Μητρόπολη Πειραιώς: Η σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους Εβραίους
Η σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας με τους Εβραίους στο πέρασμα των αιώνων, καθώς και διάφορες αιτιάσεις, διακρίσεις, όπως και ο ρατσισμός, σχολιάζονται σε ανακοίνωση που εξέδωσε το τμήμα επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών της Μητρόπολης Πειραιώς.
Ο ρατσισμός και οι φυλετικές διακρίσεις σε όλες τους τις εκφάνσεις, αποτελεί σήμερα ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα. Οι όντως δύσκολες οικονομικές και άλλες συνθήκες, σε παγκόσμιο επίπεδο, ευνοούν την ανάδυση τέτοιων φαινομένων. Μια έκφανση του ρατσισμού είναι και ο αντισημιτισμός. Το εκπεφρασμένο με φράσεις και πράξεις μίσος κατά του εβραϊκού λαού, το οποίο εμφανίζεται, σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα, ήδη στην προ Χριστού εποχή και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όπως είναι γνωστό, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος στην προσπάθειά του να επιτύχει την προσέγγιση των θρησκειών και την καταπολέμηση του ρατσισμού και αντισημιτισμού, διοργανώνει συχνά μέσα στα πλαίσια των Διαθρησκειακών Συναντήσεων, Διασκέψεις Ακαδημαϊκού Διαλόγου και άλλες εκδηλώσεις, στις οποίες προβάλλει και τιμά πρόσωπα που πρωτοστατούν προς την κατεύθυνση αυτή και συμβάλλουν στην ειρηνική συνύπαρξη των θρησκειών και των λαών.
Μια τέτοια εκδήλωση έλαβε χώρα στις 9.5.2016 στο Βόλο, όπου η εκεί Ισραηλιτική Κοινότητα βράβευσε τον Σεβ. Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιο, για την φιλική στάση του προς τους Ιουδαίους της μητροπολιτικής του περιφερείας «σε αναγνώριση του έργου του Μητροπολίτη υπέρ του διαθρησκειακού διαλόγου και του αγώνα του κατά του αντισημιτισμού». Το εν Ελλάδι περιοδικό του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου «ΧΡΟΝΙΚΑ», (Ιούλιος – Δεκέμβριος 2016), ήταν αφιερωμένο στην εν λόγω εκδήλωση, δημοσιεύοντας τις ομιλίες της.
Μεταξύ των ομιλιών, που δημοσίευσε το περιοδικό, είναι και αυτή του κ. Ηλία Σαμπετάϊ, Ραββίνου της Λάρισας, η οποία θεωρήσαμε ότι χρήζει σχολιασμού. Ο κ. Η. Σαμπετάϊ, μεταξύ των άλλων δήλωσε πως «δεν πρέπει να υπάρχουν διακρίσεις, ούτε υποσημειώσεις χρώματος, φυλετικής, εθνικής, κοινωνικής καταγωγής, η, δογματικών και πολιτιστικών πεποιθήσεων. Η Βίβλος έχει αχρωματοψία απέναντι στις διακρίσεις». Όντως ο Θεός έπλασε το ανθρώπινο γένος «εξ ενός αίματος» (Πραξ.17,26) και ως εκ τούτου όλοι οι άνθρωποι είναι πλάσματα του Θεού και δικαιούνται να έχουν τις ίδιες δυνατότητες σωτηρίας. Όμως, αυτή η μεγάλη αλήθεια, γίνεται ξεκάθαρη στην Καινή Διαθήκη. Σ’ αυτήν έχουμε την πλήρη αποκάλυψη του Θεού, σε αντίθεση με την Παλαιά, όπου έχουμε την «σκιά του νόμου», στην οποία ο Θεός για λόγους παιδαγωγικούς, λόγω της πνευματικής ανωριμότητας του ισραηλιτικού λαού και προκειμένου να φέρει εις πέρας το έργο της Ενσάρκου Θείας Οικονομίας, θέτει διαχωριστικά όρια, και μάλιστα σοβαρά και ανυπέρβλητα ανάμεσα στον «περιούσιο λαό» του και τους «εθνικούς». Απαγορεύει στους Εβραίους να έρχονται σε οποιαδήποτε επικοινωνία και σχέση με τους γειτονικούς ειδωλολατρικούς λαούς, για να μην επηρεαστούν και παρασυρθούν στην ειδωλολατρία: «και εμπεριπατήσω εν υμίν και έσομαι υμών Θεός, και υμείς έσεσθέ μοι λαός» (Λευϊτ.26,12). «Και έσται η κατασκήνωσίς μου εν αυτοίς, και έσομαι αυτοίς Θεός, και αυτοί μου έσονται λαός» (Ιεζεκ.37,27).
Βέβαια την ενέργεια αυτή του Θεού αν την έκριναν οι σημερινοί εβραίοι και οι κάθε λογίς αντιρατσιστές με τα δικά τους ανθρώπινα κριτήρια, θα χαρακτήριζαν τον Θεό, ως τον μεγαλύτερο ρατσιστή όλων των αιώνων. Ωστόσο ο Θεός ούτε, όταν εξέλεξε τους Εβραίους ως τον εκλεκτό Του λαό, ήταν σημίτης – ρατσιστής, άπαγε της βλασφημίας, ούτε όταν τον απέρριψε, έγινε αντισημίτης, αλλά όλες του οι ενέργειες και στην εποχή της Παλαιάς Διαθήκης και σ’ αυτήν της Καινής υπήρξαν θεοπρεπείς και κατά πάντα δίκαιες. Έχουμε ανάγκη θείου φωτισμού, διότι χωρίς αυτόν αδυνατούμε να εισχωρήσουμε και να κατανοήσουμε με την εμπαθή ανθρώπινη λογική μας τις θεοπρεπείς αυτές ενέργειες και να δούμε την εκλογή του εβραϊκού λαού μέσα στο σχέδιο της οικονομίας του Θεού για την σωτηρία όλης της ανθρωπότητος και όχι μόνον ενός λαού. Διότι όπως λέγει ο προφήτης, ή μάλλον ο ίδιος ο Θεός διά του προφήτου: «ου γαρ εισίν αι βουλαί μου ώσπερ αι βουλαί υμών, ουδ’ ώσπερ αι οδοί υμών αι οδοί μου, λέγει Κύριος. Αλλ’ ως απέχει ο ουρανός από της γης, ούτως απέχει η οδός μου από των οδών υμών και τα διανοήματα υμών από της διανοίας μου» (Ησ.55,8-9).
Στην εποχή της Καινής Διαθήκης αλλάζουν τα πράγματα. Ο Χριστός, ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού, έρχεται να σώσει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος και όχι μόνο τους Ιουδαίους. Και δίνει την εντολή στους μαθητές του να «μαθητεύσουν πάντα τα έθνη», (Ματθ.28,19). Αργότερα ο απόστολος Παύλος θα διακηρύξει: «Ουκ ένι Ιουδαίος, ουδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος, ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ. Πάντες γαρ υμείς εις εστε εν Χριστώ Ιησού» (Γαλ.3,28). Καταργείται όντως κάθε διάκριση «χρώματος, φυλετικής, εθνικής, κοινωνικής καταγωγής», όπως σωστά σημειώνει ο κ. Σαμπετάϊ, όχι όμως διακρίσεις λόγω «δογματικών πεποιθήσεων», όπως προσθέτει παρά κάτω. Ο Χριστός με το απολυτρωτικό έργο του και την διδασκαλία του έρχεται να χωρίσει τους ανθρώπους σ’ εκείνους που τον πιστεύουν και σ’ εκείνους που τον αρνούνται, δημιουργώντας έτσι ένα άλλου είδους διαχωριστικό τείχος, όχι βέβαια ρατσιστικού χαρακτήρος, μεταξύ των ανθρώπων: «Μη νομίσητε ότι ήλθον βαλείν ειρήνην επί την γην· ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην, αλλά μάχαιραν. Ήλθον γαρ διχάσαι άνθρωπον κατά του πατρός αυτού και θυγατέρα κατά της μητρός αυτής και νύμφην κατά της πενθεράς αυτής· και εχθροί του ανθρώπου οι οικιακοί αυτού» (Ματθ.10,34-36). Επίσης: «Μη γίνεσθε ετεροζυγούντες απίστοις· τις γαρ μετοχή δικαιοσύνη και ανομία; τις δε κοινωνία φωτί προς σκότος; τις δε συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαλ; ή τις μερίς πιστώ μετά απίστου;» (Β΄ Κορ.6,14-15).
Τώρα λοιπόν στην εποχή της Καινής Διαθήκης το κριτήριο των σχέσεων μας με τους άλλους ανθρώπους δεν είναι οι ρατσιστικές διακρίσεις «χρώματος, φυλετικής, εθνικής, κοινωνικής καταγωγής», αλλά η πίστις, ή η απιστία στο πρόσωπο και το έργο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Αυτού του είδους το κριτήριο, που θέτει ο ίδιος ο Κύριος, φαίνεται να αγνοεί ο κ. Σαμπετάϊ, το οποίο όμως είναι πολύ σημαντικό και ουσιαστικό. Δεν είναι δηλαδή δυνατόν να αγνοήσουμε το παρά πάνω κριτήριο και να λάβουμε υπ’ όψιν μας μόνον το κριτήριο της καταργήσεως των ρατσιστικών διακρίσεων, για να συνάψουμε μεταξύ μας σχέσεις συναδελφώσεως με τους άλλους λαούς και τις άλλες θρησκείες. Δεν είναι δυνατόν να παλεύουμε κατά του ρατσισμού και του αντισημιτισμού και να παραθεωρούμε το γεγονός ότι οι Εβραίοι συνάνθρωποί μας, καθώς επιμένουν στην πλάνη του Ιουδαϊσμού, δεν έχουν ελπίδα σωτηρίας. Η αληθινή συναδέλφωση των ανθρώπων πραγματοποιείται μόνον διά της Χάριτος του αγίου Πνεύματος, εν τη Εκκλησία και διά της Εκκλησίας και ποτέ έξω από αυτήν, με ανθρώπινα μέσα και προσπάθειες. Κάθε ανθρώπινη προσπάθεια συναδελφώσεως οικουμενιστικού και διαθρησκειακού τύπου, που επιχειρείται με συνέδρια, εκδηλώσεις κλπ., είναι έξω από το πνεύμα του ευαγγελίου και έξω από το θέλημα του Θεού.
Παρακάτω ο κ. Σαμπετάϊ προσπαθεί να αποδώσει την περί ισότητας των ανθρώπων διδασκαλία του Παύλου στους Φαρισαίους νομοδιδασκάλους: «Η διδασκαλία του Παύλου στηρίζεται στην ερμηνευτική προσέγγιση των Φαρισαίων Νομοδιδασκάλων», επειδή προερχόταν «από τις τάξεις» τους! Ωστόσο αυτό δεν ευσταθεί, διότι ολόκληρη η διδασκαλία του Παύλου υπήρξε καρπός θείας αποκαλύψεως: «Γνωρίζω δε υμίν, αδελφοί το ευαγγέλιον το ευαγγελισθέν υπ’ εμού, ουκ έστι κατά άνθρωπον, ουδέ γαρ εγώ παρά ανθρώπου παρέλαβον αυτό ούτε εδιδάχθην, αλλά δι’ αποκαλύψεως Ιησού Χριστού» (Γαλ.1,11-12). Εκεί, στο όραμα της Δαμασκού αποκαλύφθηκε στον μεγάλο απόστολο η νέα εν Χριστώ Καινή Κτίσις.
Παρά κάτω ο κ. Σαμπετάϊ, καταφεύγει στην Ιουδαϊκή Γραμματεία, παραθέτοντας αποσπάσματα από αυτή, αλλά και στο Ιουδαϊκό βιβλίο Ταλμούδ, για να αποδείξει ότι τα ιερά βιβλία των Εβραίων και η Βίβλος έχουν πολλά κοινά σημεία, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν βάση προσεγγίσεως και συναδελφώσεως οικουμενιστικού τύπου, μεταξύ των δύο θρησκειών. Αναφέρθηκε μεταξύ άλλων σε «μια σπουδαία προσωπικότητα από το χώρο του Ταλμούδ, τον Ιλλέλ α-αζακέν: Ιλλέλ ο Πρεσβύτερος». Αυτός «υπήρξε», είπε, «άνθρωπος μειλίχιος, ταπεινόφρων, υπομονετικός. Δεν αγαπούσε απλώς την ειρήνη, αλλά επεδίωκε την εγκαθίδρυσή της! Επιζητούσε ειρηνικές σχέσεις με όλους τους συνανθρώπους του και εργάστηκε ακαταπόνητα να φέρει κοντά στη Διδασκαλία της Βίβλου». Εδώ ο ραβίνος ομιλητής κάνει μια επιλεκτική χρήση χωρίων, ενώ αποσιωπά το γεγονός ότι τα ταλμουδικά κείμενα περιέχουν πλήθος υβριστικών και συκοφαντικών κατά του Κυρίου μας, της Εκκλησίας και των χριστιανών αναφορές, οι οποίες καθιστούν το βιβλίο αυτό, στο σύνολό του, απαράδεκτο, αντίχριστο και άκρως ρατσιστικό. Αν ισχυρίζεται ότι οι αναφορές αυτές δεν είναι αυθεντικές, τότε ας μας εξηγήσει, γιατί δεν κυκλοφορεί το βιβλίο αυτό ελεύθερα στα βιβλιοπωλεία; Τα αποσπάσματα του Ταλμούδ, που κυκλοφορούν ευρέως, όχι απλά δεν εναρμονίζονται με τον αντιρατσισμό της Βίβλου και ειδικά της Καινής Διαθήκης, αλλά είναι σε διαμετρική αντίθεση με αυτή. Διαβάζοντας τα αποσπάσματα αυτά, είναι εύκολο να διαπιστώσει ο οιοσδήποτε το αβυσσώδες χάσμα μεταξύ Ταλμούδ και Βίβλου! Ως εκ τούτου θεωρούμε ατυχή την αναφορά του στο Ταλμούδ, του οποίου οι ιδέες, (αυτές που κυκλοφορούν), όχι μόνον δεν γεφυρώνουν τις διαφορές μας με τον Ιουδαϊσμό, αλλά τις διευρύνουν. Αλλά εδώ γεννάται και ένα εύλογο ερώτημα: Γιατί ο κ. Σαμπετάϊ δεν μας λέει τίποτε για τον σκληρότατο και αμείλικτο διωγμό, που εξαπέλυσαν οι ιουδαίοι αρχιερείς και το Μέγα Συνέδριο κατά των αποστόλων και των χριστιανών, ιδιαιτέρως δε κατά του αποστόλου Παύλου, κατά τους αποστολικούς χρόνους; Δεν αποτελεί αυτός ο διωγμός καραμπινάτη μορφή θρησκευτικού ρατσισμού; Γιατί δεν μας λέει, επίσης τίποτε, για την δυσώνυμη και εκ διαμέτρου αντιβιβλική Καμπάλα, η οποία διδάσκεται στα Πανεπιστήμια του Ισραήλ;
Κλείνοντας επισημαίνουμε ότι η Εκκλησία ουδέποτε εγκλωβίστηκε και παγιδεύτηκε σε ρατσιστικά, ή αντιρατσιστικά, σε σημιτικά, ή αντισημιτικά σύνδρομα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η αληθινή Εκκλησία του Χριστού, αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνικότητα, χρώμα, κοινωνική και οικονομική κατάσταση, πνευματικές καταβολές κ.α., τους οποίους μεταμορφώνει σε θεοειδείς υπάρξεις, με τη χάρη και την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και έτσι δημιουργεί την αληθινή παγκόσμια αδελφότητα. Εδώ είναι το θαύμα: χωρίς να αίρονται οι ιδιαιτερότητες των ανθρώπων και των λαών δημιουργεί το αληθινό «βασίλειο ιεράτευμα, έθνος άγιο» (Α΄Πετρ.2,9), όπου ο κάθε άνθρωπος απολαμβάνει την αληθινή ελευθερία από τη δουλεία της αμαρτίας και τη φθορά του κόσμου και καλλιεργεί την προοπτική του για την ουράνια και αιώνια βασιλεία. Παράλληλα όμως υψώνει άλλου είδους διαχωριστικό τείχος, ένα άλλου είδους κριτήριο σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, που δεν έχει καμιά σχέση με οποιαδήποτε μορφή ρατσισμού. Πρόκειται για το κριτήριο της πίστεως, ή της απιστίας στο πανάγιο πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, όπως εξηγήσαμε προηγουμένως. Το κριτήριο αυτό είναι θεμελιώδες, διότι επί τη βάσει αυτού κρίνεται η σωτηρία, ή η απώλεια του κάθε ανθρώπου.
