Με αφορμή την αιματοχυσία στην Ουκρανία
Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Με αυτά που συμβαίνουν σήμερα γυρίσαμε, δυστυχώς, το ρολόϊ της ιστορίας πολλές δεκαετίες πίσω. Σε παλιές εποχές που πιστέψαμε ότι δεν θα τις συναντούσαμε ποτέ ξανά μπροστά μας. Εποχές επιδημιών και πολέμων. Πλανηθήκαμε όμως οικτρά. Πριν προλάβουμε να απαλλαγούμε εντελώς από το «πλοκάμια» της πανδημίας του κορωνοϊού, που «έσφιξαν» ολόκληρο τον πλανήτη, για να τον «πνίξουν», μάς χτύπησε ο «ιός» του πολέμου, που εκδηλώθηκε πριν από λίγες ημέρες στην Ουκρανία, στα εδάφη της οποίας εισέβαλε η Ρωσσία επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφαλείας από την δηλωθείσα πρόθεση της Κυβέρνησης του Κιέβου να ζητήσει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Είναι ασφαλώς βάσιμος ο σχετικός φόβος των Ρώσσων.
Η εξάλειψή του όμως επιδιώχθηκε να επιτευχθεί με ένα άστοχο και ακραίο μέσο: τον πόλεμο. Είναι γνωστό ότι κάθε πόλεμος φέρνει πάντα σε αυτούς που τον υφίστανται αίμα και δάκρυα, πόνο, πείνα και ανέχεια από την ανατροπή του φυσιολογικού ρυθμού της ζωής των ανθρώπων και από την καταστροφή υποδομών και κτιρίων δια των βομβαρδισμών. Εν όψει αυτών των ολέθριων συνεπειών που έχει ο πόλεμος τον αντιμετωπίζεις ως έσχατο καταφύγιο. Αναγκάζεσαι να προσφύγεις σε αυτόν μόνον, εφ’ όσον χρησιμοποίησες προηγουμένως όλα τα άλλα προσφερόμενα μέσα, αλλά αυτά δεν επέφεραν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Και ποια είναι τα άλλα προσφερόμενα μέσα; Η ειρηνική επίλυση των διαφορών με τον διάλογο, δια του οποίου τα διαλεγόμενα μέρη φροντίζουν να εξασφαλίσουν εκείνα που θεωρούν απαραίτητα για την συνύπαρξή τους με το άλλο ή τα άλλα μέρη. Υπογραμμίζω το στοιχείο αυτό, διότι ακούσαμε πολλές φορές τον Πρόεδρο της Ρωσσίας κ. Πούτιν, απολογούμενο κατά κάποιο τρόπο για τον πόλεμο που εντελώς απερίσκεπτα εκήρυξε στην Ουκρνία, να δηλώνει ότι δεν μάς άφησαν άλλη επιλογή οι Ουκρανοί. Επεδίωξαν όμως σοβαρά οι Ρώσσοι να αναζητήσουν αυτές τις άλλες επιλογές απειλώντας έστω με casus belli σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματευτικών συνομιλιών;
Αυτό που ώφειλαν να είχαν κάνει πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, το κάνουν τώρα, μετά την κατακραυγή ολόκληρου του πλανήτη που ξεσήκωσαν εναντίον τους και την επιβολή σε βάρος τους των σχετικών, οικονομικού κυρίως χαρακτήρα, κυρώσεων από την Δύση. Διότι και στην περίπτωση της Ουκρανίας επιβεβαιώθηκε αυτό που συνήθως λέγεται για τους σύγχρονους πολέμους, ότι δηλ. δεν έχουν ποτέ νικητή, αλλά μόνον ηττημένους. Απεφάσισαν λοιπόν όψιμα οι Ρώσσοι να προέλθουν, μετά την εισβολή, σε διαπραγματεύσεις με τους Ουκρανούς για την εξεύρεση τρόπου κατάπαυσης των πολεμικών εχθροπραξιών και να επιστρέψουν εκεί, όπου θα έπρεπε να είχαν παραμείνει από την αρχή!
Δεν έχει σημασία ότι ο πόλεμος αυτός δεν είναι παγκόσμιος. Θα μπορούσε να έχει γίνει, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής παρενέβαιναν στρατιωτικά υπέρ της Ουκρανίας. Άλλωστε, όταν εκδηλώνεται φωτιά στην γειτονιά σου, είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή οι φλόγες της να φτάσουν και στην δική σου αυλή. Φαίνεται ότι ξεχάσαμε, πώς ξεκίνησαν οι «φωτιές» των δυο πρώτων Παγκοσμίων Πολέμων. Δεν παίζεις λοιπόν ποτέ με την φωτιά, η οποία έστω κι’ αν δεν απειλήσει εσένα, ενδέχεται να κάψει άλλους που δεν φταίνε σε τίποτε, για να πληρώσουν με την ζωή τους τα παιχνίδια σου με την φωτιά.
Ούτε μπορεί να σταθεί κανείς με ωχαδερφισμό στον πόλεμο της Ουκρανίας με την σκέψη ότι δεν μας εγγίζει. Ο θρήνος των Ουκρανών για τον άδικο θάνατο των δικών τους ανθρώπων είναι και πρέπει να είναι και δικός μας θρήνος. Το κλάμα των μικρών παιδιών στην Ουκρανία, που δηλώνουν μπροστά στις κάμερες ότι δεν θέλουν να πεθάνουν, είναι και πρέπει να είναι και δικό μας κλάμα για την κατάντια μας να «αυλακώνουμε» με τόσο βαθειά τραύματα αυτές τις τρυφερές παιδικές ψυχές. Το ίδιο ισχύει και για την αγωνία και την λαχτάρα εκείνων που τρέχουν να κρυφτούν στα καταφύγια ή παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς, για να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς. Δεν υπάρχει καμιά απολύτως δικαιολογία για όλα αυτά τα φρικτά εγκλήματα του πολέμου.
Στην αλληλουχία αυτών των σκέψεων το βλέμμα μας αναζητεί εναγωνίως τον Πατριάρχη Μόσχας κ. Ειρηναίο. Ψάχνει να τον βρει, για δει, πού κρύβεται. Να τον ρωτήσει, γιατί έχει λουφάξει και σιωπά μπροστά σε όλα αυτά που συντελούνται σήμερα στην Ουκρανία και είναι ασφαλώς ασύμβατα όχι μόνο με τις άλλες αξίες του σύγχρονου πολιτισμού μας, αλλά προπαντός κραυγαλέα αντίθετα προς την διδασκαλία του Χριστιανισμού και ιδίως της Ορθοδοξίας, τα «ηνία» της οποίας φιλοδοξεί να πάρει στα χέρια του ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Ειρηναίος. Μόλις που χρειάζεται να τονιστεί ότι ο κ. Ειρηναίος είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες, που θα μπορούσαν να ασκήσουν επιρροή στην ρωσσική Κυβέρνηση, για να αποτρέψουν τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Όπως αποδεικνύεται όμως από τα γεγονότα, ο κ. Ειρηναίος όχι μόνο δεν εφρόντισε να αποτρέψει τον κ. Πούτιν από το εξωφρενικό εγχείρημά του στην Ουκρανία, αλλά μάλλον τον εξώθησε σε αυτό με τον δικό του εκκλησιαστικό πόλεμο που προηγήθηκε, ένα πόλεμο, τον οποίο εκήρυξε ο κ. Ειρηναίος εναντίον του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου για την αναγνώριση της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, καθώς και εναντίον των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών (Αλεξανδρείας, Ελλάδος και Κύπρου), που εστήριξαν την επιλογή του. Όσα ακολούθησαν μετά την εισβολή της Ρωσσίας στην Ουκρανία και την σθεναρή αντίσταση των Ουκρανών στις πολεμικές επιχειρήσεις των Ρώσσων δικαιώνουν πλήρως τον κ. Βαρθολομαίο και εκθέτουν ανεπανόρθωτα τον κ. Ειρηναίο για όλες τις σχισματικές του ενέργειες, στις οποίες επιδόθηκε εξ αιτίας του εκκλησιαστικού ζητήματος της Ουκρανίας. Τί άλλο χρειάζεται ο κ. Ειρηναίος, για να πεισθεί ότι τους Ρώσσους και του Ουκρανούς τους χωρίζει ένα αμοιβαίο αβυσσαλέο μίσος, που δεν μπορεί να γεφυρωθεί με την ποιμαντορική ράβδο του Πατριάρχη Μόσχας κ. Ειρηναίου.
Υπό τις συνθήκες αυτές η εμφάνιση της ποιμαντορικής ράβδου του εχθρού στο έδαφος της Ουκρανίας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «θρυαλλίδα» αλλεπάλληλων «εκρήξεων», που δεν έχουν καμιά σχέση με την πνευματική ατμόσφαιρα, την οποία καλείται να διαμορφώσει κάθε ποιμαντορική ράβδος. Αυτό ώφειλε να το είχε αντιληφθεί μόνος του ο κ. Ειρηναίος και να μη ξεκινούσε τον δικό του εκκλησιαστικό πόλεμο στην Ουκρανία που πυροδότησε τον άλλο πόλεμο του κ. Πούτιν σε αυτήν.
Οι υπαίτιοι όλων των πολέμων υφίστανται πάντα τις σχετικές κυρώσεις που τους επιβάλλουν όσοι έχουν εξουσία και δύναμη να τον πράξουν. Είδαμε τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στον εισβολέα στην Ουκρανία Ρώσσο Πρόεδρο. Ποιές είναι όμως οι κυρώσεις που έπρεπε να είχαν ήδη επιβληθεί στον Πατριάρχη Μόσχας κ. Ειρηναίο, όχι μόνο για τον δικό του εκκλησιαστικό πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και για την ηθική του αυτουργία στον άλλο πόλεμο της ρωσσικής Κυβέρνησης; Είναι γνωστό ότι ο κ. Βαρθολομαίος διέγραψε από τα Δίπτυχα το όνομα του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου και έπαψε να μνημονεύει το όνομα αυτού στις Θείες Λειτουργίες, επειδή ετόλμησε να αμφισβητήσει το εκκλησιαστικό καθεστώς των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών στην Ελλάδα.
Το ίδιο ώφειλε να είχε πράξει ο Οικουμενικός Πατριάρχης και σε βάρος του κ. Ειρηναίου για τα πολύ σοβαρότερα εκκλησιαστικά του αδικήματα. Πρέπει επί τέλους να περάσει το μήνυμα στον κ. Ειρηναίο ότι με όσα αντικανονικά πράττει δεν έχει καμιά θέση στην παραδοσιακή Ορθοδοξία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι Σύμφωνο της Βαρσοβίας, στο οποίο οι «Ερυθροί Τσάροι» της αλήστου μνήμης Σοβιετικής Ένωσης υποχρέωναν τις χώρες-μέλη του να παραμένουν σε αυτό απειλώντας σε αντίθετη περίπτωση με εισβολή σε αυτές. Η Ορθοδοξία είναι Κοινότητα πιστών, που συντηρούν την αληθινή πίστη στον Χριστό «εν τω συνδέσμω της αγάπης» και της αλληλοπεριχώρησης. Στους κόλπους της είναι αδιανόητες οι εξουσιαστικές και ηγεμονικές τάσεις, σαν αυτές που εκδηλώνει ο κ. Ειρηναίος.
Μόνο λοιπόν, εάν ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Ειρηναίος μετανοήσει και επανέλθει στην κανονική τάξη, πρέπει να γίνει πάλι δεκτός σε αυτήν. Αλλιώς, ας ακολουθήσει τον δρόμο που διάλεξε να πορευθεί και ας ευλογεί, με τις ενέργειες ή τις παραλείψεις του ως άλλος Πάπας, όσους πολέμους θέλει βλασφημώντας έτσι το Όνομα του Θεού της Ειρήνης και της Αγάπης, Τον οποίο δηλώνει ότι εκπροσωπεί. Δική του θα είναι η ευθύνη, αλλά και δική του η ενοχή για τα εγκλήματά του και για την διάσπαση της Ορθοδοξίας.