Είναι το δεύτερο κατά σειρά κειμήλιο που επιστρέφεται στην πολύπαθη ιερά μονή μετά τον επαναπατρισμό, το 2016, ενός χειρόγραφου κειμένου του 9ου αιώνα, ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, που είναι γνωστό ως Κώδικας 1424 και είχε στην κατοχή της η Λουθηρανική Θεολογική Σχολή του Σικάγου.
Με την παράδοση του σημαντικού αυτού κειμηλίου από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Δημήτριο στον μητροπολίτη Δράμας Παύλο, άνοιγε ο δρόμος για τον επαναπατρισμό κι άλλων πολύτιμων κειμηλίων που το 1917 εκλάπησαν από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής, προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές και θηριωδίες στο μοναστήρι της Εικοσιφοίνισσας όπου φυλάσσεται και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.
Το νέο χειρόγραφο, με αριθμό ταξινόμησης 220, αφορά σε ένα περγαμηνό ευαγγέλιο που είχε εξαφανιστεί για πάρα πολλά χρόνια. Από το 2011 βρίσκεται στην κατοχή του Μουσείου της Βίβλου που εδρεύει στη Νέα Υόρκη.
Τον Ιανουάριο, εκπρόσωποι του μουσείου επισκέφθηκαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον ενημέρωσαν ότι διεξήγαγαν έρευνα για την προέλευση σε ένα ελληνικό λειτουργικό χειρόγραφο των τεσσάρων Ευαγγελίων στα τέλη του 10ου έως τις αρχές του 11ου αιώνα. Η έρευνα αποκάλυψε ότι ήταν ένα από τα πολλά αντικείμενα που λεηλατήθηκαν από την ιερά μονή Παναγίας Εικοσιφοινίσσης από Βούλγαρους στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ταυτόχρονα εξέφρασαν την πρόθεση να επιστρέψουν το κειμήλιο στον αρχικό κάτοχό του, την ιερά μονή. Ο κ. Βαρθολομαίος, όπως επισημαίνεται σε σχετικό δελτίο από τη Μητρόπολη Δράμας, κατά τη διάρκεια της συνάντησης ευχαρίστησε το Μουσείο για την επιστροφή και προσφέρθηκε να τού επιτρέψει να εκθέτει το κειμήλιο μέχρι την επίσκεψή του στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Οκτώβριο του 2021. Επιπλέον, το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα δανείσει στο Μουσείο για έκθεση τρία κειμήλια (χειρόγραφα της ελληνικής βίβλου) για έκθεση. Να σημειωθεί πως το Μουσείο της Βίβλου δέχεται ένα εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο.
Οι προσπάθειες αποδίδουν καρπούς
Με ανακοίνωση, η Ιερά Μητρόπολη Δράμας φέρνει στο φως της δημοσιότητας όλες τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν μυστικά, τα τελευταία χρόνια, για την επιστροφή όχι μόνο του συγκεκριμένου περγαμηνού ευαγγελίου άλλα και όσων θα επακολουθήσουν.
Με αφορμή τη σημαντική αυτή εξέλιξη, η ακριτική Ιερά Μητρόπολη της Δράμας, μέσω του δελτίου Τύπου που εξέδωσε, ευχαριστεί θερμά το Οικουμενικό Πατριαρχείο και προσωπικά τον κ. Βαρθολομαίο για τις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλει όλα αυτά τα χρόνια για τον επαναπατρισμό όλων των κλεμμένων και λεηλατηθέντων ιστορικών κειμηλίων ανεκτίμητης αξίας από τον μονή της Εικοσιφοίνισσας.
Τον Μάρτιο του 1917, οι Βούλγαροι στρατιώτες λεηλάτησαν το μοναστήρι της Εικοσιφίνισσας αφαιρώντας ολόκληρη τη μοναστική βιβλιοθήκη, η οποία περιελάμβανε πάνω από 430 χειρόγραφα και 470 θρησκευτικά αντικείμενα (εικόνες, λειτουργικά σκεύη κ.α.). Πολλά πουλήθηκαν τη δεκαετία του 1920 και μπήκαν σε συλλογές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Το περγαμηνό Ευαγγέλιο του 10ου αιώνα πωλήθηκε το 1958 στη Νέα Υόρκη. Το Μουσείο της Βίβλου το απέκτησε από τον οίκο δημοπρασιών Christie’s τον Ιούνιο του 2011. Κατά την έρευνα, ο επιμελητής του μουσείου Brian Hyland εντόπισε σημειώσεις στο χειρόγραφο που επιβεβαίωσαν ότι ανήκε σε εκείνα που λεηλατήθηκαν από το μοναστήρι το 1917. Μεταγενέστερη έρευνα επιβεβαίωσε την ταυτότητά του περγαμηνού ευαγγελίου ως «Χειρόγραφο Eikosiphoinissa 220».
Ο εκπρόσωπος του Μουσείου της Βίβλου Δρ. Jeff Kloha στη συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη είχε δηλώσει ότι «η αποκάλυψη της ιστορίας αυτού του χειρογράφου δεν ήταν εύκολη. Απαίτησε μια έντονη έρευνα εκ μέρους του επιμελητή μας, κ. Hyland, για να εντοπίσει το θλιβερό του παρελθόν, να επιβεβαιώσει την ταυτότητά του και να προσδιορίσει το πού βρίσκονταν πριν από το 1958».
Αξίζει να τονιστεί ότι το περγαμηνό χειρόγραφο ευαγγέλιο του 10ου αιώνα είναι μικρογραφημένο, περιλαμβάνει λειογραφίες των Ευαγγελιστών και είναι γραμμένο σε δύο στήλες, με 27 γραμμένες σειρές σε κάθε στήλη, διαστάσεων 18,1 x14 εκατοστών.
Πηγή ΑΠΕ ΜΠΕ