Μητρόπολη Ζιμπάμπουε: Χειροτονία διακόνισσας και ο ρόλος των γυναικών στην Εκκλησἰα – Μια ορθόδοξη προσέγγιση
Του Δημητρίου Λυκούδη, Δ/ντου Σύνταξης της εφημ. «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Τη Μ. Πέμπτη, 2 Μαΐου, στο Ιεραποστολικό Κέντρο του Αγίου Νεκταρίου στο Γουότερ Φολ της Ζιμπάμπουε, παρουσία πιστών και άλλων μελών της εκεί ελληνορθόδοξης κοινότητας, η 33χρονη Ανζελίκ Μολέν από τη μικρή πόλη Καντόμα, αποκτούσε με τη χειροτονία της από τον μητροπολίτη Ζιμπάμπουε και Αγκόλας, κ. Σεραφείμ Κυκκώτη, τον τίτλο της πρώτης γυναίκας διακόνισσας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στη σύγχρονη εποχή.
Η χειροτονία της Αγγελικής, το εκκλησιαστικό όνομα που φέρει σήμερα αυτή η διακόνισσα, έγινε με τη σύμφωνη άδεια και ευλογία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, σε μια προσπάθεια να αναβιώσει ο θεσμός των διακονισσών που ίσχυσε από τα αποστολικά χρόνια.
Μάλιστα, ως ανέφερε ο μητροπολίτης Ζιμπάμπουε κ. Σεραφείμ στην «Καθημερινή», «η χειροτονία υπήρξε το αποτέλεσμα μιας πρωτοποριακής απόφασης που είχε λάβει πριν από 15 χρόνια η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου και μέχρι σήμερα δυσκολευόταν να εφαρμόσει. Η ομόφωνη απόφαση ελήφθη ύστερα από πρόταση του Αλεξανδρινού Προκαθημένου στην αφρικανική ήπειρο κ. Θεοδώρου Β΄ το 2009, όμως, μετά τις αντιδράσεις εκείνης της περιόδου τόσο από άνδρες κληρικούς, όσο και από οικονομικούς υποστηρικτές του ιεραποστολικού έργου του Πατριαρχείου στην Αφρική, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας ζήτησε να επανεξετασθεί το θέμα της αναβίωσης του θεσμού, με αποτέλεσμα όλα αυτά τα χρόνια να έχει «παγώσει». Το αίτημα επανήλθε και ζητούσα να εφαρμόσουμε τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου μας που καθυστερούσαμε επί 15 έτη, λόγω του φόβου των αντιδράσεων ισχυρών συντηρητικών κύκλων».
Όπως αναφέρει και σε προσωπική ανακοίνωσή του ο κ. Σεραφείμ, ο Πατριάρχης και η Σύνοδος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ήταν ενήμεροι για τη χειροτονία της νέας γυναίκας, παρέχοντας την κανονική άδεια ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή.
«Για να γίνει μια χειροτονία στο Πατριαρχείο μας, οι άγιοι αρχιερείς ζητούν εγγράφως την πατριαρχική ευλογία και κανονική άδεια. Έτσι, για τη χειροτονία της διακόνισσας Αγγελικής, απέστειλα σχετικό αίτημα στις αρχές του 2023 προς τον Μακαριώτατο με το οποίο ζητούσα να εφαρμόσουμε τις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου μας που καθυστερούσαμε επί 15 έτη, λόγω του φόβου των αντιδράσεων ισχυρών συντηρητικών κύκλων. Η κανονική άδεια δόθηκε από τον Αλεξανδρινό Προκαθήμενο τον Απρίλιο του ’23. Με την εφαρμογή της ομόφωνης απόφασης της Ιεράς Συνόδου, απλώς ακολουθήσαμε την ποιμαντική διαδικασία του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, καθώς ο Αγ. Νεκτάριος ήταν και ο τελευταίος που μας έδειξε τον τρόπο της πρωτοβουλίας της αναβίωσης του θεσμού των διακονισσών», αναφέρει ο κ. μητροπολίτης Ζιμπάμπουε.
Αναρωτιέμαι, όμως, ποιοι είναι οι συντηρητικοί κύκλοι που εμπόδισαν τη χειροτονία προ 15 ετών στην αφρικανική γη και την επέτρεψαν τώρα; Μήπως, άραγε, όλοι οι Πατέρες και Μητέρες της Ερήμου που λάμπρυναν το ουράνιο αγιολογικό στερέωμα, μήπως αυτοί αποτελούν τον πυρήνα των συντηρητικών κύκλων, οι οποίοι, αν και γνώριζαν για το θεσμό των διακονισσών των τριών πρώτων αιώνων, εντούτοις, το άφησαν να περάσει και να «αποκοιμηθεί» στη λησμοσύνη της Ιστορίας;
Είναι, ταυτόχρονα, αναρωτιέμαι, επιχείρημα προς επίρρωση της κανονικότητος της χειροτονίας ότι κάτι παρόμοιο έπραξε και ο άγιος Νεκτάριος στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδος στην Αίγινα, όταν εκατομμύρια άλλων Πατέρων δεν τόλμησαν να αγγίξουν το θεσμό, πόσο δε μάλλον να τον αναβιώσουν;
Πράγματι, στην αφρικανική γη οι ποιμαντικές και λειτουργικές ανάγκες είναι πολλές, ενίοτε και δυσεπίλυτες. Είναι, όμως και προβάλλει ως λύση η χειροτονία των γυναικών, ενός θεσμού που λειτούργησε υπό συγκεκριμένες συνθήκες στα πρώιμα χριστιανικά χρόνια, όταν η Εκκλησία και ο Χριστιανισμός προσπαθούσε να εδραιωθεί και να αποκρυσταλλώσει το σωτηριολογικό Μήνυμά του ανάμεσα σε τόσες αιρέσεις και αιρετικές δοξασίες;
Ξέρετε, στην αρχαία Εκκλησία λειτουργούσε και ο θεσμός του «Πυλωρού». Ποιος ήταν ο ρόλος και το διακόνημά του; Στεκόταν εκτός της κεντρικής θύρας των ναών της εποχής και εμπόδιζε την είσοδο σε όσους ήταν αβάπτιστοι και ακατήχητοι, ενώ επέτρεπε στους κατηχουμένους έως κάποιου σημείου. Σήμερα, αναρωτιέμαι, υπό το πρίσμα των αυτών ποιμαντικών και λειτουργικών αναγκών, πώς θα φαινόταν να έλθει μια μητρόπολη και να αναβιώσει τον εν λόγω θεσμό, αδιαφορώντας για την ευρύτερη λειτουργική και εκκλησιαστική συνοχή μετά των λοιπών Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών;
«Μου ανατέθηκε, στο πλαίσιο της προετοιμασίας μου, να παρακολουθήσω πολλά σεμινάρια και ημερίδες, να πάρω μέρος σε συνέδρια και σε ειδικές εκπαιδεύσεις για θέματα περιβάλλοντος σε χώρες όπως η Νότια Αφρική, η Ζάμπια, η Γερμανία, η Νιγηρία», λέει στην «Κ» η διακόνισσα Αγγελική, τονίζοντας ότι στόχος της μέσα από τη νέα της θέση είναι να συνεχίσει να διαδίδει τον σεβασμό και την αγάπη προς το περιβάλλον, αλλά και να φροντίζει όσους έχουν ανάγκη». Άραγε, δε μπορούν όλα αυτά να συνεχίσουν να τελούνται εκτός του ράσου και δη του Μυστηρίου της χειροτονίας; Άραγε, δεν αποτελούν τέτοιες ενέργειες «όπλα» στα χέρια των ζηλωτών, που νυχθημερόν καταφέρονται για την εκκοσμίκευση, τον οικουμενισμό και την παγκοσμιοποίηση του ορθοδόξου ράσου;
Όμως, όπως πάλι αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο μητροπολίτης Ζιμπάμπουε, «ο σκοπός της χειροτονίας διακονίσσης είναι να δημιουργήσουμε ειδικά στελέχη με οικολογική παιδεία και εκπαίδευση διά τη διδασκαλία στα Σχολεία μας και Εκκλησιαστικές μας Σχολές, Οικολογική εκπαίδευση διά την Προστασία του Περιβάλλοντος και σαφείς πρωτοβουλίες για τη προστασία άπορων και ορφανών παιδιών να έχουν πόσιμο νερό, φαγητό, να πηγαίνουν σχολείο και ιατρική περίθαλψη».
Και σε άλλο σημείο της ανακοίνωσης, τονίζεται η ανάγκη συνεπικουρίας στο Μυστήριο του Βαπτίσματος, καθώς στην αφρικανική γη πολλές γυναίκες βαπτίζονται σε μεγάλη ηλικία.
Αναρωτιέμαι και πάλι: δε μπορεί να επέλθει συνεπικουρία από γυναίκες που βοηθούν και διακονούν στα τελούμενα; Γιατί χρειάζεται να προβούμε σε χειροτονία; Γιατί τολμούμε να αναβιώνουμε θεσμούς που, ως ανέφερα και πάλι, ουδείς εκ των Πατέρων – πέρα από τον άγιο Νεκτάριο, και αυτό εντός γυναικείας Μονής – επέτρεψε στον εαυτό του να μεταβάλλει ή να αναβιώσει;
Αν πάλι, σύμφωνα πάντα με την ανακοίνωση του κ. Σεραφείμ, ισχύει ότι «Συνοδικά Μέλη τόνισαν ότι είναι καλύτερα να καθυστερήσουμε την εφαρμογή της Συνοδικής Απόφασης γιατί οι περισσότεροι που στηρίζουν οικονομικά την Ιεραποστολική μας διακονία είναι συντηρητικοί και θα σταματούσαν να μας βοηθούν, με ρίσκο της κατάρρευσης της Ιεραποστολικής μας διακονίας», τότε, αλήθεια, ισχύει επί του πρακτέου η ρήση ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» ή επαφιέμεθα εξ ολοκλήρου στον ανθρώπινο παράγοντα και έχουμε λησμονήσει προ πολλού το θείο και την Αυτού Πρόνοια;
Το δε επιχείρημα ότι τη χειροτονία των διακονισσών αιτούνται τα τελευταία χρόνια στα Διορθόδοξα Θεολογικά Συνέδρια και άλλες «Εκκλησίες» είναι πέρα για πέρα αληθινό. Μαζί με αυτό, όμως, αιτούνται και την απέκδυση του ράσου, την κατάργηση των σημάντρων, την συμπύκνωση περαιτέρω των χρόνων των Ιερών Ακολουθιών κ.α. και μάλιστα, ποιοι το αιτούνται; Αυτοί που εσφαλμένα και λαθεμένα καταχρηστικά ονοματίζονται από ορθοδόξους «Εκκλησίες», ενώ δεν είναι, δηλαδή, ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάντες, Διαμαρτυρόμενοι και τόσοι άλλοι.
Ο κ. Σεραφείμ, στην μακροσκελή ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων αναφέρεται και στην μη δεσμευτική υποχρέωση των άλλων Εκκλησιών να προβούν σε μια τέτοια ανάλογη χειροτονία. Ασφαλώς. Μόνο, τι και αν πειράζει που, αύριο, ενδεχομένως, σε μια κοινή λατρευτική σύναξη Ορθοδόξων Προκαθημένων, μεταξύ αυτών, υπάρχουν και μερικές γυναίκες διακόνισσες, έτσι, για να αλλάζει και το φύλο των ιερωμένων!
Είναι δε αλήθεια, ότι το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, αν και άργησε να εκδώσει σχετική Ανακοίνωση, περισσότερο τα μπέρδεψε παρά τα ξεκαθάρισε τα ζητήματα αυτά. Με αυξομειώσεις και πισογυρίσματα του λόγου, ουδείς κατανοεί και, έχω την αίσθηση, ουδείς γνωρίζει την επόμενη ημέρα πώς θα λειτουργήσει το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και αν τελικά, μπροστά στις τόσες δικαιολογημένες ποιμαντικές ανάγκες της αφρικανικής Ηπείρου, το παράδειγμα του μητροπολίτη Ζιμπάμπουε το μιμηθούν και άλλοι Μητροπολίτες!
«Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε κ. Σεραφείμ, επί σειρά πολλών ετών ιεραπόστολος στην Αφρική, προσχώρησε στην υλοποίηση της αρχικής αποφάσεως της Ιεράς Συνόδου, η οποία όμως δεν έχει καταστή ενεργή έως σήμερα, αφού δεν έχει ολοκληρωθή η επί του θέματος μελέτη προς λήψη της τελικής Συνοδικής Αποφάσεως», αναφέρει μεταξύ άλλων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας.
Την ίδια ώρα, επειδή θεσμοί των πρώτων χρόνων της Χριστιανοσύνης καλόν και επωφελές και φρόνιμο είναι να παραμένουν ως έχουν, από κάθε δογματικής, λειτουργικές και ποιμαντικής επόψεως, καλόν είναι να αποσαφηνιστεί από μέρους των λοιπών Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό προκειμένου να αποσοβήσουμε κάθε δυνατή και σήμερα εκκολαπτόμενη τέτοια ιδέα στην αφρικανική ήπειρο. Διαφορετικά, εάν από κοινού, τα Ορθόδοξα Πατριαρχεία και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες δεν προβάλλουν την αντίδρασή τους, ως έχουν λειτουργική υποχρέωση να πράξουν, σε λίγο καιρό οι διακόνισσες και γιατί όχι και ιέρειες (!) στην αφρική θα είναι περισσότερες από τους άνδρες κληρικούς.
Στην Ελλαδική Εκκλησία που, ευτυχώς ακόμη, οι «συντηρητικοί» κύκλου συμβαδίζουν με την ελπίδα και το αύριο, έχοντες πάντοτε εσχατολογικό προορισμό, η θέση της γυναίκας είναι άκρως τιμητική, απολύτως σεβαστή, πλην, όμως, απέχει και εμποδίζεται απ᾿ αυτό το Μυστήριο της Ιερωσύνης.
Ξεκινήσαμε με την απόδοση των λειτουργικών κειμένων στη νέα δημοτική, στρεφόμενοι απέναντι στους «συντηρητικούς» κύκλους της Εκκλησίας. Ακολούθησε η διακονία κοριτσιών στο άγιο Βήμα, έρχεται η χειροτονία των διακονισσών και ακολουθεί και συνέχεια;
Η Εκκλησία και οι Ποιμένες Της να διαφυλάξουν καλώς ως και όσα παρέλαβαν από τους Αγίους Πατέρες μας. Και, πάνω απ᾿ όλα, να διακρατηθεί και να περιφρουρηθεί η ενότητα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής του Χριστού Εκκλησίας.
Πηγή: Κιβωτός της Ορθοδοξίας (16-5-2024)
