιστορία, πραγματώνοντας την «υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου», καθώς προσλαμβάνοντας το ανθρώπινο σώμα, φανέρωσε ταυτόχρονα την απέραντη αξία και τη μοναδική σημασία, που έχει το υπέροχο αυτό δημιούργημά Του. Και αποκάλυψε ότι τελικός σκοπός του ανθρώπου είναι να γίνει κατοικητήριον του Θεού. Με την ενανθρώπησή Του, ο Χριστός έδειξε την ασύλληπτη στον ανθρώπινο νου δυναμική της ελευθερίας και της αγάπης του προσωπικού Θεού και του προσφέρει τη δυνατότητα επίτευξης του σκοπού της δημιουργίας του, που είναι η θέωσή του, καθώς ο «άνθρωπος γίνεται Θεός, ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται».
Κεντρική ιδέα του μηνύματος των Χριστουγέννων είναι, ότι ο Θείος Λόγος έρχεται ανάμεσά μας, προσλαμβάνει τη φύση μας, δια να μεταμορφώσει τον άνθρωπο, δια να τον ανυψώσει και να τον σώσει από την αμαρτία.
Τούτο το μήνυμα το είχε συλλάβει στην ολότητά του, ο Απόστολος Παύλος και το διδάσκει στον μαθητή του Τιμόθεο, λέγοντάς του ότι «…μέγα εστίν το της ευσεβείας μυστήριον. Θεός εφανερώθη εν σαρκί…» (Α’ Τιμ. 3:16). Αλλά και οι Πατέρες της Εκκλησίας, αντελήφθησαν έγκαιρα το υψηλό ανθρωπολογικό περιεχόμενο του ανεπανάληπτου γεγονότος της Ενανθρωπίσεως. Το συμπυκνώνει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, που λέγει ότι «ο φανερωθείς Λόγος, γι’ αυτό έσμιξε τον εαυτό του με τη θνητή φύση των ανθρώπων, για να συναποθεωθή το ανθρώπινο, μέσω της κοινωνίας, με τη θεότητα».
Το μυστήριο της ενανθρωπίσεως του Θεού Λόγου, γίνεται κατανοητό, εάν το προσεγγίζουμε, ως οντολογικό μυστήριο, αφού όλα τα γεγονότα της Ενανθρωπήσεως του Θεού – Λόγου έγιναν με τέτοιο τρόπο, που ξεπερνά τον ανθρώπινο νου.
Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, εμβαθύνοντας στις ευεργεσίες που προέκυψαν, για τους ανθρώπους από την Σάρκωση του Χριστού και το απολυτρωτικό Του έργο, τονίζει ότι με αυτήν, ο σαρκωθείς Κύριος, αφ’ ενός μεν, μας ανεβάζει από το χάος, στο οποίο είχαμε πέσει, και αφ’ ετέρου δε, μας ανυψώνει σε θεϊκή δόξα.
Ο ιερός Δαμασκηνός λέγει ότι με την ενσάρκωση «επιτελείται το πάντων καινών καινότατον, το μόνον καινόν υπό τον ήλιον». Και στη σημερινή εποχή η οποία υμνεί το οποιοδήποτε νέο, σε σχέση με το μυστήριο της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, τίποτα από όλα αυτά δεν είναι πραγματικά νέο. Αντιθέτως, οι χριστιανοί γιορτάζουμε δύο χιλιάδες χρόνια αυτή τη γιορτή και στην ουσία εξακολουθεί να είναι το κατεξοχήν νέο, όχι μόνο γιατί δεν ξανασυνέβη κάτι ανάλογο στην ανθρώπινη ιστορία, αλλά και γιατί κάθε πιστός καλείται να ζήσει ο ίδιος στη ζωή του την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου και αυτό είναι κάτι το ριζικά καινούργιο για τον καθένα μας.
Στην άπειρη συγκατάβασή του λοιπόν ο Θεός σαρκούται. «Ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν». Δεν ενώνεται με κάποιον θεοφόρο άνθρωπο, αλλά γίνεται ο Ίδιος άνθρωπος και τίκτεται από την αειπάρθενο Θεοτόκο. Δεν προϋπάρχει κάποιο άλλο πρόσωπο, αλλά δημιουργεί μια νέα και μοναδική ύπαρξη στον κόσμο, τον Ιησού Χριστό, στον οποίο ενώνονται υποστατικώς δύο φύσεις, η θεία και η ανθρώπινη. Έτσι, έχουμε Θεό ενανθρωπήσαντα και όχι άνθρωπο θεωθέντα, έχουμε θεάνθρωπο και όχι ανθρωπόθεο.
Ενωμένος ο αιώνιος Λόγος του Θεού με την ανθρώπινη φύση, ενώθηκε και με ολόκληρη την κτίση, γιατί ο άνθρωπος είναι σύνδεσμος της ορατής και αοράτου κτίσεως. «Τα σύμπαντα σήμερον χαράς πληρούνται, Χριστού τεχθέντος εκ της Παρθένου».
Η πρόνοια του Θεού άρχισε να διαμορφώνει κατάλληλες συνθήκες, ώστε να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στο γεγονός της εν Χριστώ αποκαταστάσεως και σωτηρίας. Δόθηκε ο Νόμος, ως παιδαγωγός εις Χριστόν, στάλθηκαν προφήτες δια να διαμηνύσουν το θέλημα του Θεού, αναδείχθηκαν άγιες μορφές, οι οποίες αναμόρφωσαν το ανθρώπινο πνεύμα, επεσήμαναν την κακοδαιμονία του κόσμου και έσπειραν τον σπόρο της ανάγκης για την λύτρωσή του και με το πέρασμα του χρόνου διαμορφώθηκε η προσμονή της ελεύσεως του ερχόμενου λυτρωτή και ελευθερωτή του ανθρωπίνου γένους.
Η Ενανθρώπηση του Θεού είναι, σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη, προϊόν της θείας αγάπης,
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιος, υπενθυμίζει ότι «ο Ιησούς ταπεινώθηκε, για να υπενθυμίζει πάντοτε την αξιοπρέπεια των ταπεινών. Διώχθηκε, για να τονίζει σταθερά την αξιοπρέπεια των άδικα διωκομένων. Έζησε φτωχά, για να μην ξεχνιέται η αξιοπρέπεια των φτωχών. Ξενιτεύθηκε, για να υπενθυμίζει την αξιοπρέπεια των ξενιτεμένων. Υπέφερε, μεταδίδοντας αξιοπρέπεια σ’ αυτούς που υποφέρουν. Ταλαιπωρήθηκε ως παιδί, για να μη μπορούν οι δικοί Του να λησμονούν την αξιοπρέπεια των παιδιών όλου του κόσμου».
Τα Χριστούγεννα δίδουν σε όλους μας τη μοναδική ευκαιρία να αναβαπτίσουμε την ύπαρξή μας στο μυστήριο της αγάπης του Θεού, χωρίς το οποίο δεν μπορεί να φωτισθεί και προσεγγισθεί το μυστήριο του ανθρώπου. Αν παραμερίσουμε τον ορθολογισμό και σκεπτικισμό μας, την υπερηφάνεια και αυτάρκεια του ανθρώπου που νομίζει ότι όλα τα εξηγεί και κατορθώνει, την αγωνιώδη μέριμνα του βίου, τη ρουτίνα πολλών καθημερινών ματαίων πράξεων και επιδιώξεων που κατατρώγουν τη ζωή μας, τα πάθη και τις αδυναμίες μας, και προσέλθουμε στο σπήλαιο της Βηθλεέμ με ταπείνωση και απλότητα, θα αποκαλυφθεί και σε μας το μεγάλο και μοναδικό μυστήριο που συντελείται εκεί. Δεν μπορεί κανείς να προσεγγίσει το μυστήριο αυτό αν δεν μετανοήσει, δηλαδή αν δεν αλλάξει νου, αν δεν παύσει να βλέπει τα πράγματα από τη στενή και φτωχή προοπτική του αρρωστημένου από τον εγωϊσμό ανθρώπου, για να τα δει μέσα στην αιώνια και άπειρη προοπτική του Θεού.
Όταν μιλάμε για τη Σάρκωση του Θεού Λόγου, ως μυστήριο πρέπει να την αντιλαμβανόμαστε και ως μυστήριο πρέπει να την προσεγγίζουμε, γιατί όλα τα γεγονότα της Ενανθρωπήσεως, της Σαρκώσεως του Λόγου του Θεού έγιναν με θαυμαστό τρόπο που ξεπερνά το νου ανθρώπου. Αν πιστεύαμε μόνο σε όσα μπορούσαμε να αντιληφθούμε με τη γνώση, τότε δεν θα έπρεπε να υπάρχει τίποτε πέρα απ’ αυτά που ο νους μας συλλαμβάνει και προπαντός δεν θα έπρεπε να υπάρχει ο ακατάληπτος Θεός, εφ’ όσον ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να Τον αντιληφθεί.
Η εορτή των Χριστουγέννων που αποτελεί ως γεγονός «σεισμόν γης», κατά την χαρακτηριστική έκφραση του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, είναι το κεντρικό μυστήριο όλης της Θείας Οικονομίας. Η δημιουργία και η σωτηρία, όλη η ελεημοσύνη και η φιλανθρωπία της Αγίας Τριάδος, ανακεφαλαιώνονται στον Θεάνθρωπο Χριστό, που με τη Σαρκωση Του κι όλα τα μυστήρια της ένσαρκης παρουσίας Του, απεκάλυψε τη χριστολογική και χριστοκεντρική ρίζα και προοπτική κάθε πραγματικότητας και ολόκληρης της πραγματικότητας. Ο Θεός έγινε τέλειος και αληθινός άνθρωπος, «άνθρωπος εν πληγή», «εν δούλου μορφή», χωρίς να πάψει να είναι τέλειος και αληθινός Θεός, για να κάνει τον άνθρωπο πλήρη και τέλειο υιό του Θεού και Θεό κατά χάριν.
Ο Θεός μας έρχεται να κενωθεί, να πτωχεύσει, να κριθεί, να σταυρωθεί, να κατέλθει στον Άδη, να αναστηθεί και να αναληφθεί, για να φανερώσει με όλο αυτό το μυστήριο της κένωσής Του, ότι δεν είναι δύναμη, ισχύς, αυθεντία, κυριαρχία, νομοθεσία, καταδίκη, τιμωρία, εκδίκηση. Έρχεται, με άλλα λόγια, να σώσει στην αγάπη και με την αγάπη Του τον άνθρωπο, να βαστάξει όλες τις ασθένειές μας και να σηκώσει όλα τα αγνοήματα και ανομήματά μας, να μεταμορφώσει όλες τις απελπιστικά ανθρώπινες καταστάσεις σε γνώση της δυνάμεως της Αναστάσεώς Του.
Το παιδίον Ιησούς είναι από τη στιγμή της Γέννησής Του ο Αμνός της σφαγής, «ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου». Αυτό σημαίνει πως δεν νοείται Σάρκωση χωρίς το Σταυρό και το θάνατο. Το μυστήριο των Χριστουγέννων κατανοείται στις αληθινές του διαστάσεις μόνο κάτω από το μυστήριο του Σταυρού. Η ορθόδοξη θεολογία της Ενανθρώπησης του Κυρίου δεν μπορεί να οικοδομηθεί χωρίς τη Θεολογία του Σταυρού. Αλλά και μια Θεολογία του Σταυρού χωρίς τη Θεολογία της Αναστάσεως είναι τραγικά ελλιπής και εύκολα οδηγεί σε μια «θεολογία του θανάτου του Θεού».
Με το γεγονός της Σαρκώσεως ο όλος άνθρωπος, ως ενότητα ψυχοσωματική, αποκτά απερίγραπτη αξία και όλη η ανθρώπινη δημιουργικότητα ξεχωριστή σημασία. Γι’ αυτό και το Μυστικό Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία του, δείχνει άμεσο ενδιαφέρον για τον σύμπαντα κόσμο, για ό,τι ακριβώς έχει σχέση με τη φύση και την ανθρώπινη ζωή, για την υγεία, την εκπαίδευση, την τέχνη, την πολιτική, την κοινωνική δράση, για όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Γι’ αυτό ανήκει στο χρέος του χριστιανού η μέριμνα για τον υλικό κόσμο, που κι αυτός αγάλλεται και αγιάζεται με την έλευση και την παρουσία του Χριστού, που έρχεται κι εφέτος σε μια πνιγηρή και ομιχλώδη βιόσφαιρα, να προσφέρει παρηγοριά και ελπίδα, βεβαιώνοντάς μας, ότι ο Θεάνθρωπος Χριστός, έγινε άνθρωπος δια να είναι πάντοτε μαζί μας και ότι ουδέποτε μας εγκαταλείπει, ανεξάρτητα αν εμείς τον λησμονούμε και φερόμαστε, σαν να μην υπάρχει.
Το Θείο Μυστήριο της ελεύσεως του Θεανθρώπου στη γη, μας καλεί να μετανοήσουμε, αναθεωρώντας τον τρόπο της καθημερινής μας ζωής και να ανανεώσουμε την πίστη, την ελπίδα και την βεβαιότητα ότι Χριστός, ήλθε στον κόσμο και μένει «μεθ’ ημών» και μας θυμίζει ότι είναι ανάγκη να συμπορευτούμε μαζί Του και να συντονίσουμε τη ζωή μας, σύμφωνα με το δικό του θέλημα, ώστε να πραγματώσουμε, όπως Εκείνος την υπέρβαση του ανθρωπίνως αδυνάτου και να φθάσουμε στη θέωση και στην κατά χάριν αγιότητα.
«Σήμερον ο Χριστός εν Βηθλεέμ γεννάται εκ Παρθένου· σήμερον ο άναρχος άρχεται, και ο Λόγος σαρκούται· αι δυνάμεις των ουρανών αγάλλονται, και η γη συν τοις ανθρώποις ευφραίνεται· οι Μάγοι τα δώρα προσφέρουσιν· οι Ποιμένες το θαύμα κηρύττουσιν· ημείς δε ακαταπαύστως βοώμεν· Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επὶ γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία».
ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΥΦΡΟΣΥΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!