Το Επιστημονικό έργο των «Παυλείων» της Βέροιας και η ανάπτυξη της θεολογικής σκέψης Α’
Γράφει ο Μ. Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στην διοργάνωση των ετήσιων «Παυλείων» της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, τα οποία οφείλονται στην έμπνευση και διοργανώνονται με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος, ο οποίος κάθε χρόνο με τους ικανούς και άξιους συνεργάτες του παρουσιάζει δράσεις υψηλού πνευματικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου και επιπέδου. Τα «Παύλεια» όμως περιλαμβάνουν και επιστημονικό τμήμα, συνδυασμένο άμεσα με τις λατρευτικές εκδηλώσεις του τελευταίου και καταληκτήριου μέρους τους, στο οποίο θα αναφερθούμε εδώ.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχονται στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας: «Το τελευταίο πενθήμερο των εκάστοτε εκδηλώσεων στην πόλη της Βέροιας λαμβάνει χώρα το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο των Παυλείων που εξετάζει κάθε χρόνο ένα συγκεκριμένο θέμα της Παύλειας θεολογίας. Στο συνέδριο συμμετέχουν επιστήμονες και καθηγητές του ακαδημαικού χώρου της Θεολογίας και των άλλων, κατά την ιδιομορφία του εκάστοτε θέματος, επιστημών, κληρικοί καθώς και πνευματικές προσωπικότητες της τοπικής και, όχι μόνο, κοινωνίας». Αυτή η διατύπωση φανερώνει ότι το ετήσιο επιστημονικό συνέδριο αποτελεί την κορωνίδα της όλης διοργάνωσης, και ταυτοχρόνως το έναυσμα για τα «Παύλεια» της επόμενης χρονιάς, που αρχίζουν να διοργανώνονται αμέσως μετά την λήξη εκείνων που προηγήθηκαν.
Απολύτως ενδεικτική είναι η θεματολογία των 28 διεθνών επιστημονικών συνεδρίων που έχουν μέχρι σήμερα πραγματοποιηθεί, στα πλαίσια ισάριθμων ετήσιων «Παύλειων»: «Ο Απόστολος Παύλος και η Βέροια» (1995) – «Ο Απόστολος Παύλος και η Μακεδονία» (1996) – «Ο Απόστολος Παύλος και ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός» (1997) -«Ο Απόστολος Παύλος και η Ελλάδα» (1998) – «Ο Απόστολος Παύλος και το φυσικό περιβάλλον» (1999) – «Ο Χριστός στο κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου» (2000) – «Εκκλησία και κόσμος κατά τον Απόστολο Παύλο» (2001) – «Ο άνθρωπος κατά τον Απόστολο Παύλο» (2002) – «Η γυναίκα κατά τον Απόστολο Παύλο» (2003) – «Ο Απόστολος Παύλος και ο αρχαίος πολιτισμός» (2004) – «Εκκλησία και κοινωνία κατά τον Απόστολο Παύλο» (2005) – «Παύλεια Θεολογία και σύγχρονη ειδωλολατρεία» (2006) – «Από τον Απόστολο Παύλο στον Ιερό Χρυσόστομο» (2007) – «Ξενοφοβία και φιλαδελφία κατά τον Απόστολο Παύλο» (2008) – «Η οικογένεια: Παύλεια θεολογία και σύγχρονη θεώρηση» (2009) – «Εκκλησία: θεσμός και χάρισμα κατά τον Απόστολο Παύλο» (2010) – «Η Πνευματική πατρότητα κατά τον Απόστολο Παύλο» (2011) – «Ελευθερία και ευθύνη κατά τον Απόστολο Παύλο» (2012) – «Εξουσία και διακονία κατά τον Απόστολο Παύλο» (2013) – «Ο Απόστολος Παύλος και ο Πολιτισμός» (2014) – «Υπομονή και καρτερία στη σύγχρονη εποχή κατά τον απόστολο Παύλο» (2015) – «Απόστολος Παύλος και Φιλόσοφοι – 2400 χρόνια από τη γέννηση του Αριστοτέλη» (2016) – «Πόλεμος και ειρήνη κατά τον Απόστολο Παύλο» (2017) – «Ευαγγελισμός και Ιεραποστολή κατά τον Απόστολο Παύλο» (2018) – «Η διακονία της Εκκλησίας» (2019) – «Ευαγγέλιον και ήθος» (2020) – «Ο Απόστολος Παύλος και οι πνευματικές διεργασίες πριν το 1821» (2021) – «Ο Απόστολος Παύλος και η διαχείριση κρίσεων» (2022).
Συναφής με τα προηγούμενα, είναι βεβαίως και η πανορθόδοξη και διορθόδοξη διάσταση και ακτινοβολία της διοργάνωσης, όπως αποτυπώνεται και πάλι στις πληροφορίες που παρέχονται στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας: «Το Συνέδριο των Παυλείων κάθε χρόνο τιμούν με την παρουσία τους εκπρόσωποι των πρεσβυγενών και νεωτέρων Πατριαρχείων και αυτοκεφάλων Εκκλησιών οι οποίοι μεταφέρουν και τα μηνύματα των σεπτών προκαθημένων που εκπροσωπούν. Το Συνέδριο κάθε χρόνο χαιρετίζουν οι πολιτικοί και πολιτειακοί άρχοντες του τόπου, οι οποίοι τιμούν με την παρουσία τους και την πλειονότητα των εκδηλώσεων των Παυλείων. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται με την τέλεση του πανηγυρικού Εσπερινού και της πολυαρχιερατικής Θείας Λειτουργίας για την μνήμη των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου την 29η Ιουνίου αστόν ομώνυμο πανηγυρίζοντα Παλαιό Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Βέροιας, ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας κατόπιν πανδήμου λιτανευτικής πομπής στο Βήμα του Απ. Παύλου τελείται ο Διορθόδοξος καταληκτήριος Εσπερινός».
Κι έτσι, επιστημονική έρευνα, καλλιτεχνική παραγωγή και λατρευτική ζωή ενώνονται σε ένα ενιαίο σύνολο, αριστοτεχνικά δεμένο. Είναι απολύτως χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τόσο τα μηνύματα των προκαθημένων και οι χαιρετισμοί, όσο και το πρόγραμμα του συνεδρίου και τα εκτενή και βιβλιογραφικά υπομνηματισμένα κείμενα των κατ’ έτος επιστημονικών εισηγήσεων δημοσιεύονται σε ειδικό τόμο με τα πρακτικά κάθε συνεδρίου. Και ο τόμος αυτός παρουσιάζεται κάθε φορά στο πλαίσιο του επόμενου συνεδρίου, οπότε είναι έτοιμος και διανέμεται, ώστε να εξασφαλίζεται η συνέχεια και η διάρκεια, χαρακτηριστικά μάλλον σπάνια σε ανάλογες μεγάλες διοργανώσεις του ελληνικού χώρου.
