Οι Σαρακατσαναίοι, είναι μία πανάρχαια Ελληνική νομαδική φυλή, όπως άλλωστε αναφέρει και ο Καθηγητής Ανθρωπολογίας Άρης Πουλιανός στο σύγγραμμα του «Σαρακατσαναίοι, ο Αρχαιότερος Λαός της Ευρώπης, η απωθημένη ράτσα ή η σπίθα του Ελληνισμού;».
Οι Σαρακατσαναίοι επέλεξαν τη σκληροτράχηλη ζωή στα βουνά με την καπνισμένη από το μπαρούτι φουστανέλα από την συμβιβασμένη και καλή, ήρεμη ζωή στους κάμπους.
Η ονομασία τους προέχεται από την παραφθορά της λέξεως «καρά κατσάν» που σημαίνει «μαύρος κλέφτης», ένα παρατσούκλι το οποίο τους κόλλησαν οι Τούρκοι βλέποντας τους να τους πολεμούνε στα μαύρα ντυμένοι και να φεύγουν διαρκώς από την επιρροή τους.
Υπήρξαν οι ανώνυμοι πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επαναστάσεως, οι προπομποί μάλιστα αυτής καθότι ποτέ δεν σταμάτησαν να επαναστατούν κατά του Τούρκικου ζυγού. Ποτέ δεν έκλιναν το γόνυ τους για να προσκυνήσουν τον Τούρκο να τους χαρίσει τη ζωή αλλά ούτε και για να έχουν τα οφέλη της ευμένιας τους. Αντιθέτως προτίμησαν συνειδητά όλη τους τη ζωή να είναι ανυπότακτοι, απροσκύνητοι, στερούμενοι τις χαρές και απολαύσεις της συμβιβασμένης ζωής.
Στελέχωσαν την Κλεφτουριά αναδεικνύοντας ηγετικές φυσιογνωμίες όπως ο Κατσαντώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Βασίλης Δίπλας, ο Γρηγόρης Λιακατάς, ο Γεώργιος Χασιώτης, ο Γεώργιος Τσόγκας, ο Ανδρέας Ίσκος, ο Καραγιαννάκης, ο Γώγος Μπακόλας και αναρίθμητοι άλλοι.
Εν μέσω όλω αυτών πρώτος αναδείχθηκε ο Κατσαντώνης ο οποίος ανακηρύχθηκε αρχηγός όλων των Κλεφτών και των Αρματολών στη κλεφταρματολική σύναξη η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1807 στην Αγία Μαύρα της Λευκάδας με πρωτοβουλία των Καποδίστρια, Κολοκοτρώνη, του Στρατηγού Εμμανουήλ και του Μητροπολίτου Ναυπακτίας Ιγνατίου. Εκεί εν΄ μέσω όλων των μεγάλων ονομάτων της Κλεφτουριάς ο Κατσαντώνης αναγνωρίστηκε ως «Αρχηγός όλων των Κλεφτών» (ήτοι κατόπιν όλης της Προεπαναστατικής Κλεφτουριάς)!!
Οι νομάδες Σαρακατσαναίοι στάθηκαν μπροστάρηδες στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδος από τον Τούρκο κατακτητή. Από τη στιγμή κιόλας της Αλώσεως της «Πόλης» δε θέλησαν να συμβιβαστούν με αυτήν την ιδέα. Θρήνησαν για τον χαμό της Βασιλεύουσας, ντύθηκαν στα μαύρα, βούλωσαν τα κουδούνια των προβάτων τους και διατηρούσαν έκτοτε μόνο μαύρα ή αλλιώς «λάϊα» πρόβατα στα κοπάδια τους ως ελάχιστη ένδειξη διαμαρτυρίας.
Στις μεγάλες ώρες του Έθνους, στις ώρες της τόλμης και της αποφασιστικότητας έδειξαν λεβεντιά και ανιδιοτέλεια αποδεικνύοντας έτσι ότι είναι άξιοι συνεχιστές των Αρχαίων Ελλήνων και δη των Δωριέων. Με την καθολική ανώνυμη συμμετοχή τους έδειξαν πως πρώτιστο μέλημα τους υπήρξε η απελευθέρωση της Πατρίδος και όχι η εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων κάνοντας συμφωνίες με τους Τούρκους.
Αυτοί οι ορεσίβιοι, ανεξάρτητοι στο πνεύμα και αδούλωτοι στην ψυχή, με το αδάμαστο πνεύμα και την αγωνιστικότητα τους ενσάρκωναν- δίχως όμως να αντιλαμβάνονται το μέγεθος της προσφοράς τους- τα όνειρα και τις προσδοκίες ενός πολυβασανισμένου και δη σκλαβωμένου λαού ο οποίος διψούσε για ελευθερία.
Με ορμητήριο τα Άγραφα δώσανε στον κατακτητή να αντιληφθεί την διαφορετικότητα-στην ψυχή- του Ελληνικού λαού έναντι των λοιπών υποταγμένων Βαλκανικών λαών. Δε σταμάτησαν στιγμή να αποτελούν την ελπίδα ότι κάποτε αυτός ο τόπος θα απελευθερωθεί. Ελπίδα όχι μόνο προς τους υπόλοιπους Έλληνες αλλά και προς όλους τους υποταγμένους λαούς της τότε κυρίαρχης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η προσφορά όμως των Σαρακατσαναίων δεν περιορίζεται μόνο στην επάνδρωση της Κλεφτουριάς. Είναι αυτοί για τους οποίους θα πεί η Αγγελική Χατζημιχάλη ότι υπήρξαν όχι μόνο το αποκούμπι και οι οδηγοί των Κλεφτών στα λημέρια τους αλλά και η οπισθοφυλακή που προάσπιζε τις επιχειρήσεις τους.
Στα κονάκια των Σαρακατσαναίων όλη η Κλεφτουριά ένιωθε μεγαλύτερη ασφάλεια παρά στα χωριά. Στα καλύβια και τα μαντριά των Σαρακατσαναίων φύλαγαν τα ντουφέκια και γενικά όλα τα άρματα τους. Οι στάνες τους ήταν εκείνες που τους προμήθευαν ευκολότερα τροφές ενώ στα κονάκια τους έκαναν πολλές φορές τις μαζώξεις τους οι Κλεφταρματολοί για να συντονίσουν τη δράση τους.
Κατά τον Patrick Leigh Fermol (Ρούμελη, οδοιπορικό στη Βόρεια Ελλάδα) ΄΄οι Σαρακατσαναίοι είχαν ένα αδάμαστο ήθος για την ελευθερία΄΄ ενώ σε άλλο σημείο ο Γιάννης Βλαχογιάννης (Ν. Κασομούλη, Στρατιωτικά Ενθυμήματα θα πει: ΄΄ Οι Σαρακατσιαναίοι είναι αυτοί που συστηματικά βγάλαν από μέσα τους και θρέψαν και θέριεψαν την Ελληνική Κλεφτουριά΄΄. Ο ίδιος σε άλλο σημείο αναφέρει πως: «Από την αδάμαστη και άγρια ζωή των Σαρακατσαναίων αλλά και των άλλων λαών της Ρούμελης, μάλιστα των λαών του Βάλτου ξεπήδησαν οι φοβερότεροι κλέφτες οι παλιοί και ληστές έπειτα, οι διάδοχοι των πρώτων»!!
Τρόπος ζωής ο οποίος δεν έχει άλλο παρά να μας παραδειγματίσει στις σημερινές δύσκολες αλλά όχι πρωτόγνωρες στιγμές για τον Έλληνα. Αυτές ακριβώς οι αρχές και οι αξίες αντανακλούνε από το παρελθόν την λησμονημένη περηφάνια των Ελλήνων και έρχονται σήμερα και μας στέκονται ως φάρος υπενθυμίζοντας στον Έλληνα ότι θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία και πως η συμβιβασμένη ζωή δεν πρέπει στον Έλληνα.
Η ανυποταξία αυτή της Σαρακατσάνικης ψυχής σε συνδυασμό με την βαθιά πίστη του στο Θεό, δέον όπως αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και αφορμή για αποτίναξη της δουλικής και υποταγμένης – δικής τους – νοοτροπίας την οποία ματαίως επιδιώκουν να μας επιβάλουνε.
Το μήνυμα το οποίο μας στέλνουν οι αγωνιστές του ΄21 επιτακτικό, επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Μήνυμα για παραδειγματισμό αποτινάξεως της δουλικής νοοτροπίας την οποία μας έχει επιβάλει η μειονότητα της Ρεπουσολαγνίας της εποχής η οποία δε διστάζει να διδάσκει στα παιδιά μας και συγκεκριμένα στο βιβλίο της Κοινωνιολογίας της Γ΄ Λυκείου θεωρίες περί μειονότητας τόσο των Σαρακατσαναίων, όσο και των Κουτσόβλαχων και των Αρβανιτών. Επιχειρούνε να χτυπήσουνε τα θεμέλια της Ελλάδος μα ξεχνούνε πως τον Έλληνα – εν΄αντιθέσει με όλους τους άλλους λαούς και τη λογική- όσο τον χτυπάς τόσο τον χαλυβδώνεις!!
Αυτοί οι οποίοι αποτελούνε τη μειονότητα της προδοσίας προς κάθε τι το Ελληνικό και Ορθόδοξο δε δικαιούνται να καθυβρίζουν και να συκοφαντούν με αυτόν τον τρόπο τους ήρωες εκείνους που χύσανε το αίμα τους υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.
Καλείται η γενιά μου να ανακτήσει άμεσα την Εθνική κυριαρχία της πατρίδος μας την οποία παραχώρησε η προηγούμενη γενιά και να υψώσει το ανάστημα της κόντρα στη νοοτροπία της εποχής καταδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο τη αδιάλειπτη συνέχεια της γνήσιας, ανόθευτης και παλικαρίσιας Ελληνικής ψυχής.
Στυλιανός Σούρλας