Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας τέλεσε ο Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Επίσκοπος Ωρεών κ. Φιλόθεος, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος μιλώντας μπροστά από το ιερό σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου χαρακτήρισε σημαντική την σημερινή ημέρα, κατά την οποία η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του μεγάλου ιερομάρτυρος Γρηγορίου του 5ου, τονίζοντας πως έχουμε την ιδιαίτερη ευλογία να προσκυνούμε το ιερό λείψανό του.
Ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρθηκε στην στενή σχέση που είχε ο Πατριάρχης Γρηγόριος με τον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα σημειώνοντας ότι έχει σωθεί ένα γράμμα από την αλληλογραφία μεταξύ τους, το οποίο παρουσιάζει ποιες ήταν οι θέσεις του Πατριάρχη και πώς ενεργούσε.
Ο Αρχιεπίσκοπος ανέγνωσε το γράμμα που απέστειλε στις 20 Δεκεμβρίου του 1820 ο Πατριάρχης στον Επίσκοπο Σαλώνων, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρονταν: «Εχεμυθείας, αδελφέ, μεγίστη χρεία και προφύλαξις περί παν διάβημα, οι γαρ χρόνοι πονηροί είσι και εν ταις φιλοπατριώταις εστί και μοχθηρών ζύμη, αφ’ ης ως από ψωραλέου προβάτου φυλάττεσθε. Κακόν γαρ πολλοί μηχανώνται διά το της φιλοπλουτίας έγκλημα. Διό την αγαθήν εξελέξω μερίδα κοινολογών μοι εμπιστευομένοις πατριώταις, τα εχεμυθείας δεόμενα». Σημείωσε, επίσης, ότι «ο Πατριάρχης Γρηγόριος την εποχή αυτή έχει έναν διπλό ρόλο εσωτερικά. Έχει δεχτεί ότι είναι ο εκπρόσωπος όλων των ορθοδόξων χριστιανών, όχι μόνο των Ρωμηών, αλλά και των άλλων εθνικοτήτων, αλλά έχει δεχθεί, ακόμη, ότι οποιαδήποτε αντιπαράθεση γίνει με το καθεστώς του Σουλτανου θα πληρωθεί με την κεφαλή του ίδιου του, αλλα και με τον σφαγιασμό χιλιάδων ορθοδόξων χριστιανών. Είναι από αυτά τα μυστικά, της διοικήσεως δια μέσω των αιώνων, που μόνο αυτοί που έχουν υπεύθυνες θέσεις πολύ ψηλά μπορούν να καταλάβουν. Ο Πατριάρχης συνεργαζὀμενος με τον Ησαΐα Σαλώνων του έχει αναθέσει την κατήχηση, τον αγώνα της επαναστάσεως και την διοργάνωση στις επαρχίες Βοιωτίας, Φωκίδος και Λοκρίδος. Έτσι λοιπόν, του στέλνει το γράμμα αυτό και του λέει ότι τα δύο γράμματα που μου έστειλες τα έλαβα από τα χέρια του εκλεκτού Γαλαξιδιώτη Καπετάνιου Φούντα και έμαθα πληροφορίες, όμως αδελφέ πρόσεχε. Οι μέρες είναι πονηρές και χρειάζεται πολλή προσοχή. Γύρω σου υπάρχουν πολλοί φιλοπατριώτες και πατριώτες. Πρόσεχε πώς μιλ;aς στους μεν και πώς στους δε. Διότι οι φιλοπατριώτες, αυτοί που λένε ότι αγωνίζονται, αγωνίζονται μόνο για τον πλούτο και τα χρήματα. Υπάρχει πολύ μοχθηρία και αντιζηλία και εξαρτάται από την προσοχή μας το πώς θα πάει ο αγώνας».
Παράλληλα, ο Αρχιεπίσκοπος αναφέρεται και στο σημείο, όπου ο Πατριάρχης μνημονεύει στον Σαλώνων την κίνηση του Παπανδρέα υπογραμμίζοντας ότι «καλή ήταν η πράξη, όμως, πρόσεχε να τον στηρίζεις κρυφά και να τον επικρίνεις φανερά. Και να θυμάσαι ότι το Πάσχα είναι εγγύς, εννοώντας όχι την πασχαλινή εορτή, αλλά την εορτή του Ευαγγελισμού, την αρχή της επαναστάσεως».
Ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε, εξάλλου, ότι «ένα απλό γράμμα σε ένα χαρτί μαρτυρεί πώς ήταν ο Πατριάρχης, πώς σκεφτόταν και πώς μαρτύρησε. Λένε για παράδειγμα ότι ο Πατριάρχης δεν ήθελε την επανάσταση, ίσως να έχουν κάποια δικαιολογημένα στοιχεία, αλλά δεν ξέρουν το βάθος, πώς σκέφτονται και πώς ενεργούσε. Αυτό αποδεικνύεται με τον μαρτυρικό του θάνατο».
Επεσήμανε, ακόμη, πως είναι ιδιαίτερη ευλογία ότι το σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου 5ου είναι σε αυτόν τον καθεδρικό ναό και συμπλήρωσε ότι «όλοι όσοι θέλουν να αναβαπτιστούν, κάθε φορά που έχουμε προβλήματα και δυσκολίες, ιδιαίτερα της πατρίδας μας, να προσεγγίζουμε αυτήν την λάρνακα, να την ασπαζόμαστε και να αναλογιζόμαστε αυτούς, οι οποίοι αγωνίστηκαν με αυτόν τον τρόπο και προσέφεραν τόσα σε αυτόν τον τόπο και να μην τους περιφρονούμε ή να τους κακολογούμε, αλλά να προσπαθούμε να μπούμε στον εσωτερικό τους κόσμο». Ολοκληρώνοντας τον λόγο του ο Αρχιεπίσκοπος προσέθεσε ότι «σήμερα η Ιερά Σύνοδος είχε προγραμματίσει να τελεσθεί σε αυτόν τον χώρο μία μεγάλη Θεία Λειτουργία με όλα τα μέλη της Συνόδου και πολύ κόσμο, για να αναδείξουμε το γεγονός, αλλά και την χρησιμότητα αυτών των γεγονότων που πρέπει να επαναφέρουμε κάθε φορά στην μνήμη μας. Δυστυχώς η πανδημία το εμπόδισε. Όμως, τα εμπόδια δε μπορούν να είναι κώλυμα, διότι κάθε φορά όταν σκεφτόμαστε και αγωνιζόμαστε με τον τρόπο που μας έμαθε ο Άγιος Γρηγόριος ο 5ος σκεφτόμαστε ότι κι αυτό θα περάσει και το Πάσχα είναι εγγύς. Το κάθε Πάσχα γίνεται δική μας μέρα γιορτής».
Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος
Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης