Τα τρία Εισόδια
Για να φτάσει η Παναγία στο ύψος της πνευματικής καταστάσεως που την έκανε αξία να γίνει το κατοικητήριο του αληθινού Θεού, χρειάστηκε να περάσει από το στάδιο της προετοιμασίας.
Αρχιμ. Αυγουστίνος Μύρου
Δεν γεννήθηκε τέλεια και αναμάρτητη, όπως υποστηρίζουν οι παπικοί με το δόγμα της ασπόρου συλλήψεως. Στην τελείωσή της, που έγινε με τη χάρη του Θεού, συνήργησε και η ίδια με την ταπείνωση και την προθυμία να αφιερωθή στον Θεό και να προετοιμασθή για τη μεγάλη κλήση. Αυτήν ακριβώς την αλήθεια της αφιερώσεώς της και της προετοιμασίας της τονίζει η Εκκλησία με την εορτή των Εισοδίων.
Τα Εισόδια της Θεοτόκου
Δεν θα επιμείνω ιδιαίτερα στο γεγονός της εορτής. Θέλω μόνον να τονίσω ότι αυτό γίνεται δεκτό ως θαύμα. Εξάλλου ολόκληρος ο βίος της Παναγίας είναι γεμάτος από θαυμαστά γεγονότα. Προφητεύθηκε, γεννήθηκε, αφιερώθηκε, δέχθηκε τον ευαγγελισμό τού αρχαγγέλου, γέννησε τον Θεάνθρωπο, πάντα κατά θαυμαστό τρόπο.
Είναι όμως ανάγκη να επιμείνουμε περισσότερο στο νόημα της εορτής, το οποίο συγκεφαλαιώνεται στην αφιέρωση της Παναγίας, με την οποία η αγνή κόρη προετοιμάζεται να διακονήση το μέγα μυστήριο της θείας Ενανθρωπήσεως. Σ’ ένα απόστιχο του Εσπερινού ο υμνογράφος παρουσιάζει τη μητέρα της Παναγίας, την αγία Άννα να απευθύνεται στην κόρη της και να την προτρέπη: «Άπιθι τέκνον, τω δοτήρι γενήθητι και ανάθημα και ευώδες θυμίαμα. Είσελθε εις τα άδυτα και γνώθι μυστήρια και ετοιμάζου γενέσθαι του Ιησού οικητήριον τερπνόν και ωραίον, του παρέχοντος τω κόσμω το μέγα έλεος». Η προτροπή τής μητέρας αγίας Άννης προς την κόρη της είναι να πορευθή από κοντά της και να αφιερωθή απόλυτα στον Θεό, για να γίνη ευπρόσδεκτη σ’ εκείνον ως ευωδιαστό θυμίαμα και έτσι να προετοιμασθή για να γίνη το τερπνόν και ωραίον κατοικητήριον του Ιησού.
Το κοντάκιον της εορτής μάς παρουσιάζει την Παναγία ως ναό. «Ο καθαρώτατος ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού σήμερον εισάγεται εν τω οίκω Κυρίου την χάριν συνεισάγουσα την εν Πνεύματι θείω…». Ειδικά για την Παναγία ο ναός του σώματός της ετοιμάζεται, για να μπορέση να τελεσιουργηθή εντός του το μέγα μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η πράξη αυτή της αφιερώσεως της Παναγίας είναι ανάλογη με τα εγκαίνια του ναού. Όπως δηλαδή ο ναός εγκαινιάζεται, αφιερώνεται στον Θεό, για να είναι έτοιμος να τελεσθούν σ’ αυτόν τα φρικτά μυστήρια της Εκκλησίας, έτσι και η Παναγία ως ναός εγκαινιάζεται με την πλήρη αφιέρωσή της, ως προετοιμασία για την σάρκωση του Θεού.
Τα Εισόδια του Χριστού στον κόσμο
Είναι φανερό ότι τα Εισόδια της Παναγίας αποτελούν προϋπόθεση για τα δεύτερα Εισόδια. Κι αυτά είναι τα Εισόδια του Χριστού στον κόσμο. Είναι η Ενανθρώπησή του, που εορτάζεται τριάντα πέντε ημέρες αργότερα, στις 25 Δεκεμβρίου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για το μέγιστο ιστορικό γεγονός, το ανερμήνευτο θαύμα της εισόδου του απείρου και αχώρητου Θεού μέσα στον περιορισμένο χώρο της Δημιουργίας, όπως το ψάλλουμε απορώντας κάθε Χριστούγεννα: «Ο αχώρητος παντί πώς εχωρήθη εν γαστρί; ο εν κόλποις του Πατρός πώς εν αγκάλαις της μητρός; Πάντως ως οίδεν, ως ηθέλησε και ως ηυδόκησεν· άσαρκος γαρ ων εσαρκώθη εκών· και γέγονεν ο Ων, ο ουκ ην δι ημάς· και μη εκστάς της φύσεως μετέσχε του ημετέρου φυράματος».
Αυτό είναι το μέγιστο θαύμα των Εισοδίων του Θεού στον κόσμο, στο οποίο συνήργησε αποφασιστικά η Υπεραγία Θεοτόκος.
Η Εκκλησία για να δείξη αυτή την αλήθεια χρησιμοποιεί την εικόνα της πύλης. Είναι γνωστή από τα αναγνώσματα του Εσπερινού της εορτής η προφητεία τού Ιεζεκιήλ. Ο προφήτης του Θεού αποκαλύπτει ότι ο Κύριος τον κατηύθυνε προς τον δρόμο που οδηγεί στην εξωτερική πύλη, αυτήν που βλέπει προς την ανατολή. «Η πύλη αυτή ήταν κλειστή. Και ο Κύριος του είπε: Άνθρωπε, η πύλη αυτή θα παραμείνη κλειστή. Δεν θα ανοιχθή και κανένας δεν θα περάση απ’ αυτήν, διότι ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ θα διέλθη μέσα από αυτήν, και πάλι θα παραμείνη κλειστή».
Η προφητεία αναφέρεται ξεκάθαρα στον ρόλο που πρόκειται να αναλάβη η Παναγία για την Είσοδο του Υιού του Θεού στον κόσμο. Έτσι έχουμε τα δεύτερα Εισόδια, τα Χριστούγεννα, τα οποία συνδέονται άμεσα με τα πρώτα Εισόδια της Παναγίας.
Τα δικά μας εισόδια στη Βασιλεία του Θεού
Τα δεύτερα αυτά Εισόδια του Χριστού στον κόσμο αποτελούν την βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για κάποια άλλα, τρίτα Εισόδια. Αυτά είναι τα δικά μας εισόδια στη Βασιλεία του Θεού. Αυτός είναι ο έσχατος σκοπός της υπάρξεώς μας. Και στην εκπλήρωσή του μας καλεί ο ίδιος ο Πλάστης και Θεός μας. Αυτός ομιλεί για τις δύο πύλες και τους δύο δρόμους και μας καλεί να εισέλθουμε από τη στενή πύλη και να βαδίσουμε τον στενό δρόμο, που οδηγεί στη ζωή, δηλαδή στην Βασιλεία του. «Εισέλθετε δια της στενής πύλης, ότι πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν… ότι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν» (Μθ. 7:13-14). Αυτός ο ίδιος μας βεβαιώνει για τον εαυτό του ότι είναι η θύρα της μάνδρας των προβάτων. Και μόνον απ’ αυτόν μπορούμε να περάσουμε για να εισέλθουμε στη μάνδρα, στη Βασιλεία του. «Εγώ ειμι η θύρα· δι’ εμού εάν τις εισέλθη σωθήσεται, και εισελεύσεται και εξελεύσεται και νομήν ευρήσει» (Ιω. 10:9).
Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει ο πολύ γνωστός ναός, που ονομάζεται “η Μονή της Χώρας”. Σ’ αυτόν τον ναό υπάρχουν αριστουργηματικές τοιχογραφίες-ψηφιδωτά. Μετά την πρώτη είσοδο, καθώς εισέρχεται ο επισκέπτης στη Λιτή του ναού, στέκεται εκθαμβος μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, που βαστάζει τον Χριστό και έχει την επιγραφή “Η Χώρα του Αχωρήτου”. Μετά την δεύτερη είσοδο στον κυρίως ναό, ο ευλαβής προσκυνητής βλέπει να δεσπόζη η εικόνα του Χριστού Βασιλέως με την επιγραφή “Η Χώρα των Ζώντων”. Η διάταξη αυτή των αγίων εικόνων στη Μονή της Χώρας παριστάνει κατά τον πιο απλό, αλλά και τον πιο σαφή τρόπο τα τρία Εισόδια, για τα οποία μιλούμε σήμερα. Η Παναγία, που εισόδευσε στο πρώτο μέρος του ναού γίνεται η πύλη, για να εισοδεύση στον κόσμο με την γέννησή του ο Υιός του Θεού, που θα την κάνη Χώρα του αχωρήτου Θεού. Εκείνος πάλι με τη σειρά του γίνεται ως Θεάνθρωπος η Θύρα για μας για να εισέλθουμε εμείς στη Χώρα των Ζώντων, στην αιώνια Βασιλεία του, όπου θα ευφραινόμαστε ακατάπαυστα από το άρρητο κάλλος τού θείου Προσώπου του, ως «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφ. 2:19).
Κατανοούμε, νομίζω, τώρα καλύτερα τη θέση και τον σημαντικότατο ρόλο της Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας στο σωτήριο Σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου, αλλά και την αξία της αφιερώσεώς της στον Θεό και της προετοιμασίας της, που αποτελούν παράδειγμα για μας. Αυτή την πραγματικότητα της εισόδου στη Βασιλεία του Θεού δια του Ιησού Χριστού, καθώς και τον ρόλο της Παναγίας γι’ αυτήν, εμείς ως Ορθόδοξοι τη ζούμε στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Γι’ αυτό και κάθε φορά, πριν αρχίσουμε τη θεία Λειτουργία, ψάλλουμε κατανυκτικά και παρακλητικά: «Εν τω ναώ εστώτες της δόξης σου εν ουρανώ εστάναι νομίζομεν. Θεοτόκε πύλη επουράνιε, άνοιξον ημίν την θύραν του ελέους σου». Αμήν.
