Άγιος Νικόλαος Καλτεζών: Η φημισμένη μονή της Αρκαδίας
Κιβωτός της Ορθοδοξίας /Προσκυνηματικός Τουρισμός
Εκεί που έγινε η σύσταση και η πρώτη συνέλευση της Πελοποννησιακής Γερουσίας το 1821
Στο νοτιότερο άκρο της επαρχίας Μαντινείας του νομού Αρκαδίας (στα σύνορα με τον νομό Λακωνίας) βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Καλτεζών.
Είναι κτισμένη σε ένα ωραιότατο και γραφικό τοπίο. Παίρνοντας τον δρόμο από την Τρίπολη προς την Καλαμάτα, συναντάμε την Κάτω Ασέα και στρίβουμε αριστερά. Περνάμε μέσα από το χωριό Δάφνη-Μανιάτι, και φθάνουμε στη γέφυρα του χειμάρρου Λαγκάδας, πηγαίνουμε δεξιά μετά τη γέφυρα, ακολουθώντας πλάι στη Λαγκάδα και φθάνουμε στη μονή.
Αρχισε να χτίζεται το 1719 από δύο ιερομόναχους ερημίτες. Το 1720 αρχίζει να υψώνεται ο ναός του Αγίου Νικολάου και τα γύρω κελιά. Πρόκειται για ένα ωραίο κτιριακό συγκρότημα, χτισμένο πάνω σε ένα ύψωμα περιβεβλημένο από γιγαντόσωμες βελανιδιές, κυπαρίσσια και οπωροφόρα δέντρα. Η μονή βρίσκεται σε απόσταση 2,5 χλμ. από το ομώνυμο χωριό Καλτεζές. Το χωριό έχει σήμερα 204 κατοίκους και είναι χτισμένο σε ύψος 680 μέτρα κοντά στα ερείπια της Παλαιοχώρας, αρχαίας πολιτείας. Κατά την παράδοση υπήρχε στον χώρο αυτό ο μεγαλοπρεπής ιερός ναός του Αγίου Νικολάου. Με το πέρασμα των αιώνων, ο ναός εγκαταλείφθηκε και τα ερείπιά του καλύφθηκαν από το δάσος.
Η μονή ξαναϊδρύθηκε από τον Ηλία Λυρώνη, μετά από συνεχή οράματα που είχε, στα οποία έβλεπε τον Αγιο Νικόλαο να του ενδεικνύει που να βρει την εικόνα του. Επέστρεψε από τη Σμύρνη στην πατρίδα του, στις Καλτεζές και βρήκε μετά από ανασκαφή τη εικόνα του Αγίου Νικόλαου. Εχτισε στη συνέχεια το μοναστήρι και έγινε μοναχός.
Η μονή είναι φημισμένη, γιατί εκεί συντελέστηκε ένα από τα πρώτα συμβάντα της Επανάστασης του 1821. Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς έγινε στη μονή η σύσταση και η πρώτη συνέλευση της Πελοποννησιακής Γερουσίας. Η απόφαση που ψηφίστηκε στην Εθνικοσυνέλευση των Καλτεζών από την Πελοποννησιακή Γερουσία, είχε σοβαρό αντίκτυπο στο εξωτερικό και αυτό ωφέλησε πάρα πολύ την επανάσταση, διότι βοήθησε τους φίλους της Ελλάδας να αντιμετωπίσουν εκείνους που κατηγόρησαν την Ελληνική Επανάσταση και την παρομοίασαν με το κίνημα των Καρμπονάρων της Ιταλίας. Ανάμεσα στα κειμήλια της μονής, διατηρείται το επάργυρο Ευαγγέλιο (έκδοση Βενετίας 1785) πάνω στο οποίο ορκίστηκαν οι προύχοντες του Μοριά σαν μέλη της πρώτης Πελοποννησιακής Γερουσίας. Το μοναστήρι λειτούργησε και ως κρυφό σχολειό στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
