Πόσο, αγαπητοί μου, πόσο γρήγορα φεύγει ο χρόνος! Σε λίγο θα εορτάσουμε για μία ακόμη φορά τη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων. Γι’ αυτό η Κυριακή αυτή ονομάζεται Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως.
Η αγία μας Εκκλησία όρισε να διαβάζεται σήμερα ως ευαγγέλιο η αρχή, το 1ο κεφάλαιο, του πρώτου ευαγγελίου, του κατά Ματθαίον. Είναι ένας κατάλογος των προγόνων του Χριστού. – Μα είχε προγόνους ο Χριστός;… Ως άναρχος Θεός, δεν είχε· πατέρα έχει τον ουράνιο Πατέρα. Αλλ’ αφ’ ότου παρουσιάστηκε επί της γης, ως άνθρωπος τέλειος πλην της αμαρτίας, φόρεσε σάρκα από τα αγνά αίματα της υπεραγίας Θεοτόκου. Και γεννήθηκε κατά υπερφυσικό τρόπο· πατέρα επίγειο δεν έχει, μητέρα μόνο έχει. Μητέρα του είναι η Παναγία μας. Γονείς πάλι της Παναγίας είναι ο Ιωακείμ και η Άννα, γονείς δε του Ιωακείμ και της Άννας είναι άλλοι, και ούτω καθεξής. Έτσι σχηματίζεται μεγάλη αλυσίδα προγόνων.
Ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας των προγόνων του Χριστού είναι μία μεγάλη ιστορική φυσιογνωμία, ο Αβραάμ. Στον Αβραάμ, όπως ακούσαμε στον Απόστολο, δόθηκε η μεγάλη υπόσχεση, ότι από τους απογόνους του, απ’ τη φυλή του Ιούδα, θα γεννηθεί ο Λυτρωτής.
Σύμφωνα με τον κατάλογο αυτόν, από τον Αβραάμ μέχρι το Δαβίδ είναι 14 γενεές, απ’ το Δαβίδ μέχρι τη μετοικεσία στη Βαβυλώνα 14 γενεές, κι από τη μετοικεσία στη Βαβυλώνα μέχρι τη γέννηση του Χριστού πάλι 14 γενεές (Ματθ. 1:17). Πενήντα περίπου ονόματα, τα οποία σ’ εμάς δεν κάνουν εντύπωση. Είναι εβραϊκά και φαίνεται κουραστικό ν’ ακούμε «εγέννησε…», «εγέννησε…», «εγέννησε…», ώσπου κατεβαίνοντας την κλίμακα των προγόνων να φτάσει στην Παρθένο Μαρία, από την οποία γεννήθηκε ο Χριστός.
Τα ονόματα όμως αυτά, που εμείς τώρα τ’ ακούμε αδιάφορα, στην εποχή τους δημιουργούσαν μεγάλη εντύπωση. Απ’ αυτούς άλλοι ήταν στρατηγοί, άλλοι κυβερνήτες, άλλοι προφήτες, άλλοι πατριάρχες, άλλοι βασιλείς, άλλοι πλούσιοι, άλλοι σοφοί, όπως ο Σολομών, ο Δαβίδ κ.ά. Τώρα δεν κάνουν εντύπωση. Τι διδάσκει αυτό; Όπως αυτά τα ονόματα λησμονήθηκαν, έτσι και όσοι σήμερα εντυπωσιάζουν και ακούγονται και προβάλλονται, ύστερα από 50 – 100 χρόνια ποιος θα τους θυμάται; Κάπου σε κάποια σελίδα της Ιστορίας, με ψιλά γράμματα, θα ‘ναι γραμμένο ότι πέρασαν απ’ τη γη. Σβήνουν όπως τα πυροτεχνήματα και οι πυγολαμπίδες. Το συμπέρασμα: «Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης» (Εκκλ. 1:2). Μηδέν τα πλούτη, τ’ αξιώματα, μηδέν όλα. Ένα μόνο μένει· να εκτελεί κανείς το θέλημα του Θεού.
Αλλ’ ενώ τα ονόματα της ισραηλιτικής και της παγκοσμίου ιστορίας και της συγχρόνου ζωής βυθίζονται στην άβυσσο του χρόνου, ένα όνομα μένει πάντοτε στην επικαιρότητα, εις πείσμα των δαιμόνων. Ποιο; Είναι εκείνο που δόθηκε στο Θείο βρέφος. Άγγελος κατ’ εντολήν του Κυρίου είπε στον Ιωσήφ τον προστάτη της Παναγίας: «Και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν» (Ματθ. 1:21). Τι σημαίνει το όνομα Ιησούς; Δεν είναι ελληνικό, είναι εβραϊκό, και μεταφραζόμενο στα ελληνικά σημαίνει «Σωτήρ». Το παιδί δηλαδή που θα γεννηθεί είναι ο Σωτήρ. Σας παρακαλώ να προσέξουμε το όνομα αυτό, «το υπέρ παν όνομα» (Φιλ. 2:9). Γιατί ονομάστηκε ο Χριστός «Σωτήρ»; Πρέπει να δώσουμε μία εξήγηση.
Εδώ στη γη, που ζούμε αφ’ ότου ο άνθρωπος διώχθηκε από τον παράδεισο, σε οποιοδήποτε μέρος, ο άνθρωπος μαστίζεται από ποικιλία δυστυχιών, που είναι συνέπειες του αμαρτωλού του βίου. Πείνα, δίψα, έλλειψη ενδύματος και στέγης, ασθένειες… Αυτά είναι δεινά, τα κακά, που προσπαθεί να εξαλείψει. Αλλ’ υπάρχουν κι άλλα. Είναι τα φυσικά κακά. Τέτοια κακά είναι ο σεισμός, η ανομβρία, η πλημμύρα, η πυρκαγιά, οι επιδημίες, οι αθεράπευτες ασθένειες όπως ο καρκίνος, και τέλος ο θάνατος. Όλα αυτά είναι φοβερά κακά.
Μα δε σας είπα ακόμα τίποτα. Υπάρχει κάτι σοβαρότερο – ο Θεός ας φωτίσει να το καταλάβουμε. Το υπ’ αριθμόν ένα κακό, που αποτελεί τη ρίζα όλου του κακού, όλης της αθλιότητός μας – και δυστυχώς δεν του δίνουμε τη σημασία που πρέπει –, στη γλώσσα της αγίας Γραφής λέγεται αμαρτία. Από ‘κει προέρχονται όλα τα κακά· αιτία είναι η αμαρτία. Φρίττουμε όταν ακούμε καρκίνο· η αμαρτία όμως δεν μας προκαλεί φρίκη. Παίζουμε μαζί της, όπως τα παιδιά την πρωτοχρονιά με τα αγιοβασιλιάτικα παιχνίδια. Δεν τη θεωρούμε τίποτα, εν τούτοις αυτή μαστίζει την ανθρωπότητα. Είτε ως μοιχεία και πορνεία και ασέλγεια, είτε ως λαιμαργία και γαστριμαργία, είτε ως ζήλεια και φθόνος, είτε ως θυμός και οργή και αγανάκτηση, είτε ως κακία και μίσος και εκδίκηση και φόνος, η αμαρτία, αυτή είναι η πηγή όλης της αθλιότητος. Αν μπορούσε μ’ ένα θαύμα να ξεριζωθεί, η γη θα γινόταν παράδεισος.
Ποιος θα μας σώσει; Κι αν εμείς σιωπήσουμε, και οι πέτρες θα φωνάξουν: Ένας μόνο σώζει! Ανοίγοντας βέβαια την ιστορία μπορεί κάποιος να μετρήσει 155 πρόσωπα, που οι λαοί, για μικρές υπηρεσίες που αυτοί προσέφεραν, τους ονόμασαν «σωτήρες». Μικροί σωτήρες αυτοί. Σωτήρας είναι ένας· ο Χριστός.
Αν κάποιος σου κάνει ένα καλό, το θυμάσαι, τον θεωρείς ευεργέτη. Στο γιατρό λ.χ. που σε θεράπευσε εκφράζεις ευγνωμοσύνη. Παραπάνω όμως απ’ όλους τους ευεργέτες είναι ο Χριστός, διότι μας σώζει απ’ το χειρότερο κακό, την αμαρτία. Σώζει με την Εκκλησία του.
Είναι ο αληθινός Σωτήρας. Το αισθανόμαστε; Μόνο όποιος νιώθει την αμαρτωλότητά του και λέει όπως ο τελώνης «Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ. 18:13), ή όπως ο άσωτος «Ήμαρτον εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου» (Λουκ. 15:18), ή όπως ο ληστής «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23:42), αυτός καταλαβαίνει ότι ο Χριστός είναι Σωτήρας.
Και δεν αρκεί βέβαια να πεις μόνο, ότι είναι Σωτήρας των ανθρώπων γενικώς· πρέπει να νιώσεις ότι είναι και προσωπικώς δικός σου σωτήρας. Αυτό θα σε αξιώσει ο Θεός να το αισθανθείς, αν σκύψεις εν μετανοία και πεις τα αμαρτήματά σου στον πνευματικό πατέρα, αν εξομολογηθείς. Τότε θα νιώσεις, ότι φεύγει από πάνω του ένα βουνό και θα αισθανθείς για το Χριστό βαθειά ευγνωμοσύνη.
Αυτό αισθάνθηκε ο ληστής στο σταυρό, αυτό αισθάνθηκαν οι απόστολοι, οι μάρτυρες, όλοι οι άγιοι, όπως π.χ. ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος επίσκοπος Αντιοχείας. Όταν τον οδηγούσαν στη Ρώμη για τον ρίξουν στα θηρία, έγραφε για το Χριστό· «Ο εμός έρως εσταύρωται», ο Χριστός δηλαδή είναι ο έρως της καρδιάς μου». Μικροί έρωτες συγκινούν σήμερα την σαρκική γενεά μας· μόνο το σεξ. Δεν το κατηγορώ, ο Θεός το εμφύτευσε· αλλ’ όχι για να σβήσει όλους τους άλλους έρωτες. Η γενεά μας, γενεά Σοδόμων και Γομόρρων, δεν γνωρίζει άλλους έρωτες. Ορθώς είπε ένας φιλόσοφος, ότι η εποχή μας είναι ανέραστη. Αν δεν αγαπήσεις το Χριστό, τίποτα δεν κατάλαβες, ματαίως ήρθες στη γη. Ωραίοι έρωτες είναι ο έρως της επιστήμης, ο έρως της πατρίδος, μα υπεράνω όλων ο έρως του Χριστού.
Στα παλιά τα χρόνια, το όνομα του Χριστού ήταν το γλυκύτερο πράγμα. Έπαιρνε στα γόνατά της το μικρό παιδάκι η γιαγιά, το μάθαινε να κάνει σταυρό του, και η πρώτη λέξη που μάθαινε να λέει ήταν η λέξη Χριστός. Είδα τέτοια παραδείγματα. Τώρα δυστυχώς ο θείος έρως όχι μόνο έχει σβήσει αλλά μερικές φορές αντιστρέφεται τελείως σε μίσος σατανικό.
Όταν ήμουν ιεροκήρυκας στα Γρεβενά και περιόδευα πάνω στα ψηλά βουνά, εκεί που περπατούσα, ακούω ξαφνικά μια βλαστήμια. Πρώτη φορά άκουγα τέτοια βλαστήμια. Πω πω! λέω, τι είν’ εδώ; δαίμονες κατοικούν εδώ πέρα; Πλησίασα λοιπόν και είδα· πίσω από ένα δέντρο καθόταν ένας πατέρας, είχε στα γόνατά του ένα αγοράκι και το μάθαινε να βλαστημάει το Χριστό! Θεέ μου, ακόμα δεν έγιναν τα άστρα κεραυνοί να πέσουν στα κεφάλια μας; Πού είναι η αγάπη στο Χριστό;
Ας υβρίζεται όμως και ας ατιμάζεται ο Χριστός· το όνομά του θα μείνει αιώνιο. Όπως τα μαύρα σύννεφα δεν μπορούν να σβήσουν τον ήλιο, έτσι και οι βλαστήμιες δεν μπορούν να σβήσουν το όνομα του Χριστού. Θα μείνει εις αιώνας αιώνων, εις πείσμα των δαιμόνων.
Εύχομαι στον τόπο μας, να μην ακούγεται ούτε μία βλαστήμια, αλλά μικροί και μεγάλοι, άντρες και γυναίκες, όλοι ανεξαιρέτως να λέμε· Ευλογητός ο Θεός και δοξασμένο το όνομά του· ον, παίδες Ελλήνων, υμνείτε και υπερυψούτε εις πάντας τους αιώνας· αμήν.
(Ομιλία στον Ι. Ναό Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Αμυνταίου την 20-12-1987).