Όσο μάλιστα κανείς αγωνίζεται με προθυμία, τόσο και ο εχθρός μανιάζει και του επιτίθεται με περισσότερη σφοδρότητα, αλλά η χάρη του Θεού δεν σταματά να χορηγεί την ενίσχυση και τη βοήθειά της σε εκείνον που πολεμά, αν βέβαια αυτός την επικαλείται με όλη του την ψυχή.
Αν όμως κανείς χαλαρώσει και αμελήσει να καλέσει τη θεία χάρη να τον βοηθήσει και κυριευτεί από τον εχθρό, καθώς δεν θα έχει τη βοήθειά της, ας κατηγορεί τον εαυτό του για τη ραθυμία του. Αν κάποιος, που μπροστά του βρίσκονται άφθονα εδέσματα, δεν αποφασίζει, ενώ έχει γερά τα χέρια του, να τα απλώσει και να απολαύσει αυτά τα αγαθά, γίνεται ο ίδιος η αιτία που μένει νηστικός. Έτσι και αυτός που αμελεί να επικαλεστεί τη χάρη και να γεμίσει με τη δύναμή της, προξενεί ο ίδιος την πτώση και την απώλειά του.
Εκείνος λοιπόν που είναι πάντοτε άγρυπνος και την επικαλείται, αξιώνεται να λάβει τη βοήθεια της χάρης, η οποία σύντομα νικά τον εχθρό, τον ρίχνει κάτω από τα πόδια του ανθρώπου και δοξάζει τον άνθρωπο και δοξάζεται και η ίδια. Χωρίς αυτήν όμως η καρδιά δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της, ούτε κατάνυξη να αποκτήσει, ούτε να δοξολογήσει τον Κύριο όπως πρέπει, ούτε να κάνει κάποιο άλλο καλό, αλλά μένει φτωχή και στερημένη από τα καλά και κατοικούν μέσα της οι βρώμικοι και ανεπιθύμητοι λογισμοί, όπως το νυχτοπούλι στο ερειπωμένο σπίτι.
Όπως κάποιος εξετάζει στο ειδικό καμίνι τη γνησιότητα του χρυσού και του ασημιού, έτσι εξετάζονται στους πειρασμούς οι ψυχές των ανθρώπων. Επομένως, πριν από τον πειρασμό μη θεωρείς τον εαυτό σου σπουδαίο, αλλά όταν έρθει ο πειρασμός, τότε θα καταλάβεις τη δύναμή σου. Και αν δεις ότι πέφτεις, επικαλέσου τη βοήθεια του Θεού, και θα σε λυτρώσει.
Να αντιστέκεσαι με δύναμη στην αμαρτία, και μη φοβάσαι τον ερχομό του πειρασμού. Γιατί η δοκιμασία δεν βλάπτει τον γενναίο αθλητή· αντίθετα, τον κάνει ακόμη πιο άξιο. Πολλές φορές, κάτι που δυναμώνεται από τη φωτιά, αντιστέκεται στη φωτιά. Το τούβλο, για παράδειγμα, όταν είναι άψητο, είναι σαθρό και δεν αντέχει· αφού όμως περάσει από τη φωτιά και ψηθεί, γίνεται τείχος για τη φωτιά και εμποδίζει τη δύναμή της. Έτσι το καμίνι, που είναι κατασκευασμένο από τούβλα, συγκρατεί μέσα του την αναμμένη φωτιά και δεν την αφήνει να πάει παραπέρα, όπως το πήλινο κανάτι συγκρατεί το νερό που βάζουν μέσα του.
Και εσύ λοιπόν, αδελφέ, να αντιμετωπίζεις θαρραλέα τους πειρασμούς και τις θλίψεις ζητώντας τη συμμαχία του Θεού, και οπωσδήποτε θα γίνεις πιο άξιος και πιο γενναίος. Γιατί λέει η Γραφή: «Η θλίψη καλλιεργεί την υπομονή και η υπομονή τον δοκιμασμένο χαρακτήρα» (Ρωμ. 5:3-4) κτλ. Όταν λοιπόν σου συμβεί θλίψη, μη λυγίσεις αμέσως, αλλά περίμενε να έρθει σε λίγο και η χαρά, και ενίσχυε τον εαυτό σου με την ελπίδα της ερχόμενης χαράς, έχοντας ως υπόδειγμα τους ναυτικούς.
Αυτοί, όταν συναντήσουν ανεμοθύελλα και σφοδρή κακοκαιρία, δεν απελπίζονται για τη σωτηρία τους, αλλά παλεύουν με τα κύματα αναμένοντας τη γαλήνη, και έτσι περνούν την τρικυμία. Όταν πάλι έχουν γαλήνη, περιμένουν φουρτούνα και ασφαλίζουν το πλοίο από παντού, επαγρυπνώντας και οι ίδιοι, μην τυχόν ξεσπάσει ξαφνική τρικυμία και βρεθούν απροετοίμαστοι και κινδυνέψουν.
Και εσύ λοιπόν στις θλίψεις να περιμένεις την ανακούφιση, οπότε θα υπομείνεις με γενναιότητα τους πειρασμούς και θα αποφύγεις την απόγνωση. Στη χαρά πάλι, όταν θα έρθει, μην κυριευτείς εντελώς από αυτή και χαλαρώσεις και ξεχάσεις το πένθος, αλλά σφίξε τον εαυτό σου και περίμενε τη λύπη. Και όταν αυτή σου έρθει, δεν θα παραξενευτείς ως απροετοίμαστος, αλλά θα υπομείνεις γενναία αυτό που περίμενες. Γιατί λέει ο ψαλμωδός: «Προετοιμάστηκα, και γι’ αυτό δεν ταράχτηκα» (Ψαλμ. 118:60).
Από το βιβλίο: ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ, τόμος Γ’, Υπόθεση ΛΒ’ (32), σελ. 249, και ΛΔ’ (34), σελ. 275. Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 2006.