Πώς και με ποια σειρά προσκυνούμε τις εικόνες στον Ι. Ναό
Γράφει ο Δημήτριος Π. Λυκούδης, θεολόγος, Υπ. Δρας ΕΚΠΑ
Η παρούσα «λειτουργική» απορία δεν ανήκει στη χορεία της σχολαστικής θεολογίας, εάν και φαίνεται ότι κινείται προς εκεί. Προξενεί, όμως, εντύπωση και, μάλιστα, όχι ευχάριστη, να διακρίνεις τα πολύχρωμα αποτυπώματα των χειλέων κάποιων κυριών επί των ιερών εικόνων ή, ακόμη χειρότερα, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και άλλων ιερών Ακολουθιών, να περιφέρονται χριστιανοί «προσκυνητές» και να ασπάζονται τις εικόνες του τέμπλου του Ιερού Ναού, ακριβώς την ώρα που ο ιερέας – λειτουργός θυμιατίζει δίπλα τους ή, Κύριε ελέησον, διαβάζει το Ιερό Ευαγγέλιο.
Είναι αλήθεια ότι το πλήρωμα των ορθοδόξων πιστών είμαστε ακατήχητοι. Καθένας κινείται ως αρέσκεται και πολλές φορές, ακόμη και από περισσή «ευλάβεια», δημιουργούμε περισσότερα προβλήματα ή επιφέρουμε δυσανασχέτηση σε όσους επιθυμούν να προσευχηθούν και να αφοσιωθούν ολοκληρωτικά στη Θεία Λειτουργία.
Οι πιστοί δεν περιφερόμαστε εντός του Ιερού Ναού. Πολύ δε περισσότερο όταν τελείται κάποια ακολουθία και, δη, η Θεία Λειτουργία. Προσκυνούμε με σεβασμό (χωρίς φωνασκίες και σπρωξίματα) τις εικόνες που υπάρχουν στον πρόναο ή στην αρχή του κυρίως Ναού (εάν δεν υπάρχει πρόναος), δηλαδή, προσκυνούμε τις εικόνες στα προσκυνητάρια που συναντάμε εισερχόμενοι εντός του Ναού. Προσοχή! Δεν ασπαζόμαστε στο πρόσωπο τον εικονιζόμενο άγιο! Ουδεπόποτε! Πάντα με σεβασμό, φιλούμε το χέρι ή το πόδι του αγίου. Η σειρά, δε, που δέον και πρέπον να ακολουθούμε είναι πρώτα την εικόνα του Κυρίου Ιησού Χριστού, μετά της Κυρίας Θεοτόκου και, ακολούθως, του αγίου/αγίας που είναι αφιερωμένος ο ιερός Ναός και του αγίου που εορτάζει την ημέρα που πηγαίνουμε στον Ιερό Ναό. Όλες αυτές οι εικόνες που προανέφερα, πάντοτε, και σε όλους τους Ναούς, βρίσκονται στην αρχή, στον πρόναο, τις συναντάμε, δηλαδή, μόλις προσερχόμαστε στον ιερό Ναό.
Η συνήθεια να προσκυνούν οι λαϊκοί τις εικόνες του τέμπλου, του μέσου και διαχωριστικού, δηλαδή, που χωρίζει τον κυρίως Ναό ή σολέα από το Άγιο Βήμα είναι εσφαλμένη. Οι λαϊκοί δεν προσκυνούμε τις εικόνες του τέμπλου. Αυτό το κάνει μόνο ο Επίσκοπος που χοροστατεί, στη διάρκεια του Όρθρου, και οι ιερείς που λαμβάνουν «καιρό», και λέγουν ειδικές ευχές, στην απαρχή της ακολουθίας του Όρθρου. Άλλωστε, υπάρχουν μικρότερες εικόνες επί του σολέα, σε πλήρη αντιστοιχία με εκείνες του τέμπλου που δύνανται να προσκυνούν οι πιστοί, ποτέ, όμως, κατά τη διάρκεια των ιερών ακολουθιών, καθώς τότε προκαλείται χασμωδία και καταλιμπάνεται η λειτουργική συνοχή του χριστεπωνύμου πληρώματος. Σε άλλη περίπτωση, οι πιστοί μπορούν να προσκυνήσουν ακόμη και τις εικόνες του τέμπλου, ποτέ, όμως, κατά τη διάρκεια των ιερών ακολουθιών.
Εισέτι, παρακαλώ την αγάπη κάθε αναγνώστη και, δη, αναγνωστριών: δεν προσκυνούμε διά φιλήματος με βαμμένα χείλη τις εικόνες του Ναού! Είναι θέμα σεβασμού του αγίου/αγίας, πρωτίστως, και μετά ζήτημα καλαισθησίας για όποιον/α προσκυνήσει την ίδια εικόνα μετά από εμάς…!
Ας αναλογιστούμε την ιερότητα και ιδιαιτερότητα του χώρου στον οποίο εισερχόμαστε. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Πατέρες μας, και πολλά παραδείγματα αγίων γερόντων που η Ιερά Παράδοση μάς κληροδότησε, εισέρχονταν στον Ιερό Ναό πατώντας στις άκρες των ακροδαχτύλων τους, φοβούμενοι, μήπως, και ο παραμικρός θόρυβός τους, ακουσίως, βέβαια, διαταράξει την ευλογημένη και γαληνεμένη λειτουργική συνοχή! Ας τους μιμηθούμε!
