Η αρχαιολόγος κ. Νάγια Γάτου, στο θρησκευτικό-ιστορικό αφήγημα υπό τον τίτλο: «’’Αγία Φιλοθέη’’, Η Αθηναία κυρά μέσα στο χώρο και το χρόνο της ιστορίας» (Εκδ. «Αποστολική Διακονία», Αθήνα 2004), πολύ παραστατικά περιγράφει ως εξής το μαρτύριο της Αγίας: «Στα χρόνια που κύλησαν, η Φιλοθέη ήταν χαρούμενη που δεινοπάθησε για τον Χριστό. Ξέχασε τις στενοχώριες και τις δυσκολίες και ρίχτηκε περισσότερο στον αγώνα. Η προσωπικότητά της ήταν αδύνατον να περάσει απαρατήρητη, χωρίς ν’ αφήσει σημάδια στην Αθήνα, την Ελλάδα.
Όλο το χρόνο του 1588 δούλεψε ασταμάτητα. Εκτός από το μοναστήρι-Παρθενώνα του Αγίου Ανδρέα στην Αθήνα, που λειτουργούσε σαν ρολόι και είχε ξεχρεωθεί, φρόντισε πάρα πολύ τα μετόχια της στα Πατήσια, Περισσό, Αίγινα, Χαλάνδρι, Άνδρο, Τζιά.
Ήταν μία σχετικά ήσυχη φάση στη ζωή της, μετά από την καταιγίδα των προηγούμενων χρόνων. Προσπάθησε να σταθεί στα πόδια της, να μη την αιφνιδιάσουν οι εικόνες της παλιάς χαραυγής. Κάτι όμως κάτι της έλεγε ότι την περιμένουν και άλλες θλίψεις.
– Αδελφή Λεοντία, νομίζω ότι θα ανοίξω την αυλόθυρα και θα δω το τέλος μου να με πλησιάζει μυστικά.
– Τι είναι αυτά που λες, Αγία Ηγουμένη!
– Πρέπει να αναλάβετε όλες την ευθύνη του Μοναστηριού, τώρα που είναι ακόμη καιρός
Βαθιά και αθόρυβη φιλία μιάς ολάκερης ζωής έδενε τη Φιλοθέη με το λαό της. Γιατί έτσι ένοιωθε: «ήταν ο λαός της», που τον υπηρετούσε….
Πλησίαζε η γιορτή του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στις 3 Οκτωβρίου.
Η Φιλοθέη μαζί με πολλές μοναχές της πήγε στο μετόχι των Πατησίων, που ήταν κι αυτό αφιερωμένο στον Άγιο Ανδρέα. Από το πρωί της παραμονής ετοιμαζόταν η εκκλησία….
Αργά το βράδυ άρχισαν την ολονυκτία. Όλες οι καλογρηές δοξολογούσαν με αγγελικές φωνές τον Θεό. Έκαιγαν τα κεράκια και τα λαδοφάναρα, μοσχοβολούσε το λιβάνι. Ηρεμία παντού…. Αυτή η ηρεμία έξω από το ναό ήταν τόσο απόλυτη, που έδινε την εντύπωση του τρομερού. Άνοιγε δρόμο προς το θάνατο.
Κι ενώ η φύση κοιμόταν, κι ενώ οι μοναχές βρίσκονταν σε άλλους κόσμους, κάποιος κακός ήχος ακούστηκε από μακριά, που όλο και πλησίαζε. Ήταν ποδοβολητά αλόγων. Ήταν 5 Τούρκοι. Σαν σίφουνας μπήκαν στην εκκλησία με τα ζώα τους σπάζοντας την πόρτα κι αρχίζοντας πάλι τους βανδαλισμούς. Τίποτα δεν έμεινε όρθιο.
Οι καλόγρηες έτρεχαν να κρυφτούν. Το συναίσθημα του πανικού, που προερχόταν και από την αδυναμία τους να προστατευθούν, τις έκανε να φωνάζουν και να κλαίνε, να προσπαθούν να μπουν στις υπόγειες στοές του μοναστηριού, να τρέχουν έξω στον κάμπο.
Οι Τούρκοι τις άφησαν να φύγουν. Δεν νοιάζονταν γι’ αυτές. Τη Φιλοθέη Μπενιζέλου ήθελαν. Γι’ αυτούς, όποιος τάραζε τα νερά, ήταν απειλή.
Η κρύπτη της Αγίας Φιλοθέης
Στάθηκε πάλι όρθια, ακλόνητη, ακίνητη. Ήταν η αδιαμφισβήτητη Κυρά!
Την άρπαξαν με αφηνιασμένο μίσος και την πέταξαν κάτω. Με κλωτσιές, ρόπαλα και μαστίγια τη χτύπαγαν αλύπητα. Άχρηστη βαρβαρότητα… Αυτό το αδύναμο, μαρτυρικό σώμα πόσο να άντεχε; Έμεινε εκεί χάμω ευχαριστώντας νοερά τον Θεό, που για την πίστη του υπέστη το μαρτύριο….
Νομίζοντας ότι τη σκότωσαν, έφυγαν ουρλιάζοντας οι δήμιοί της. Είχαν τρελλαθεί, είχαν γίνει ψυχασθενείς, διότι μια ολόκληρη ζωή κατασκόπευαν και δολοφονούσαν. Δεν ήταν κοινοί εγκληματίες, έπαιζαν συγκεκριμένο παιχνίδι θανάσιμο, κι αυτό ήταν ο Πόνος.
Μόλις ξανάγινε ησυχία, έτρεξαν οι μοναχές κοντά της. Χωρίς χασομέρια και πολλά λόγια πήραν την απόφαση να τη μεταφέρουν στο μετόχι του Περισσού (Καλογρέζα) για καλύτερη νοσηλεία. Στάθηκαν στο πλευρό της με πολλή αγάπη, με συνεχείς περιποιήσεις, με προσευχές στον Κύριο.
Η ύπουλη επίθεση, χωρίς κανένα ιδιαίτερο λόγο αυτή τη φορά, άφησε άφωνο το λαό της Αθήνας. Όμως αυτή ήταν η αρχή του τέλους. Η Κυρά του Αγγέλου έσβηνε σιγά-σιγά. Όσο της επέτρεπαν οι δυνάμεις της, νουθετούσε τις μοναχές της, κι όρισε την αδελφή Λεοντία διάδοχό της….».
ο τόπος που μαρτύρησε η αγία Φιλοθέη
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 430 ετών από το μαρτύριο της Αγίας Φιλοθέης (2-3 Οκτωβρίου 1588) η ενορία της Αγίας Φιλοθέης Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού διοργανώνει διήμερο λατρευτικών εδηλώσεων με τήν προσκύνηση του ιερού λειψάνου της Αγίας Φιλοθέης και του ιερομάρτυρος Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, κατά το ως κάτωθι πρόγραμμα:
Tρίτη 2 Οκτωβρίου 7.00 μ.μ. Μέγας Αρχιερατικός Εσπερινός μετ’ αρτοκλασίας χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνού.
8.30 μ.μ. – 00.30 π.μ. Ιερά Αγρυπνία.
Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 7.00 -9.30 π.μ. Όρθρος και Θεία Λειτουργία.
6.00 μ.μ. Εσπερινός και Ιερά Παράκληση στην Αγία Φιλοθέη.
Κολόνα μαρτυρίου Αγίας Φιλοθέης
Ο Ναός του Αγίου Ανδρέα οδού Λευκωσίας στα Πατήσια. Τόπος μαρτυρίου της Αγίας Φιλοθέης (2-3 Οκτωβρίου 1588)