Τα οδυνηρά και τα άλλα «ρήγματα» του Εγκέλαδου
Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα, Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Αφορμή για τις σκέψεις που διατυπώνουμε εδώ μας δίνει ο πρόσφατος ασυνήθιστα ισχυρός σεισμός μεγέθους 7,8 της κλίμακας Ρίχτερ που ισοπέδωσε την Νότιο-Ανατολική Τουρκία και τις γειτονικές περιοχές της Συρίας τροφοδοτώντας τις στατιστικές του ολέθρου με τραγικούς αριθμούς:
Ο μέχρι σήμερα απολογισμός της μακάβριας καταγραφής μάς δίνει τουλάχιστον 20.000 νεκρούς και 50.000 τραυματίες! Είναι η εσοδειά του Εγκέλαδου που βγήκε νυχτιάτικα να σεργιανίσει στην Τουρκία παρέα με τον Χάρο στο άπλωμα του εφησυχασμού των ανθρώπων, οι οποίοι εκείνη την ώρα διεκδικούσαν μια θωριά στο όνειρο και στο ξάγναντο της ζωής περιμένοντας να χαράξει, για να ακολουθήσει ο καθένας από αυτούς την καθημερινή «τροχιά» του. Κάποιοι ήσαν οι τυχεροί της «ζαριάς», αφού μπόρεσαν και κρατήθηκαν στην «τροχιά» τους. Άλλοι βγήκαν οριστικά από αυτήν και ακολούθησαν τον δρόμο προς τον Αχέρωντα πριν προλάβουν να ξυπνήσουν, ενώ πολλοί παίζουν ακόμη την ζωή τους στις καθυστερήσεις του μπαράζ προσδοκώντας να κερδίσουν την μάχη με το Χάρο θαμμένοι κάτω από τα ερείπια που προκάλεσαν τα γκρεμισμένα σπίτια τους. Εάν μετά από αυτόν τον τραγικό σεισμό κοιτάξει κάποιος βαθύτερα μέσα στην γη, θα δει τον Εγκέλαδο να χασκογελάει μέσα από το ρήγμα που εδημιούργησε ο θυμός του. Ένα ρήγμα που είναι αμφίβολο, εάν θα είχε τις ολέθριες συνέπειες του συγκεκριμένου σεισμού, εάν οι άνθρωποι δεν εψήλωναν τα σπίτια τους πιο πάνω από εκεί που φθάνει η έπαρση και η υπεροψία τους. Αποτελεί δίδαγμα της κοινής λογικής ότι σε μια σεισμογενή περιοχή, όπως είναι αυτή που επλήγη από τον εν λόγω σεισμό, δεν χτίζεις πολυώροφα κτήρια, χωρίς να τα θεμελιώσεις με ασφάλεια και να τα «δέσεις» με ισχυρούς αντισεισμικούς συντελεστές, ώστε να μη κινδυνεύουν τουλάχιστον να πέσουν και να γίνουν τάφοι των ενοίκων τους.
Βλέποντας κάποιος μέσα από τα σχετικά ρεπορτάζ πολυώροφα κτηριακά συγκροτήματα να καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι δεν χρειάζεται να σκεφθεί πολύ, για να συμπεράνει, κατά πόσο τα σπίτια αυτά χτίσθηκαν με την λογική που αναφέραμε πιο πάνω. Συνειρμικά έρχεται στο μυαλό μου ένας αναλόγου μεγέθους σεισμός που έγινε πριν από μερικές δεκαετίες στην Ιαπωνία. Και εκεί οι Ιάπωνες έχουν το ίδιο πρόβλημα σεισμογένειας με αυτό που επισημαίνουμε εδώ. Η περιοχή τους βγάζει συχνά σεισμούς επάνω από 7 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ. Ουδέποτε όμως κατέρρευσε στην Ιαπωνία κάποιος από τους πολλούς ουρανοξύστες που υπάρχουν εκεί.
Οι τεράστιες καταστροφές που προκλήθηκαν σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές στις μεγάλες πόλεις της Ιαπωνίας μετά τον τελευταίο ισχυρό σεισμό που έγινε εκεί δεν οφείλονται στις καταρρεύσεις κτηρίων, αλλά στο τσουνάμι που προκλήθηκε μετά τον σχετικό σεισμό! Φαίνεται ότι οι Ιάπωνες τα έχουν βρει με τον Εγκέλαδο. Με το τσουνάμι δεν τα πηγαίνουν και τόσο καλά. Αυτά για τα γήινα ρήγματα του Εγκέλαδου, των οποίων οι βλαπτικές παρενέργειες μπορούν να αποτραπούν ή να περιορίσθούν σημαντικά, εάν «δέσει» κάποιος τις δομικές κατασκευές που βρίσκονται κοντά στα ρήγματα αυτά με τα διδάγματα της κοινής πείρας και με τον ορθολογισμό.
Εκτός όμως από τα ρήγματα που ανοίγει στην γη ο Εγκέλαδος, δημιουργεί πολλές φορές και «ρήγματα» στις καρδιές των ανθρώπων, με τα οποία καταφέρνει να συμφιλιώσει τους εχθρούς με τους φίλους. Ένα τέτοιο «ρήγμα» καρδιάς εδημιούργησε σε εμάς τους Έλληνες ο εν λόγω μεγάλος σεισμός της Τουρκίας, αφού η εικόνα της κατάρρευσης των σχετικών κτηρίων με όλα τα συμπαρομαρτούντα αυτής δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο κανένα από εμάς μπροστά στην θέα του άδικου θανάτου πολλών συνανθρώπων μας, άσχετα αν είναι αλλοεθνείς που μέχρι χθες μάς έβλεπαν ως εχθρούς τους.
Έτσι τούς είχαν μάθει να μάς βλέπουν οι πολιτικοί τους ηγέτες. Ηχεί ακόμη στα αυτιά μας η εξαγγελία του Τούρκου Πρωθυπουργού Ερντογάν ότι «θα έλθουν ξαφνικά ένα βράδυ» στα νησιά μας. Όχι βέβαια για να κάνουν τουρισμό, αλλά για να μάς βομβαρδίσουν και να μας σκοτώσουν, αφού δεν σεβόμαστε, κατά τις εκτιμήσεις τους, τις Διεθνείς Συμβάσεις, με τις οποίες μας παραχωρήθηκαν τα σχετικά νησιά και τα έχουμε στρατιωτικοποιήσει παρανόμως. Εκτός αυτού σχεδίαζαν, όπως κατ’ επανάληψη μάς απείλησε επίσης ο κ. Ερντογάν, να εξαπολύσουν εναντίον μας στην καρδιά της Ελλάδος, την Πρωτεύουσα της χώρας, ένα πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς, που θα προκαλούσε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς! Και ποιά ήταν η απάντησή μας σε όλα αυτά; Δεν τους αντιμετωπίσαμε με εκδικητικό πνέυμα και με χαιρεκακία. Δεν αφήσαμε την μνησικακία να μας καθηλώσει σε μια στάση παθητικής αδιαφορίας για το κακό που τους βρήκε. Δεν τους κρατήσαμε μνησικακία. Τα ξεχάσαμε όλα και τρέξαμε να ανταποκριθούμε εκεί που μας καλούσε το καθήκον της καρδιάς. Αυτό που μας ζητούσε να γίνουμε αλληλέγγυοι στην ανάγκη τους.
Σπεύσαμε αυτόκλητοι να βοηθήσουμε τον σκληρά δοκιμαζόμενο από τις συνέπειες του μεγάλου σεισμού γειτονικό λαό. Και είναι αξιέπαινη η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης, η οποία αμέσως μετά τον φονικό σεισμό έσπευσε να εκδηλώσει άμεσα την αλληλεγγύη της στον εμπερίστατο Τουρκικό Λαό στέλνοντας την απαραίτητη υλική βοήθεια, αλλά και τους άνδρες της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, για να βοηθήσουν στο έργο τους τα αντίστοιχα σωστικά συνεργεία της Τουρκίας.
Τέτοιες στιγμές, που μεριάζουν όλες τις ανθρώπινες μικρότητες της ζωής, αποκαλύπτουν την εσωτερική επάρκεια ενός λαού. Είναι αυτή που οδηγεί στην υπέρβαση των συμβατικών κατηγοριοποιήσεων και όσων χωρίζουν τους λαούς σε εχθρούς και φίλους και μας βοηθάει να σταθούμε στην μόνη κοινή και αληθινή ιδιότητα που έχουμε όλοι μεταξύ μας: Την ιδιότητα του ανθρώπου που κουβαλάει την ίδια μοίρα σε όποιο μήκος ή πλάτος της γης κι’ αν βρίσκεται και είναι αδιάσπαστα δεμένος με τα βάσανα και τους καημούς της ζωής που μάς πλήττουν όλους το ίδιο, ομοεθνείς και αλλοεθνείς, ομόθρησκους και αλλόθρησκους.
Είναι οι στιγμές που ο ανθρώπινος πόνος γίνεται πατρίδα όλων μας. Και η γλώσσα των αναστεναγμών που τον εκφράζουν η καθομιλούμενη όλων των πονεμένων του κόσμου. Την ίδια γλώσσα μιλάει και η χριστιανική αγάπη που μάς εδίδαξε ο Κύριος, η οποία μάς κάνει να ξεχάσουμε τις αδικίες και την σκληρή συμπεριφορά του γείτονα ενανίον μας και μάς σπρώχνει τώρα που τον μαστιγώνει αλύπητα ο πόνος και η ανθρώπινη ανάγκη τον κάνει σιωπηρό ικέτη της δικής μας βοήθειας, να σπεύσουμε να τον αγκαλιάσουμε, χωρίς εάν και εφ’ όσον. Η χριστιανική αγάπη δεν είναι παροχή αμφοτεροβαρούς σχέσης. Δεν δίνεις περιμένοντας να εισπράξεις το ίδιο αντίτιμο από τον άλλον. Δίνεις, επειδή πρέπει να δώσεις, άσχετα αν ο αποδέκτης της παροχής σου δεν ανταποκριθεί σε αυτήν ή στην ανταποδώσει με αχαριστία.
Η αγάπη που μας εδίδαξε ο Ναζωραίος είναι θεμελιωμένη στο δικό μας χρέος απέναντι στον πλησίον, έστω κι’αν αυτός δεν νιώθει το ίδιο χρέος για εμάς. Η σχέση μας με τον Θεό δια του πλησίον είναι πάντα ετεροβαρής, αφού καθορίζει την κρίση του Θεού έναντι ημών και όχι έναντι του πλησίον. Ο πλησίον έχει την δική του ευθύγραμμη σχέση με τον Θεό που επηρεάζεται μόνον από την θέση αυτού έναντι του δέοντος.
Δεν γνωρίζω, εάν το ρήγμα του Εγκέλαδου στην Ανατολία θα επηρεάσει μελλοντικά την δική μας ζωή εδώ στην Ελλάδα προκαλώντας ενδεχομένως ανάλογους σεισμούς και στην πατρίδα μας. Εκείνο που με βεβαιότητα μπορεί πάντως να πει κάποιος είναι η κρίση ότι τα «ρήγματα» της καρδιάς που δημιουργεί ο Εγκέλαδος στην ζωή τα χρειαζόμαστε όσο τίποτε άλλο στον κόσμο, διότι «γεφυρώνουν» τα πολλά άλλα «ρήγματα» που μας πλαισιώνουν και μας εμποδίζουν να διαμορφώσουμε αληθινές σχέσεις αγάπης και αλληλοκατανόησης μεταξύ μας.
