Ο θάνατος ως λυτρωτικό γεγονός
Του Αρχιμ. Ιάκωβου Κανάκη, Δρος Θεολογίας, Πρωτοσυγκέλλου της Ι. Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως
Τα όσα βιώνουμε είναι αποτελέσματα της Πτώσης. «Έπεσε» η ανθρώπινη φύση μας, από την υψηλή δυναμική και προοπτική της και τα αποτελέσματα είναι τραγικά. «Άνοιξαν» τα μάτια των πρώτων ανθρώπων, αλλά αυτό που είδαν δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η «γυμνότητά τους».
Αυτό που κατάφεραν είναι να βρεθούν ανασφαλείς μακριά από τον Θεό και να νιώσουν απροστάτευτοι.
Η πρώτη κίνησή τους μετά την αίσθηση της γυμνότητας είναι να φτιάξουν περιζώματα για να καλυφθούν. Τι είναι όμως αυτή η κίνησή τους; Δεν μπορούν να δουν τον Θεό με την ευθύτητα, την ειλικρίνεια, την αθωότητα, την εμπιστοσύνη που τον έβλεπαν και έτσι έχουν γκρεμίσει την σχέση τους με τον πλάστη τους. Όμως και την μεταξύ τους σχέση έχουν αλλοιώσει. Τα περιζώματα δεν δηλώνουν μόνο την έλλειψη της άμεσης και γνήσιας σχέσης τους με τον Θεό, αλλά και ότι μεταξύ τους έχουν τάσεις αυτοσυντήρησης και ανταγωνισμού. Πλέον, το πρώτο τραγούδι αγάπης που ακούστηκε στον κόσμο, το «οστούν εκ των οστέων μου…» έχει μετατραπεί σε προσπάθεια ανταγωνισμού μπροστά στην επιβίωση και στην απειλή του θανάτου.
Κάνει εντύπωση στην διήγηση της Γενέσεως ο χρόνος που τούς δίνει ο Θεός όταν τους συναντά. Τους αφήνει την επιλογή να δηλώσουν την μετάνοιά τους, αλλά αντ’ αυτού, έχουμε απαντήσεις μετάθεσης της ευθύνης πέρα από αυτούς. Ο Αδάμ μιλά για την ευθύνη της Εύας και εκείνη για την διαβολή του φιδιού. Τελικά και οι δύο την ευθύνη του λάθους τους αποδίδουν στον Δημιουργό. Εμμονή λοιπόν στον εγωισμό και στο λάθος. Καμία ανάληψη προσωπικής ευθύνης και κανένα ίχνος ταπεινότητας.
Ωστόσο, και σε αυτήν την δεινή κατάσταση ο Θεός δεν σταματά να μεριμνά για τον άνθρωπο. Τόσο τα φύλλα συκής, όσο και ο θάνατος μπορούν να μεταφραστούν και ως πρόνοια Θεού. Αφού βρίσκεται ο άνθρωπος «γυμνός χαρισμάτων», τον ντύνει, τον προστατεύει, τον φροντίζει.
Επίσης, για το τραγικό της επιλογής τους και την εμμονή τους σε αυτήν εισέρχεται ο θάνατος στην ζωή τους. Δεν είναι όμως τελικά τιμωρία. Εν τέλει είναι και αυτό φροντίδα. Αφού έχει η ανθρώπινη φύση τόσο φθαρεί και κυριαρχεί η φθορά και ο θάνατος, ο δεύτερος γίνεται λυτρωτικό γεγονός. Ο θάνατος, ενώ ακούγεται οξύμωρο αυτό, αποτελεί σωτηρία «ίνα μη το κακόν αθάνατον γένηται», κατά τον Μέγα Βασίλειο. Τελικά δεν μιλάμε για τιμωρία, αλλά για ένα ευεργέτημα. Πόσο καθαρά φαίνεται αυτό όταν έχουμε μπροστά μας έναν γέροντα και ασθενή άνθρωπο ο οποίος βασανίζεται. Είναι η στιγμή που προσεύχεσαι στον Θεό, καλύτερα να αναπαυθεί παρά να βασανίζεται με τέτοιο τρόπο. Όντως, νιώθεις ότι ο θάνατος είναι λύτρωση.
Η πτώση του ανθρώπου είναι κυρίως πτώση σε εμπιστοσύνη στο Θεό. «Κοιτούσε στα μάτια» τον Πλάστη του ο άνθρωπος και η αφοσίωση του ήταν μοναδική. Η έλλειψη αυτής της εμπιστοσύνης αλλάζει την επικοινωνία τους και η αμφιβολία εισέρχεται για να γκρεμίσει την ηρεμία της αγάπης. Ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο να μην πεθαίνει. Τον ήθελε αθάνατο, χαρούμενο και δημιουργικό. Έστω και μετά την κακή χρήση της ελευθερίας του τον αγαπά και μάλιστα «εν χρόνω» έρχεται και γίνεται ένας εξ ημών. Η Ενανθρώπησή του δηλώνει αυτήν την μέριμνά Του για τον άνθρωπο. Το ίδιο και η Σταύρωση Του. Με την Ανάστασή Του μάς δίνει και πάλι δυνατότητα τέλειας κοινωνίας μαζί Του και Αθανασίας εις τους αιώνες. Και η Πεντηκοστή φέρνει την ενότητα και τον αναβαπτισμό του ανθρώπου.
