Και βεβαίως, το χαρακτηριστικό κήρυγμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι το «μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των Ουρανών» (Ματθ. 3:3). Όλη η αρχή και η μέση και το τέλος της πνευματικής μας ζωής και, αν θέλετε, η οδός δια της οποίας θα φτάσουμε εις το να ζήσουμε το μέτρο της ηλικίας του πληρώματος του Χριστού (Εφεσ. 4:13), να φτάσουμε δηλαδή να αποκτήσουμε τα χαρίσματα του Χριστού, να ολοκληρωθούμε σαν πνευματικοί άνθρωποι, να συγκροτηθούμε σαν χαριτωμένοι αγιοπνευματικοί άνθρωποι, σαν σκεύη εκλογής, γεμάτοι με τα χαρίσματα του Θεού, αυτή λοιπόν η οδός είναι μία: η μετάνοια. Μετάνοια σημαίνει μεταστροφή του νοός, αλλαγή του νοός μας.
Ο Κύριός μας, όταν μας έπλασε, έφτιαξε μέσα στον καθένα μας έναν πανέμορφο πίνακα, μια πανέμορφη ζωγραφιά, της οποίας ταίρι δεν υπήρχε. Τόση ήταν η θεϊκή ομορφιά την οποία μας χάρισε και με την οποία μας στόλισε ο Θεός. Άσχετα με το αν, όπως διδάσκει η Ορθόδοξη Εκκλησία, ο καθένας μας είναι ένα ξεχωριστό πρόσωπο με τα δικά του ξεχωριστά χαρίσματα, με την δική του ξεχωριστή προσωπικότητα, με τις δικές του ξεχωριστές δυνατότητες, αλλά όμως η καθεμιά μας και ο καθένας είμαστε μια πανέμορφη, θεόμορφη εικόνα του Χριστού. Θεόπλαστη και θεόμορφη εικόνα του Χριστού!
Αλλά δυστυχώς, ο άνθρωπος αυτό το μεγάλο και το ουράνιο και το θεϊκό χάρισμα που πήρε από τον Θεό, την ελευθερία, το χρησιμοποίησε κακώς. Και πήρε μια βούρτσα – από αυτήν που ασπρίζουν όχι οι ασπριτζήδες, αλλά κι αυτοί που δεν ξέρουν πώς την πιάνουν την βούρτσα –, πήρε και μερικά χρώματα, και τον θεϊκό και ουράνιο πίνακα τον αμαύρωσε, όπως λένε οι Πατέρες, όπως λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς· τον καταμουτζούρωσε, τον καταμαύρισε, τον αλλοίωσε, κλπ.
Όλος ο αγώνας μας είναι, από την στιγμή που γνωρίσαμε τον Χριστό και από την στιγμή που μπήκαμε μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας δια των μυστηρίων, δια της Χάριτος, δια του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας, δια της προσευχής, δια της υπομονής των θλίψεων και των δοκιμασιών, σιγά σιγά, σιγά σιγά να κάνουμε έναν κόπο να καθαρίσουμε αυτήν την εικόνα.
Η εικόνα του Θεού μένει μέσα μας, όπως μένει η σπίθα κάτω από την στάχτη· η πανέμορφη εικόνα του Θεού υπάρχει μέσα μας. Αλλά έχουμε να κάνουμε αγώνα με την μετάνοια και με πολλή προσοχή. Πώς θα πάρει ένας καλλιτέχνης έναν πολύ μεγάλης αξίας πίνακα που τον έχουν, ας πούμε, εξωτερικά πασαλείψει, για να τον συντηρήσει, και θέλει χρόνο, και λίγο λίγο και λίγο λίγο και με υπομονή και με πολλή τέχνη και με πολλή διάθεση ξανααποδίδει στον πίνακα την ομορφιά του… Έτσι κι εμείς πρέπει να κάνουμε, αλλά χρησιμοποιώντας την προσωπική μας ελευθερία, τον προσωπικό μας αγώνα, τον προσωπικό μας κόπο, ουσιαστικά την μετάνοιά μας. Με την μετάνοια να αναμορφώσουμε την εικόνα του Χριστού μέσα μας, να ανακαινίσουμε την εικόνα του Χριστού μέσα μας, να ξαναδώσουμε την λάμψη, το μεγαλείο, την ομορφιά με την οποία ο Θεός μας στόλισε και την οποία την καταστρέψαμε.
Λέει ο ιερός Χρυσόστομος, (έχει μια σειρά ομιλιών περί μετανοίας), όταν ο Θεός μας δοκιμάζει με θλίψεις και δοκιμασίες, μπαίνουμε λιγάκι κάτω από την αίσθηση αυτή του φόβου του Θεού και κάνουμε μια μικρή προσπάθεια μετανοίας, αλλά δεν είναι αυτό που θέλει ο Θεός. Και αναφέρεται στον Προφήτη, ο οποίος λέει: «όταν απέκτειναν αυτούς, τότε… ώρθριζον προς τον Θεόν» (Ψαλμ. 77:34,51). Όταν ο Θεός τον Ισραηλιτικό λαό τον κοπανούσε, τότε πρωί πρωί έτρεχαν προς Αυτόν· όταν ο Θεός έκανε πίσω, τότε ξεχνούσαν τον Θεό.
Όπως, δηλαδή, ένα άλογο που είναι εύτακτο, φορώντας τα χαλινάρια του, και περπατάει εύρυθμα, έτσι κι εμείς, λέει, να φοράμε νοερώς, πνευματικώς, το ουράνιο χαλινάρι του θεϊκού φόβου. Και καθώς θα είναι η ζωή μας συνυφασμένη με την μετάνοια και τον θεϊκό φόβο, να μην πέφτουμε στην λήθη του Θεού, στην λησμονιά του Θεού, αλλά ο θεϊκός φόβος να ‘ναι στολίδι, να ‘ναι χαρά, να ‘ναι ελευθερία, να ‘ναι αγαλλίαση, να ‘ναι ευφροσύνη, να ‘ναι ώθηση στο να μπορούμε σαν άλλοι μικροί καλλιτέχνες, ο καθένας από μας, να ξανααναμορφώσουμε, να ανακαινίσουμε, να αναπλάσουμε, να συντηρήσουμε αυτό το ουράνιο και το θεϊκό που έβαλε ο Θεός μέσα μας και το καταπατήσαμε. Και όλα αυτά γίνονται δια της μετανοίας.
Αν καταργήσουμε την μετάνοια από την ζωή μας, όλα τα άλλα είναι δεύτερα και τρίτα· δεν μπορούν να κάνουν την δουλειά που θέλει ο Θεός. Και θα ‘ρθει η ώρα που ο καθένας μας θα κριθούμε και θα δώσουμε λόγο, πόσο αληθινά μετανοήσαμε και πόσο αληθινά επιστρέψαμε.
Βλέπετε, η παγκοσμιοποίηση σήμερα αυτό προσπαθεί να κάνει: να καταστρέψει το πρόσωπο, να θεωρηθούν όλοι μια μάζα… Σας έλεγα κι άλλη φορά ότι κανένα πρόσωπο δεν είναι το ίδιο· όλοι έχουν τα δικά τους ουράνια, πανέμορφα, θεϊκά χαρίσματα με τα οποία μας στόλισε ο Θεός ο Ίδιος, με το ίδιο Του το χέρι. Αλλά έχουμε αγώνα· αυτά τα χαρίσματα, εφόσον με την απροσεξία μας και την κακή χρήση της ελευθερίας μας κάπου τα αλλοιώσαμε, τα διαστρεβλώσαμε, τα κουκουλώσαμε, να τα αναπλάσουμε, να τα ανακαινίσουμε και να τα αποδώσουμε με την ίδια ομορφιά πάλι στον Θεό δια της μετανοίας.
Επειδή είναι και καινούρια χρονιά, και επομένως και ξεκίνημα καινούριου αγώνος, εύχομαι σε όλους μας να μπούμε σ’ αυτόν τον όμορφο και τον θεϊκό αγώνα και να αξιωθούμε να χαρούμε κι εμείς, να χαρεί και ο Θεός μαζί μας.
Από το βιβλίο: † Φεβρωνίας μοναχής, Ομιλίες στην τράπεζα της Μονής. Έκδοσις Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου, Πανόραμα – Θεσσαλονίκη 2018, σελ. 47.