Η ταπείνωση, η εξομολόγηση, η μετάνοια με αποκορύφωμα τη Θεία Ευχαριστία, οδηγούν τον άνθρωπο στη γεύση και στην κατοίκηση του Θεού μέσα του. Και μετά έρχονται οι «εξετάσεις». Μετά από όλα αυτά όπως ένας μαθητής ο οποίος, αφού διαβάζει όλο το χρόνο, παρακολουθεί μαθήματα, πάει σχολείο κ.λπ., πρέπει για να πάει στην επόμενη τάξη να δώσει τις εξετάσεις, έτσι και ο χριστιανός.
Οι «εξετάσεις» του μαθητή του Χριστού είναι οι πειρασμοί, οι θλίψεις, οι δοκιμασίες, η αντίσταση, η αποτυχία, η συντριβή του, ασθένειες, καταστροφές, ο ίδιος ο θάνατος που έρχεται μπροστά μας ως έσχατος εχθρός, για να κλονίσει την πίστη μας και να μας αφανίσει ολόκληρους. Όλα όσα μπορεί να συμβούν σε έναν άνθρωπο από πάσα άποψη, και πνευματική και σωματική, είναι πνευματικές εξετάσεις. Εκεί πραγματικά φαίνεται το τι κάναμε τόσο καιρό. Γι᾽ αυτό έλεγε κι ένας Άγιος: κάθε ενάρετη πράξη η οποία δεν σφραγίσθηκε με τον πειρασμό να τη θεωρείς ως έκτρωμα και ότι είναι άχρηστη. Δεν έχει γνησιότητα.
Ο άνθρωπος θα φανεί μέσα από τον πειρασμό και τη θλίψη και τη δυσκολία. Γι’ αυτό δεν πρέπει να φοβόμαστε τους πειρασμούς και τις θλίψεις, αλλά διά της πίστεως να περνούμε από αυτό το καμίνι, γνωρίζοντας ότι θα περάσουμε αυτή την κατάσταση και θα βγούμε στην αντίπερα όχθη και εκεί θα δούμε τα μεγαλεία του Θεού. Θα δούμε ότι τελικά τίποτα δεν μπορεί να κάνει κακό στον άνθρωπο. Κανένας και τίποτα. Με ό,τι κι αν μπορεί κανείς να μας απειλήσει, τίποτα δεν μπορεί να μας βλάψει. Γιατί, αν ο άνθρωπος έχει την ελπίδα του στον Θεό, ποιον να φοβηθεί; Ούτε και τον θάνατο τον ίδιο. Αν πιστεύουμε εις Χριστόν Εσταυρωμένον και Αναστάντα, τότε για μας λύθηκε ακόμα και ο θάνατος και η ζωή μας ολόκληρη έχει ένα άλλο πρίσμα με το οποίο βλέπουμε τη ζωή μας. Γι’ αυτό, όταν μας πλησιάζουν οι θλίψεις, να μην πανικοβαλλόμαστε, αλλά να φαινόμαστε γενναίοι αθλητές και να «χαίρωμεν εν ταίς θλίψεσι».
Βέβαια, ανθρωπίνως δεν είναι εύκολο. Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να φτάσεις μέχρι το έσχατο όριο της ανθρώπινης αντοχής. Ο Θεός θα σε αφήσει να φτάσεις στο έσχατο όριο της ανθρώπινης δύναμης και αντοχής. Δεν θα έχεις ούτε μία ρανίδα παραπάνω υπομονής να βγάλεις. Κι εκεί που θα νομίζεις ότι όλα έλιωσαν, τότε ο Θεός θα κάνει τη δική του επέμβαση και θα δεις ότι είναι παρών και θα λάβεις δύναμη πίστης και θα γίνεις βεβαιόπιστος, όπως οι Πατέρες αναφέρουν. Μέσα από τους πειρασμούς, τις θλίψεις, τις δυσκολίες, τον θάνατο που αντιμετώπισε και εκεί στην έσχατη ώρα είδε τον Θεό παρόντα, αυτός ο άνθρωπος πλέον έχει φτάσει στα μέτρα εκείνα της πίστεως, όπου ο Χριστός είπε «εάν έχετε πίστη σαν κόκκο σινάπεως, θα κάνετε θαύματα και σημεία στον κόσμο».
Αυτό είναι το μεγάλο μυστήριο της πίστεως, το οποίο μας καλεί η εκκλησία να λάβουμε πάνω μας. Καθημερινά αίροντες τον σταυρό μας «δι’ υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα», τον αγώνα που έχουμε κάθε μέρα μπροστά μας, στο σπίτι μας, στην οικογένειά μας, στη δουλειά μας και γενικά στο περιβάλλον μας. Ένας αγώνας με τον εαυτό μας, την υγεία μας, την οικονομική μας κατάσταση, ακόμα και την ηλικία μας, αφού μεγαλώνουμε και μεγαλώνοντας λιγοστεύει και ο χρόνος της ζωής μας. Τρέχομε στον αγώνα, κοπιάζουμε, θλιβόμαστε στους πειρασμούς, αλλά έχουμε ως αντίβαρο την πίστη στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Σ’ Αυτόν, λοιπόν, πρέπει να βλέπουμε συνεχώς, γιατί, αν μας ξεφύγει, θα βουλιάξουμε και θα μας πνίξει η απελπισία, η απόγνωση, η θλίψη. Αν τον έχουμε, όμως, συνεχώς ενώπιόν μας, λαμβάνουμε δύναμη εξ Αυτού και τρέχουμε μετά προθυμίας, δύναμης και πίστεως τον προκείμενον αγώνα της ζωής μας.