Ο Ιερός ναός Αγίας Σοφίας, ή επίσημα ο Ναός της του Θεού Σοφίας, της Θεσσαλονίκης είναι ένας από τους παλαιότερους και σπουδαιότερους χριστιανικούς ναούς της πόλης, ο οποίος έχει παραμείνει ακέραιος μέσα στο βάθος του χρόνου και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως Καθεδρικός Ναός της Θεσσαλονίκης αποτελώντας ταυτόχρονα αναγνωρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Ο ναός της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης βρίσκεται νότια της οδού Εγνατία προς τη θάλασσα. Κατά την πιθανότερη εκδοχή, χτίστηκε στα τέλη του 8ου αι. στα ερείπια προϋπάρχουσας παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 4ου αι. προς τιμή του Χριστού, όπως και η Αγία Σοφία Κωνσταντινούπολης, με την οποία έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για ορθογώνιο κτίσμα μεταβατικού τύπου από «βασιλική με τρούλο» σε «τρουλωτό σταυρόσχημο» ναό. Στην ανατολική πλευρά του κτίσματος διαμορφώνεται το τριμερές ιερό, ενώ στις τρεις υπόλοιπες πλευρές περιβάλλεται από στοά.
Σήμερα το μνημείο, αν και διαφέρει πολύ από την αρχική του μορφή, διασώζει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εσωτερικό διάκοσμο, με ψηφιδωτά 8ου-12ου αι. στον τρούλο και το ιερό, καθώς και τοιχογραφίες του 11ου αι. στο νάρθηκα. Ο ναός της Αγίας Σοφίας υπήρξε μητροπολιτικός ναός της Θεσσαλονίκης από την περίοδο της Φραγκοκρατίας τουλάχιστον (13ος αι.) ως και το 1524, που μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), με το όνομα «Αγιά-Σοφιά τζαμί». Πυρκαγιά που ξέσπασε το 1890 κατέστρεψε ένα μεγάλο μέρος του ναού, το οποίο αναστηλώθηκε κατά τα έτη 1907-1909 για να δοθεί στους πιστούς το 1912, με απελευθέρωση της πόλης.