ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ Μητροπολίτης Ιλίου
Ὁ πολιτισμός ἑνός λαοῦ εἶναι ἀπόρροια τοῦ βασικοῦ νοήματος, πού διέπει τήν ἀντίληψή του γιά τή ζωή καί τό θάνατο. Ὁ κεντρικός ἄξονας γύρω ἀπό τόν ὁποῖο δορυφορεῖται κάθε ἐκδήλωση τῆς ζωῆς εἶναι αὐτή ἀκριβῶς ἡ θεώρηση γιά τόν ἄνθρωπο στή σχέση του μέ τό θεῖο, τόν ἑαυτό του, τό συνάνθρωπό του καί τή φύση.
Στή δική μας παράδοση, στό δικό μας τρόπο ζωῆς, ὁ πυρήνας νοηματοδότησης εἶναι ἡ πίστη. Ἡ Ἐκκλησία προσφέρει τή δική της ἑρμηνεία γιά τόν κόσμο καί συνάμα τόν τρόπο μεταμορφώσεώς του. Στό παρόν καί στό μέλλον. Ἐδῶ καί τώρα. «Νῦν καί ἀεί».
Ἡ Ἐκκλησία, μέ τή χάρη τῆς ἀγάπης, μεταμορφώνει ὅλες τίς ἐκδηλώσεις καί τά κομμάτια τοῦ ἀνθρώπου. Καί ἀφοῦ μεταμορφώνει τά πάντα, δέν μπορεῖ νά ἀφήνει ἀπ’ ἔξω στή συνάντηση αὐτή τόν πολιτισμό καί τήν τέχνη.
Τό ἄνοιγμα τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας σ’ ἕνα φιλόδοξο πρόγραμμα γιά τήν πολιτιστική κληρονομιά, τήν προβολή τῶν μνημείων καί τήν ψηφιακή διαχείρισή του μέ ἀνάλογα ἠλεκτρονικά ἐργαλεῖα στό διαδίκτυο σέ ἄρρηκτη συνεργασία μέ τίς Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί ἄλλους ἑταίρους στό ἐσωτερικό καί τό ἐξωτερικό ἀνήκει στή φυσική της ταυτότητα καί καλεῖται γι’ αὐτό ἄμεσα νά τό ὑλοποιήσει. Μιά παρόμοια προσπάθεια πού εἶχε ξεκινήσει τό 1979 ἀπό τήν Ἀποστολική Διακονία καί τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ μέ θέμα τήν καταγραφή τῶν φορητῶν κειμηλίων τῶν Ναῶν καί τῶν Μονῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σταμάτησε ξαφνικά τό 1981 καί τό ὑλικό αὐτῆς τῆς πολύτιμης ἐργασίας δέν διασώθηκε.
Ἡ προσπάθεια οἰκοδόμησης συνεργασιῶν μέ ἄλλες Ὀρθόδοξες Τοπικές Ἐκκλησίες, Πανεπιστήμια, Μουσεῖα, Πολιτιστικούς Ὀργανισμούς, μέ στόχο τήν προβολή καί διδασκαλία τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς τῶν λαῶν, συμβάλλει στήν καλλιέργεια τῆς εἰρήνης καί τοῦ δικαίου, τοῦ σεβασμοῦ τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, τήν προστασία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς.
Τά πολιτιστικά αὐτά προγράμματα ἐνισχύουν τήν κατάρτιση προγραμμάτων γιά τήν παιδεία, τήν κατήχηση, τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος, τήν ἀνάπτυξη οἰκολογικῶν πρωτοβουλιῶν, καί προσφέρουν δυνατότητες ἐκπαίδευσης στελεχῶν καί συνεργατῶν.
Συγκεκριμένες δράσεις
Γιά τήν ἐπίτευξη τῶν ὡς ἄνω σκοπῶν, ἡ Ἀποστολική Διακονία μπορεῖ νά σχεδιάζει καί νά πραγματοποεῖ δράσεις ὅπως:
1. Ἡ προμήθεια καί ἀξιοποίηση προγραμμάτων ὑψηλῆς τεχνολογίας γιά τήν ψηφιακή διαχείριση τῶν πολιτιστικῶν πληροφοριῶν.
2. Ἡ δημιουργία τμήματος «ΑΠΟΘΕΤΗΡΙΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ».
Στόχος τῆς λειτουργίας τοῦ ἀποθετηρίου εἶναι ἡ συστηματοποιημένη συλλογή καί διαχείριση, ἡ διατήρηση σέ βάθος χρόνου, ἡ ἀνάδειξη καί ἡ κατά τό δυνατόν ἐλεύθερη διάθεση τῆς ὀρθόδοξης πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς, τῶν βυζαντινῶν καί μεταβυζαντινῶν μνημείων, πού δημιουργεῖται ἀπό τόν ἴδιο τόν Ὀργανισμό σέ ἄρρηκτη συνεργασία μέ τίς Τοπικές Ἐκκλησίες καί ἄλλους ἐπιστημονικούς Φορεῖς μέσω τοῦ παγκόσμιου ἱστοῦ.
Στούς βασικούς στόχους τοῦ Ἀποθετηρίου ἐντάσσεται καί ἡ μακροχρόνια διατήρηση τῶν τεκμηρίων πού κατατίθενται. Σκοπός τῆς ψηφιακῆς διατήρησης εἶναι ἡ διασφάλιση τῆς ἀκεραιότητας τοῦ πολιτιστικοῦ ἀποθέματος καί τῆς δυνατότητας τῶν χρηστῶν νά ἀνακτοῦν καί νά ἀναπαράγουν τό ψηφιακό περιεχόμενο σέ βάθος χρόνου, ἀνεξάρτητα ἀπό τίς τεχνολογικές ἐξελίξεις.
3. Ὁ ἐμπλουτισμός τῆς europeana, στήν ἑλληνική καί ἀγγλική γλώσσα, γιά προβολή τῶν ἀρχιτεκτονικοῦ καί κειμηλιακοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πλούτου καί πολιτισμοῦ στήν Εὐρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη καί σέ ἄλλες ἀντίστοιχες ἐθνικές καί διεθνεῖς πρωτοβουλίες.
Ἡ Europeana εἶναι ἡ ψηφιακή βιβλιοθήκη γιά τήν ἐπιστήμη καί τόν πολιτισμό τῆς Εὐρώπης, πού συγκεντρώνει σέ μιά δικτυακή πύλη (www.europeana.eu) ἕνα σημαντικό μέρος τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς, προσφέροντας ἐλεύθερη πρόσβαση γιά ὅλους σέ μιά συνεχῶς αὐξανόμενη συλλογή ψηφιοποιημένων θησαυρῶν. Ἡ συλλογή τοῦ ὑλικοῦ τῆς Europeana πραγματοποιεῖται σέ συνεργασία μέ βιβλιοθῆκες, μουσεῖα, ἀρχεῖα καί συλλογές ὀπτικοακουστικοῦ ὑλικοῦ ἀπό 26 εὐρωπαϊκές χῶρες καί περιλαμβάνουν περισσότερα ἀπό 12 ἑκατομμύρια ψηφιοποιημένα ἔργα Πρόκειται γιά σημαντικά πολιτιστικά, ἱστορικά καί ἐπιστημονικά τεκμήρια ἀπό ὅλη τήν Εὐρώπη, ἀπό περισσότερους ἀπό 1.500 Ὀργανισμούς, εὔκολα καί γρήγορα προσβάσιμα ἀπό κάθε ἐνδιαφερόμενο, μέσω ἑνός πολύγλωσσου δικτυακοῦ τόπου
.
4. Ἡ ἐκπαίδευση ἐθελοντῶν, στελεχῶν καί συνεργατῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων γιά τήν συμπαράσταση στό ὡς ἄνω ἔργο.
5. Ἡ παροχή τεχνογνωσίας, ἐμπειριῶν, ἐνημέρωση, εὐαισθητοποίηση, πληροφόρηση σέ τοπικό καί διεθνές ἐπίπεδο.
6. Ἐκδόσεις καί δημοσιεύσεις στόν ἔντυπο καί ἠλεκτρονικό τύπο.
Στό σημεῖο αὐτό θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά ἀναφέρω τρία ζωντανά παραδείγματα γιά τό σημαντικό αὐτό ἔργο τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας.
Α) Τό πρῶτο εἶναι ἡ ἔκδοση τοῦ ἐπιτραπέζιου ἡμεροδείκτη τοῦ ἔτους 2014, στήν ἑλληνική καί ἀγγλική γλώσσα, μέ ἔργα τοῦ Γάλλου ζωγράφου μέ ἑλληνική ψυχή Roger Tourte, ὁ ὁποῖος, σέ ἕνα ἔργο ἀνυπολόγιστης καλλιτεχνικῆς, ἱστορικῆς καί ἐθνικῆς σημασίας, πού διασώζεται στή Γεννάδειο Βιβλιοθήκη ἀπεικόνισε μέ τό ἀσύγκριτο ταλέντο του καί τόν χρωματικό πλοῦτο του σέ ὑδατογραφίες (gouache) τίς ὀμορφιές καί τό φῶς τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου. Μέσα ἀπό τή χάρη τῆς ἁρμονίας, τῶν φωτοσκιάσεων καί τοῦ ἀφάνταστου πλούτου χρωμάτων ὁ φιλέλληνας ζωγράφος, πού ἔζησε 35 χρόνια στήν Ἑλλάδα, ζωγραφίζει ἀρχαῖα μνημεῖα, ἐκκλησίες ἱστορικές, ἐρημικά ἐξωκκλήσια καί μοναστήρια, ἀρχιτεκτονικά παραδοσιακά στοιχεῖα.
Β) Τό δεύτερο παράδειγμα εἶναι ἡ ἔκδοση τοῦ πολυτελοῦς πολιτιστικοῦ ὁδηγοῦ «Πέρα ἀπ’ τήν ἈκρόποληΜνημεῖα Πίστης καί Πολιτισμοῦ, πού στήν ἑλληνική, ἀγγλική καί ρωσσική γλώσσα προβάλλονται ναοί, μονές καί προσκυνήματα τῆς Ἀθήνας καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Ἀττικῆς. Ἡ σειρά αὐτή θά ὁλοκληρωθεῖ γιά ὅλες τίς περιοχές τῆς Χώρας μας καί διανέμεται ἤδη δωρεάν σέ διάφορες χῶρες τοῦ ἐξωτερικοῦ καί διεθνεῖς ἐκθέσεις.
Γ) Τό τρίτο παράδειγμα εἶναι ἡ πολύ σημαντική ἔκδοση τῶν κειμηλίων τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μουσείου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ζακύνθου πού ἐπιμελήθηκε ἡ κα Νανώ Χατζηδάκη. Σ’ αὐτά τά παραδείγματα βλέπει κανείς πῶς ἡ θεωρία γίνεται πράξη:
8. Ἄλλες δράσεις οἱ ὁποῖες προβλέπονται ἀπό ἐπί μέρους προγράμματα καί προτεραιότητες τίς ὁποῖες θέτουν φορεῖς χρηματοδοτήσεως, ὅπως τό ΕΣΠΑ, σέ ἐθνικό καί διεθνές ἐπίπεδο καί οἱ ὁποῖες σχετίζονται μέ πολιτιστικούς σκοπούς.
9. Τήν ἄμεση συνεργασία μέ τήν Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Ἐκκλησιαστικῶν Περιηγήσεων (Θρησκευτικοῦ Τουρισμοῦ), ἀφοῦ τό θέμα τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς μας συνδέεται μέ τόν θρησκευτικό τουρισμό.
Τά ὀφέλη πού ἀπορρέουν ἀπό τό ἔργο
• Συγκεντρώνεται, προβάλλεται καί διατηρεῖται στό διαδίκτυο ὁ πολιτιστικός μας πλοῦτος, ἐνῶ ἐξασφαλίζεται πρόσβαση στό διαρκῶς μεταβαλλόμενο πληροφοριακό ψηφιακό περιβάλλον.
• Διαμορφώνεται εὐρεῖα βάση γιά τή παρουσίαση καί τίς δραστηριότητες τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας καί προβάλλεται ἡ σύνδεση τοῦ Ὀργανισμοῦ μέ τίς Τοπικές Ἐκκλησίες καί τήν κοινωνία.
• Αὐξάνονται τό κύρος καί ἡ ἀναγνωρισιμότητσ τοῦ Ὀργανισμοῦ, προβάλλοντας τό πνευματικό πολιτιστικόἐπιστημονικό του κεφάλαιο (intellectual capital) διά τῆς προβολῆς τῆς πολιτιστικῆς πληρονομιᾶς τῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν.
• Ἐνισχύονται οἱ δεῖκτες ἐπιστημονικῆς ποιότητας καί ἀριστείας τοῦ Ὀργανισμοῦ (αὔξηση ἀναγνωρισιμότητας, κύρους καί ἐκτίμησης ἀπό τό κοινό).
• Οἱ ἐγγεγραμμένοι χρῆστες ἔχουν πρόσβαση στίς ὑπηρεσίες πληροφόρησης τοῦ ἀποθετηρίου, συμμετέχουν σε μία σωστά δομημένη καί ταυτόχρονα σημαντική ὑπηρεσία διάθεσης, ὀργάνωσης καί διατήρησης τῆς ἐκκλησιαστικῆς πολιτιστικῆς πληροφορίας.
• Ἐξοικειώνονται μέ καινοτόμες ὑπηρεσίες δημοσίευσης.
Τελειώνοντας, θά ἤθελα νά σᾶς ἀναφέρω, γιά νά καταλάβουμε ὅλοι πόσο σημαντικό εἶναι αὐτό τό ἔργο πού ἐπιτελεῖ σήμερα ἡ Ἀποστολική Διακονία, ὡς προέκταση τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἔργου, ὅτι ἄν στήν ἱστοσελίδα τῆς Europeana, ἐκεῖ πού γράφει «ἀναζήτηση», γράψετε στά ἀγγλικά «Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος», τό ἀποτέλεσμα πού θά ἐμφανισθεῖ εἶναι μηδενικό, ἀφοῦ ἀναφέρονται μόνο τρεῖς Ναοί. Καί μόνο αὐτό δείχνει τή σημασία αὐτῆς τῆς προσπάθειας πού ἀξίζει τόν κόπο να συνεχισθεῖ.