Καλμούκος Θεόδωρος
Το θέμα της αποχώρησης των ιεραρχών από την ενεργό υπηρεσία είναι θαρρώ ζωτικής σημασίας για θεσμούς και για πρόσωπα.
Είναι γεγονός ότι πολλές φορές σχολιάζεται σε συντροφιές σκεπτόμενων ανθρώπων, ωστόσο φαίνεται να το καλύπτει μία περίεργη προστατευτική μυστικοπάθεια από την ιεραρχία γενικώς λες και δεν αφορά την εύρυθμη λειτουργία του εκκλησιαστικού σώματος.
Βασικά οι ίδιοι οι ιεράρχες το αποσιωπούν ή το παρεμποδίζουν. Αλλωστε, ο εφησυχασμός ή πιο απλά η συνταξιοδότηση Μητροπολιτών, Επισκόπων, Αρχιεπισκόπων, γιατί όχι και Πατριαρχών αφού κι αυτοί άνθρωποι γαρ υπαγόμενοι στη φθαρτική διαδοχή του χρόνου με όλα τα συνεπακόλουθα, είναι και επιταγή της φύσης. Γι’ αυτό λοιπόν καλό και ευεργετικό θα ήταν για την Εκκλησία κατ’ αρχήν και δευτερευόντως για τα πρόσωπα να τεθεί ένα όριο ηλικίας αποχώρησης από την ενεργό υπηρεσία όπως λέμε στην τρέχουσα γλώσσα.
Να διευκρινίσω από την αρχή πως δεν διαλανθάνει της γνώσης μου το καθεστώς του ισόβιου των Επισκόπων που ισχύει. Ούτε φυσικά η Εκκλησιολογική του τεκμηρίωση, πως υπάρχει, δηλαδή, ένας γαμικός δεσμός ανάμεσα στον Μητροπολίτη και τη Μητρόπολη και όπως κάθε γάμος οφείλει να είναι ιερός δεσμός και αδιάλυτη ιερή σχέση δια βίου, έτσι και εν προκειμένω ο Επίσκοπος «νυμφεύεται» τρόπον τινά την Επισκοπή του δια βίου, δηλαδή για μια ολόκληρη ζωή.
Βέβαια εδώ μπορεί να εγερθεί το ζήτημα του μεταθετού, δηλαδή της μεταπήδησης ενός Μητροπολίτη από μία Μητρόπολη σε μία άλλη, όπως συνέβη αρκετές φορές ιδιαίτερα στην Εκκλησία της Ελλάδος, που Μητροπολίτες εγκαταλείπουν τις «φτωχές» Μητροπόλεις τους στις οποίες υπηρέτησαν επί είκοσι ή παραπάνω χρόνια και μεταπηδούν σε άλλες περισσότερο προνομιούχες και πλούσιες.
Εχω τη γνώμη πως για λόγους φιλανθρωπίας και πρακτικότητας, οφείλει να θεσπιστεί όριο ηλικίας των ιεραρχών, όπως άλλωστε υπάρχει για τους ιερείς. Δεν είναι δυνατόν ένας προχωρημένης ηλικίας ιεράρχης, με ελαχιστοποιημένες τις σωματικές και πνευματικές του δυνάμεις και ευρισκόμενος ουσιαστικά μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, να συνεχίζει να ποιμαίνει αξιοπρεπώς και αποτελεσματικώς τον λαό του Θεού.
Το παράδειγμα της παραίτησης στα καθ’ ημάς ενταύθα του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου ή πρόσφατα του Επισκόπου της Πρεσβυτέρας Ρώμης του Πάπα Βενέδικτου μπορούν να αποτελέσουν παραδείγματα προς μίμηση. Καλό θα είναι να τεθεί ως όριο ηλικίας το 70ο ή το 72ο έτος της ηλικίας, ώστε να υπάρχει μία διαρκής βιολογική ανανέωση του Επισκοπικού Σώματος.
Η διαποίμανση του λαού του Θεού για να γίνει σωστά και να υπάρχει μία αξιοπρεπής χαρισματική παρουσία του Επισκόπου εν τη Εκκλησία, απαιτείται εγρήγορση, νηφαλιότητα, αντοχή κατ’ άμφω, κινητικότητα, δράση και δραστηριότητα.
Τι δράση και πόσο κουράγιο για σοβαρό έργο μπορεί να έχει ένας ογδοντάχρονος ιεράρχης λόγου χάρη;
Αυτό που συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι δημιουργούνται παράκεντρα εξουσίας, συγκροτούνται οι λεγόμενες αυλές από συγγενείς, γνώριμους και φίλα προσκείμενους αμφοτέρων των φύλων, οι οποίες (αυλές) υποκαθιστούν τον ποιμενάρχη και φυσικά απομυζούν οικονομικά την τοπική Εκκλησία και πολλές φορές ερίζουν μεταξύ τους για το ποιος ή ποια θα πάρει τα πιο πολλά. Πρόκειται για καταστάσεις αναξιοπρεπείς και σκανδαλιστικές.
Κατανοητή η προσκόλληση στο θρόνο όσο αντέξουν καθώς λέγουν, διότι είναι λόγοι καθαρώς ψυχολογικοί, αφού θα ισχύσει το «δρυός πεσούσης» από τη στιγμή που παύσει να ίσταται επί του θρόνου.
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι σωστό να γίνεται αφορμή εμποδίου της πορείας της τοπικής Εκκλησίας.
Θυμάμαι πολύ έμπονα τα τελευταία χρόνια του βίου του αείμνηστου ποιμενάρχη της ιδιαίτερής μου πατρίδας, της Μυτιλήνης, του Ιακώβου Κλεομβρότου, επειδή ακριβώς είχε εκλείψει και το στοιχείο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας λόγω γήρατος και ασθένειας.
*Ο κ. Θ. Καλμούκος είναι εκκλησιαστικός συντάκτης στην ομογενειακή εφημερίδα Εθνικός Κήρυξ