Κάθε φορά που διαπραγματεύομαι την λέξη αγάπη είτε για να γράψω κάτι, είτε για να πω κάτι, συνειρμικά έρχεται στο μυαλό μου ο Απόστολος Παύλος και η περίφημη Επιστολή του Α’ προς Κορινθίους, που εμπεριέχει τον ύμνο της αγάπης: «Η αγάπη πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει…».
Ο δρόμος της αγάπης είναι πολύ δύσκολος και απαιτεί συνήθως πολλές θυσίες. Στο όνομα της αγάπης π.χ. παντρεύονται δύο νέοι. Διερωτηθήκαμε όμως, ποτέ, γιατί στην πρώτη δυσκολία χωρίζουν; Τι αγάπη ήταν αυτή η αρχική; Επιδερμική; Επιπόλαιη; Επιφανειακή; Γιατί δεν άντεξε; Μήπως γιατί δεν μπήκαν γερά θεμέλια και στέρεες βάσεις;
Αλλά και σε άλλα επίπεδα της καθημερινότητάς μας, λέμε ότι αγαπάμε, αλλά αυτή την αγάπη την βλέπουμε με ένα συμφεροντολογικό πρίσμα. Δεν έχουμε μάθει να θυσιαζόμαστε, τα θεωρούμε όλα δεδομένα και ανταποδοτικά, όπως λέει και ένα τραγούδι: αγάπα με, να σ΄ αγαπώ!
Στην Εκκλησία, όμως, τα πράγματα τα βλέπουμε στη φυσική τους κατάσταση. Ενθυμούμαι τον καθηγητή μας στα Θρησκευτικά, να λέει εκείνη την μνημειώδη έκφραση: Ο Θεός δεν έχει αγάπη. Είναι αγάπη. Αυτή είναι η σωστή αφετηρία για να αγαπήσουμε πραγματικά. Ο Χριστός κατέβηκε στη γη από αγάπη για τον άνθρωπο. Ήλθε για να σώσει τα απολωλότα και πλανηθέντα πρόβατα, που είμαστε και εμείς οι ίδιοι. Η αγάπη Του σε εμάς είναι ο λόγος Του. Είναι η θυσία Του. Είναι η ουσία της πίστεως σ’ Αυτόν.
Η αγάπη είναι η πρώτη και η μεγαλύτερη εντολή. Αυτή την απάντηση έδωσε ο ίδιος ο Χριστός, στον νομικό που τον πλησίασε. Τι του είπε; «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου, εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχή σου και εν όλη τη διανοία σου. Αύτη εστί πρώτη και μεγάλη εντολή» (Ματθ. 22, 37-38).
Η αγάπη είναι ακόμη Σταυρός. Η κατακόρυφη κεραία του είναι η αγάπη στο Θεό και η οριζόντια κεραία του είναι η αγάπη στον διπλανό μας, που λογίζεται ως ο πλησίον μας.
Γνήσια παραδείγματα τέτοιας αγάπης σταυρικής, θυσιαστικής, πυρακτωμένης, είναι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, οι οποίοι είναι λέοντες πυρ πνέοντες, δηλαδή λιοντάρια με πνευματική εσωτερική δύναμη που βγάζουν σπίθες θεϊκής αγάπης. Έτσι εξηγείται η άνευ όρων και ορίων εμπιστοσύνη τους στον Θεό αλλά και η αγάπη τους στους ανθρώπους, τους οποίους θεωρούν εικόνες του Θεού.
Για τον χριστιανό, αυτή η αγάπη στον Χριστό, που έχει ρίζες και δεν είναι επιφανειακή, τού δίνει και την δύναμη να αγαπήσει και τον περίγυρό του, την φύση, τα δημιουργήματα. Κοιτάζω τον ουρανό γιατί αγαπώ τον Θεό, έλεγε ένας Γέροντας και συνέχιζε: Όλα τα άστρα μου μιλούν για την αγάπη του Θεού.
Ο Χριστός προχωράει ακόμη περισσότερο αυτή την έννοια της αγάπης. Την διευρύνει και στους εχθρούς μας. Αυτή η προέκταση της αγάπης δεν υπήρχε στη γη. Την έφερε ο Χριστός, την κατέβασε κάτω στη γη και μάλιστα την έκανε προτροπή απευθυνόμενη σε όλους. Το «Αγαπάτε τους εχθροὺς υμών» έγινε ένας νέος, χρυσός κανόνας συμπεριφοράς. Δεν σημαίνει ότι συμφωνώ με τους εχθρούς μου ή με τις πράξεις τους, αλλά ότι τους αγαπώ για να τους αλλάξω. Τους αγαπώ για να αλλοιωθούν εν Χριστώ και διά Χριστού.
Τελικά, η αγάπη είναι το πιο δύσκολο μάθημα σ’ αυτή μας τη ζωή. Για να μην είναι κάλπικη και νόθα, πρέπει να έχει θεμέλιο την αγάπη στο Χριστό. Μόνο έτσι μπορεί να μας εμπνεύσει θυσιαστικά.
Σήμερα, όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από αγάπη. Ίσως να κουρασθήκαμε από τα πολλά λόγια και τις φλυαρίες που ακούμε ή διαβάζουμε καθημερινά. Ένα απλό ταπεινό παράδειγμα γνήσιας θεοκεντρικής αγάπης μπορεί να μας οδηγήσει στο δύσβατο αλλά χαρούμενο μονοπάτι της, αρκεί να το βαδίσουμε με ταπείνωση και υπομονή. Θα γίνουμε τότε άνθρωποι αγάπης στην πράξη και θα βοηθούμε με το υγιές παράδειγμά μας, να λιώνουν οι πάγοι του μίσους, της φιλαυτίας και της σύγχυσης της κοινωνίας μας.
Άλλωστε, στην αγάπη εδράζεται κάθε προσπάθεια έκφρασης της ορθόδοξης πνευματικότητας, που αποτυπώνεται στον καθημερινό μας αγώνα ως ορθοπραξία.