Αναφερόμενοι στο Μυστήριο της Μετανοίας και Εξομολογήσεως, πρωτίστως, ας έχουμε κατά νου ότι πρόκειται για δύο ξεχωριστά ζητήματα που συνδέονται άμεσα μεταξύ τους.
Η μετάνοια συνδέεται και παραλληλίζεται με την Εξομολόγηση και, ωσαύτως, η Εξομολόγηση δεν μπορεί να αποκτήσει ουσιαστική υπόσταση χωρίς να εμφορείται από έμπρακτα στοιχεία μετανοίας. Η Εξομολόγηση είναι το δεύτερο βήμα της μετανοίας και, στην ουσία, για να έχει περιεχόμενο το Μυστήριο της Εξομολογήσεως και να μην, τρόπο τινά, «καπηλεύεται» την Αγαθοσύνη και Φιλανθρωπία του Θεού, πρέπει να συνοδεὐεται από έργα μετανοίας, τόσο πριν το Μυστήριο της Εξομολογήσεως, κατά τη διάρκεια και, κυρίως, ορθόπρακτα, και μετά την Εξομολόγηση.
Ο Γέρων Εφραίμ, ο Φιλοθεΐτης, συνήθιζε να διδάσκει ότι «μετάνοια σημαίνει παύση της αμαρτίας». Υπό αυτή την έννοια, αγωνίζομαι κατά των παθών σημαίνει ότι καταβάλω φιλότιμη προσπάθεια ν᾿ αναπαύσω τον Ουρανό και να εκόψω το θέλημά μου, να τερματίσω το πάθος (κάποιες φορές αποτελεί ισόβια προσπάθεια και όχι, πάντοτε, με τα αναμενόμενα αποτελέσματα), και να το μεταμορφώσω χριστοκεντρικά και εκκλησιοκεντρικά. Είναι άλλο, λοιπόν, ν᾿ αγωνίζομαι με πνευματικό φιλότιμο κατά των παθών μου, να «πέφτω και να σηκώνομαι» συνεχώς και, ασφαλώς, άλλο να «περιχαρακώνομαι», συνήθως χωρίς αγώνα, πίσω από τις αδυναμίες μου και ν ᾿εκμεταλλεύομαι το Έλεος και την Ανεξικακία του Παναγίου Θεού, σκεπτόμενος, πάντοτε, πως «υπάρχει» το Μυστήριο της Εξομολογήσεως και, επομένως, δύναμαι ανερυθρίαστα να πορεύομαι και να πολιτεύομαι εφάμαρτα επί της γης.
Σε αυτό το σημείο, δε, ας τονίσουμε ότι, χωρίς ν᾿ αποτελεί ο λόγος μας υπερβολή, οι περισσότεροι χριστιανοί δεν έχουν γνώση από την ορθή λειτουργία του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως. Αποτέλεσμα αυτής της άγνοιας, κάτι που καθημερινά επιβεβαιώνεται, τις περισσότερες φορές, το Μυστήριο της Εξομολογήσεως μεταποιείται σε μια μακραίωνη και φλύαρη συζήτηση, σε μια άνευ χρονικών και, φοβούμαι, κατά περιπτώσεις, άνευ διακριτικών ορίων συνομιλία του Επισκόπου ή ιερέα που τελεί το Μυστήριο και του εξομολογούμενου. Προσοχή! Το Ιερό Εξομολογητήριο δεν είναι γραφείο ψυχολογικής υποστήριξης, πολύ δε περισσότερο, κέντρο αποθεραπείας και ιάσεων ψυχικών ή ψυχοπαθολογικών ζητημάτων. Το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως λειτουργεί αυστηρά, αδέκαστα, σοβαρότατα, δια «χειρουργικών» πνευματικά κινήσεων και επεμβάσεων, ουχί διά ατέρμονων συζητήσεων επί παντός επιστητού γύρω μας και παγκοσμίως!
Με άλλα λόγια, Μυστήριο Εξομολογήσεως σημαίνει εξαγόρευση προφορικά των αμαρτημάτων μας και ανάγνωση της συγχωρητικής ευχής υπό του Επισκόπου ή πρεσβυτέρου που τελεί το Μυστήριο. Αυτό και, δη, αυστηρά! Οποιαδήποτε άλλη συμβουλή, παραίνεση, καθοδήγηση, που σαφέστατα και πρέπει να κατατίθεται, πάντοτε, μα πάντοτε, πρέπει να λαμβάνει χώρα είτε στο τέλος του Μυστηρίου της Εξομολογήσεως είτε κάποια άλλη στιγμή, ώστε καί χρόνο να κερδίζουμε αλλά καί στην αποσυμπίεση να συμβάλλουμε του πρεσβυτέρου (ή Επισκόπου), που πριν από εμάς και, ασφαλώς και έπειτα, έχει πολλούς ακόμη χριστιανούς να συναντήσει!
Όσον, δε, αφορά τον τρόπο Εξομολογήσεως, έχουμε σημειώσει και ανωτέρω σχετικά. Με λακωνικό τρόπο η εξαγόρευση των αμαρτημάτων μας. όχι περιγραφή του τρόπου και της κατάστασης της αμαρτίας με λεπτομέρειες δικαστικής και αστυνομικής καταθέσεως. Το αμάρτημα λακωνικά, δηλαδή, «έκλεψα ένα πορτοκάλι». Μονολεκτικά η αμαρτία, λακωνικά, με σαφήνεια και ευκρίνεια.
Και, εισέτι, ας θυμόμαστε πως απέναντί μας έχουμε ανθρώπους λειτουργούς! Δεν έχουμε αγγέλους στο Ιερό Εξομολογητήριο (αναφέρομαι, εδώ, κυρίως, στις νεαρές γυναίκες), γεγονός που πρέπει να μας θυμίζει το «λακωνικόν» της εξαγορεύσεως των αμαρτημάτων και σαφώς, και τον τρόπο ένδυσης και προετοιμασίας μας, καθώς προσερχόμαστε στο Μυστήριο