Ο φύλακας άγγελος των πιστών
Η δράση των αγγέλων συνοδεύει τον άνθρωπο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αλλ’ όμως εδώ τίθεται ένα ερώτημα, αν δηλαδή όλοι οι άνθρωποι έχουν φύλακα άγγελο ή μόνο οι χριστιανοί.
Με άλλα λόγια, ο φύλακας άγγελος παραχωρείται στον άνθρωπο κατά τη γέννηση ή κατά τη βάπτισή του; Ο Ωριγένης γνωρίζει και τις δύο απόψεις και δείχνει ότι και για τις δύο υπάρχουν βιβλικά ερείσματα (Εις Ματθ. 13,27-28, Klostermann, 254- 258). Το ζήτημα εξακολούθησε να περιλαμβάνεται στις συζητήσεις που απασχόλησαν τον Στέφανο Gobar κατά τον ΣΤ’ αιώνα. Ο Θωμάς Ακινάτης του αφιέρωσε ένα ερώτημα στη Summa Teologica (1, 113, 5), όπου παραθέτει άλλωστε και το χωρίο του Ωριγένη. Το συμπέρασμα, στο οποίο κατέληξε ο Θωμάς Ακινάτης είναι αυτό, στο όποιο κλίνει η παράδοση: ο άνθρωπος λαμβάνει έναν φύλακα άγγελο κατά τη γέννησή του, ο οποίος όμως παίζει ένα νέο ρόλο από τη στιγμή του Βαπτίσματος. Η αναλογία άλλωστε των αγγέλων των εθνών έκανε τον Ωριγένη να κλίνει προς αυτή τη λύση.
Πράγματι, ο ρόλος του φύλακα αγγέλου προ του Βαπτίσματος προσομοιάζει πολύ με αυτόν που εκπληρώνει ο άγγελος των εθνών. Είναι βέβαιο ότι ένας άγγελος παραχωρείται στον άνθρωπο κατά τη γέννησή του. Πρόκειται περί αρχαίας διδασκαλίας (1), κατά την οποία ήδη από τη γέννησή του το μικρό παιδί γίνεται λεία του δαίμονα, είτε λόγω του δικαιώματος που έχει αυτός στη φύση του Αδάμ, είτε από το γεγονός ότι του δόθηκε λόγω της ειδωλολατρίας (Τερτυλλιανός, De anima 39,1. PL 2, 761Β). Συνεπώς, ο φύλακας άγγελος είναι σχεδόν αδύναμος δίπλα του, όπως ακριβώς και στα έθνη(2). Γι’ αυτόν τον λόγο οι φύλακες άγγελοι ανέμεναν για βοήθεια από τον Θεό. Η έλευση του Χριστού ανατρέπει την κατάσταση: «Κι εσύ ήσουν μέρος του κλήρου κάποιου άρχοντα. Ο Ιησούς ήλθε για να σε αποσπάσει από την διεφθαρμένη εξουσία » (Εις Λουκ. 35, Rauer, 209-211). Βεβαίως, «καθένας από εμάς διατηρεί τον εχθρό του, ο οποίος επιζητεί να μας οδηγήσει εκ νέου στον κύριό του » (ένθ ‘ αν.). Αλλά τώρα, χάρη στον Χριστό, ο αγαθός άγγελος είναι ισχυρότερος και αμύνεται υπέρ αυτού που του ανέθεσε και πάλι ο Χριστός (Μ. Βασίλειος, Εις H σαΐαν 8,207. PG 30, 476C. Ωριγένης, Εις Ματθ. 13,28, Klostermann 256).
Πράγματι, ο Χριστός αναθέτει με πολύ ξεχωριστό τρόπο τους νεοβαπτισθέντες στον άγγελό τους. Ήδη διαπιστώσαμε ότι ο ρόλος του οδηγού άρχισε από τα πρώτα στάδια της κατηχήσεως και συνεχίζεται και μετά τη βάπτιση. Ο Ερμάς ήδη επιμένει για τον ρόλο των αγγέλων δίπλα στους νεοφύτους. Τους θεωρεί μάλιστα λίθους στο οικοδόμημα της Εκκλησίας: «Η ηλικιωμένη γυναίκα του εξηγεί ότι πρόκειται για νεοφύτους, αλλά πιστούς. Οι άγγελοι τους εκπαιδεύουν στο αγαθό, καθώς σε αυτούς δεν υπάρχει τίποτε το κακό» (‘ Οραμ. III, 5,4). Από την πλευρά του ο Ωριγένης γράφει ότι «όταν ο άνθρωπος δέχθηκε την πίστη και τον Χριστό, ο οποίος τον εξαγόρασε με το αίμα του από τους κακούς κυρίους, τον αναθέτει ως πιστό πλέον στον Θεό, σε έναν άγιο άγγελο, ο οποίος λόγω της αγνότητάς του βλέπει αδιαλείπτως το πρόσωπο του Πατρός» (Εις Ματθ. 13,28, Klostermann 256).
Μεταξύ των πιστών, εκείνοι που ασκούν καθήκοντα στην Εκκλησία γίνονται αντικείμενο μιας ειδικής προστασίας: «Εάν οι άγγελοι, εξουσιοδοτήθηκαν από τον Θεό του σύμπαντος κόσμου για εκείνους που κυβερνούν μόνο την προσωπική τους ζωή και δεν κάνουν κάτι για το κοινό καλό, πόσο περισσότεροι είναι αυτοί που εξουσιοδοτήθηκαν να φροντίζουν τη γη ολόκληρη. Οι ουράνιες δυνάμεις είναι παρούσες για εκείνους που έχουν την ευθύνη για αυτά τα δώρα» (Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις τον άγιον απόστολον Παύλον, 7. PG 50, 509). Αυτή η διδασκαλία διατυπώθηκε πρώτα από τον Ωριγένη: «Οι Απόστολοι έχουν αγγέλους για βοήθεια στην περάτωση του κηρυγματικού λειτουργήματός τους και την ολοκλήρωση του ευαγγελικού τους έργου» (Εις Αριθμ. 11,4, Mehat, 215). Δεν πρόκειται μόνο για τη συμμετοχή των αγγέλων στο ιεραποστολικό έργο, αφού πρόκειται επίσης για φύλακες αγγέλους: «Υπάρχει ο άγγελος του Πέτρου, όπως ο άγγελος του Παύλου και των κατωτέρων επίσης λειτουργών» (Εις A ριθμ . 11,4) (3).
Jean Daniélou, Οι άγγελοι και η αποστολή τους,
εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2015, σελ. 115-117
1. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Εκλογ. 50. Stählin, 131. Τερτυλλιανός, De anima 37,1. Εις Ιώβ 13,49. Preushen, 277-279. Μεθόδιος. Conv. 2,6. Bonwetsch, 23.
2. «Εάν ευρίσκομαι εντός της Εκκλησίας, όσο μικρός και να είμαι, ο άγγελός μου έχει το ελεύθερο να ατενίζει το πρόσωπο του Πατρός. Αν είμαι εκτός, δεν το αποτολμά» (Ωριγένης, Εις Λουκ . 35, Rauer, 208).
3. Βλ. Ευσέβιος, Εις τους Ψαλμ. 90. PG 23, 1161A. Εις τους Ψαλμ. 47. PG 22, 428ΑΒ (όπου υπαινίσσεται τον άγγελο του Πέτρου στις Πράξεις 12,15).
