Το «μυστικό» της διάρκειας του γάμου
Του π. Γεωργίου Δορμπαράκη
Ο γάμος εκκλησιαστικά, ως σχέση πρώτιστα αγάπης μεταξύ των συζύγων, απαιτεί διαρκή αγώνα για τη διακράτηση και την επιβεβαίωσή του. Κι αυτό γιατί οι προκλήσεις του εγωισμού, ως της ουσίας της αμαρτίας στον κόσμο τούτο, απειλούν να τον διαλύσουν. Ποιος είναι εκείνος άλλωστε, που θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι έχει ξεπεράσει στον κόσμο τούτο τον εγωισμό του και βρίσκεται αδιάκοπα πάνω στο τέλειο σκαλοπάτι της θυσιαστικής αγάπης; Μόνον Ένας παρουσιάστηκε με τέτοια αγάπη κι Αυτός ήταν η ίδια η ενσαρκωμένη Αγάπη, ο Χριστός. «Ποιος μπορεί να με ελέγξει για αμαρτία;» είπε, γιατί ήταν ο Θεός που έγινε και άνθρωπος. Όλοι οι υπόλοιποι, ακόμη και οι μεγαλύτεροι άγιοι, αγωνίζονται με τη δύναμη του Χριστού, οραματιζόμενοι την αγάπη αυτή, άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη επιτυχία, γεγονός που καθιστά φανερή και την αναγκαιότητα αδιάκοπα της μετανοίας τους. «Η εντολή της αγάπης είναι τα υψηλά», κατά τους αββάδες του Γεροντικού, κι αυτό σημαίνει ότι, όπως όλοι οι πιστοί, έτσι και οι σύζυγοι καθημερινά, πρέπει να αγωνίζονται πάνω σ’ αυτό το ανηφόρι, καταθέτοντας το απόλυτο των δυνάμεών τους.
Οπότε, σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις, κατεξοχήν δε στη συζυγική, την πιο άμεση και στενή που υπάρχει, δεν μπορεί τίποτε να αφεθεί στον… «αυτόματο»! Ο «αυτόματος» λειτουργεί μόνο με βάση τα εγωιστικά πάθη του ανθρώπου, τα οποία, όπως είπαμε, οδηγούν στη διάλυση και την καταστροφή. Η αγάπη όμως που είναι ο μόνος σύνδεσμος που διακρατεί ορθά τη σχέση, προϋποθέτει ενεργητική διάθεση, ένταση εσωτερική, καρδιά που πάλλεται και είναι ζωντανή, γιατί θέλει να ακολουθεί τον Δημιουργό της Θεό που είναι η Εσταυρωμένη Αγάπη.
Κι είναι τούτο το «μυστικό» θα λέγαμε για τη διάρκεια ενός γάμου. Όταν βλέπουμε ένα ζευγάρι να διατηρεί τη συναισθηματική και την όλη σχέση του για χρόνια (και δεν μιλάμε για διατήρηση ως συμβατική σχέση), σημαίνει ότι από πίσω υπάρχει η έγνοια του καθενός να κερδίζει την αγάπη του συντρόφου του την κάθε ώρα και την κάθε στιγμή, γιατί προφανώς υπάρχει η ταυτόχρονη πνευματική έγνοια του να διατηρεί τη σχέση του με τον Κύριο ζωντανή και ενεργή – «όποιος μένει στην αγάπη μένει μέσα στον Θεό και ο Θεός μέσα σ’ αυτόν». Ιδιαιτέρως στις κρίσιμες στιγμές, όπου κάποιο πρόβλημα είτε προσωπικό είτε ευρύτερα οικογενειακό απειλεί τον σύνδεσμο αυτόν της τελειότητας, κατά τη Γραφή, εκεί η αγάπη αποκαλύπτει και το θεμέλιό της για να συνεχίσει να υφίσταται. Και ποιο το θεμέλιο αυτό; Μα τι άλλο από την ταπείνωση. Ταπείνωση και αγάπη συνιστούν ένα ιερό ζεύγος (άγ. Ιωάννης Κλίμακος), γι’ αυτό και ο συνειδητός χριστιανός κινείται πάντοτε με βάση τα δύο αυτά.
Στη συζυγική σχέση, μάλιστα, εφαρμόζεται αυτό που έδωσε ως απάντηση σε έναν έγγαμο ο όσιος της εποχής μας, Παΐσιος Αγιορείτης, για το «ποιος πρέπει να πλένει τα πιάτα στο σπίτι». «Όποιος προλάβει πρώτος», απάντησε σοφά και αγιοπνευματικά ο όσιος, που θα πει ότι, εφόσον η πνευματική αγάπη είναι η βάση της σχέσεως στο ζευγάρι, το κάθε μέλος θεωρεί ως χαρά του την εξυπηρέτηση του άλλου. Το ίδιο όμως θα έλεγε, πιστεύουμε, ο όσιος στην ερώτηση «ποιος να ζητάει συγγνώμη από τον άλλον». «Όποιος και πάλι προλάβει πρώτος». Η εκζήτηση ιδίως της συγγνώμης αποκαλύπτει την ύπαρξη της ταπείνωσης στον άνθρωπο, γι’ αυτό και όπου τη βλέπουμε, εκεί ξεπερνιούνται όλα τα προβλήματα. «Μα εγώ έχω δίκιο» μπορεί να αντιτείνει ο σύζυγος ή η σύζυγος. Κατεξοχήν όμως τότε που τον «πνίγει» το δίκιο του, πέρα από το γεγονός ότι αποκαλύπτει με τον πιο περίτρανο τρόπο το πόσο ενεργός είναι ο εγωισμός του – ο εγωιστής θεωρεί πως πάντοτε έχει δίκιο! – τότε θα δείξει την ταπείνωσή του.
Ναι, έχεις δίκιο και υποχωρείς γιατί αγαπάς. Προτιμάς να θυσιάσεις το «δίκιο» σου για χάρη του άλλου. Γιατί ο άλλος είναι τελικά ο κρυμμένος Χριστός, γιατί είναι η εικόνα Εκείνου, γιατί είναι ο άλλος σου… εαυτός, οπότε εσύ κερδίζεις με τη φαινομενική απώλειά σου, κυρίως είπαμε στο ζευγάρι που έτσι κι αλλιώς «ουκέτι εισί δύο, αλλά μία σάρξ». Και συνήθως με τη σπουδή της ταπείνωσης αυτής ανοίγει και η καρδιά του άλλου – με την ταπείνωση ανθίζει η αγάπη, οπότε όλοι είναι… κερδισμένοι!
Κι εμπειρικά πια, στην περίπτωση αυτή, κατανοούν οι σύζυγοι αυτό που διδάσκει η Εκκλησία μας, ότι δηλαδή ο γάμος είναι το πεδίο όπου καλλιεργείται ο άνθρωπος και προάγεται πνευματικά, ώστε να φτάσει στην αγιότητα, χωρίς την οποία «κανείς δεν θα δει τον Κύριο» (Εβρ. 12,14). Η ταπεινή αγάπη δηλαδή, συνιστά την προϋπόθεση για να βασιλεύει ο Κύριος στο ζευγάρι και στην οικογένειά τους. Η «κατ’ οίκον Εκκλησία» σε εγρήγορση.
