Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος για την υπερηφάνεια
Αρχή της υπερηφάνειας είναι το τέλος της κενοδοξίας.
Η υπερηφάνεια είναι άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, εξουδένωση των ανθρώπων, μητέρα της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξη ακαρπίας, φυγαδευτήριο της βοήθειας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπάθειας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας.
Αρχή της υπερηφάνειας είναι το τέλος της κενοδοξίας. Μέσον, η εξουδένωση του πλησίον, η αναιδής φανέρωση των κόπων μας, ο εσωτερικός αυτοέπαινος, το μίσος των ελέγχων. Και τέλος, η άρνηση της βοήθειας του Θεού, η εξύψωση της δικής μας ικανότητος, η δαιμονική συμπεριφορά.
Ας το ακούσουμε όλοι όσοι θέλουμε να διαφύγουμε αυτόν τον βαθύ λάκκο. Πολλές φορές το πάθος αυτό αγαπά να τρέφεται από τις ευχαριστίες που εκφράζουμε στον Θεό. Διότι δεν παρουσιάζεται τόσο αναιδής, ώστε από την αρχή να μας προτρέπει να αρνηθούμε τον Θεό.
Είδα άνθρωπο να ευχαριστεί τον Θεό με το στόμα και να κομπάζει με το εσωτερικό φρόνημα. Περί αυτού είναι αψευδής μάρτυς εκείνος ο Φαρισαίος που έλεγε στον Θεό με απρεπή καύχηση: «Ο Θεός, ευχαριστώ σοι»! (Λουκ. 18:11)
Όπου συνέβη πτώση, εκεί κατασκήνωσε προηγουμένως η υπερηφάνεια. Διότι το δεύτερο είναι το προμήνυμα του πρώτου.
Άκουσα κάποιον αξιοσέβαστο άνδρα να λέγει: «Υπόθεσε ότι είναι δώδεκα τα πάθη της ατιμίας. Εάν ένα από αυτά, την οίηση, την αγαπήσεις ολόψυχα, αυτή θα αναπληρώσει τον τόπο και των υπολοίπων ένδεκα».
Ο υψηλόφρων μοναχός αντιλέγει με σφοδρότητα, ενώ ο ταπεινόφρων δεν γνωρίζει ούτε να βλέπει τον άλλον αντιπρόσωπα. Δεν σκύβει το κυπαρίσσι να βαδίσει στην γη, ούτε ο υψηλοκάρδιος μοναχός να αποκτήσει υπακοή.
Ο υψηλοκάρδιος άνθρωπος επιθυμεί να άρχει. Και δεν μπορεί ή μάλλον δεν θέλει να οδηγηθεί στην τελική απώλεια με κάποιον άλλον τυχόντα τρόπο.
«Υπερηφάνοις Κύριος αντιτάσσεται» (Α’ Πετρ. 5:5), και ποιος μπορεί έπειτα να τους ελεήσει; «Ακάθαρτος παρά Κυρίω πας υψηλοκάρδιος» (Παροιμ. 15:5), και ποιος θα κατορθώσει έπειτα να καθαρίσει έναν τέτοιο άνθρωπο;
Από το βιβλίο: Ιωάννου του Σιναΐτου, ΚΛΙΜΑΞ. Έκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου 1978. Λόγος εικοστός δεύτερος, Περί υπερηφανείας, σελ. 246 (κεφ. 1-9).
