Έχουν αντισημιτισμό οι περιγραφές και η υμνογραφία των Παθών;
Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα,
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Με αφορμή το κλίμα αντισημιτισμού που επικρατεί αυτή την περίοδο σε ολόκληρο τον κόσμο, εξ αιτίας της πολιτικής που ακολουθεί η Ισραηλινή Κυβέρνηση έναντι των Παλαιστινίων της Γάζας, βρήκαν κάποιοι την ευκαιρία να κατηγορήσουν τον Χριστιανισμό ότι ρίχνει κάθε χρόνο «λάδι» στην «φωτιά» αυτού του αντισημιτισμού με την ανάμνηση των συμβάντων του Θείου Πάθους. Θα αφήσουμε για λίγο στην άκρη το ζήτημα του υποτιθέμενου ανατισημιτισμού, τον οποίο καλλιεργούν δήθεν οι Χριστιανοί με την αναβίωση των συμβάντων των Παθών του Κυρίου, που ωδήγησαν στον μαρτυρικό Σταυρικό Θάνατο Αυτού, για να σταθούμε στην πηγή του σημερινού αντισημιτισμού και θα επανέλθουμε στα γεγονότα του Θείου Πάθους, για να δούμε πόσο αντισημισισμό έχουν τελικά. Γιατί λοιπόν παρατηρείται σήμερα αυτό το κλίμα του αντισημιτισμού, που έχει προκαλέσει θύελλα διαμαρτυριών των φοιτητών σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδίως σε πολλά πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ευρώπης, αλλά και άλλων κρατών, όπως είναι ο Καναδάς και η Αυστραλία; Ποιός άναψε τελικά σήμερα αυτή την «φωτιά» του αντισημιτισμού, που την συντηρούν οι φοιτητικές εξεγέρσεις σε ολοκληρο τον κόσμο; Δεν είναι τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα στην Λωρίδα της Γάζας με την ισοπέδωση από τους ανελέητους βομβαρδισμούς Παλαιστινιακών οικισμών και την σφαγή δεκάδων χιλιάδων αμάχων Παλαιστινίων εκ μέρους του Ισραηλινού στρατού; Προκλήθηκαν, λέει, οι Εβραίοι από την αιματηρή επίθεση εναντίον νέων ιδίως ανθρώπων μέσα στο Ισραήλ της εξτρεμιστικής παλαιστινικής οργάνωσης «Χαμάς», η οποία κατά την αποχώρησή της πήρε μαζί της ως ομήρους δεκάδες Ισραηλινούς πολίτες. Για να πάρει εκδίκηση η Κυβέρνηση του Ισραήλ για τον – αδικαιολόγητο σε κάθε περίπτωση – θάνατο μερικών δεκάδων και την αιχμαλωσία άλλων τόσων Ισραηλινών πολιτών έπρεπε να πνίξει στο αίμα τον Παλαιστινικό Λαό – χωρίς καμία δικριση μεταξύ των θυμάτων του – να τον ξερριζώσει από τις εστίες του και να τον αποκόψει από τον επισιτισμό του και την διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια προς αυτόν;
Η θεμιτή επιδίωξη εξάρθρωσης της εξτρεμιστικής οργάνωσης «Χαμάς» δεν δικαιολογεί την γενοκτονία των Παλαιστινίων από τους Εβραίους. Για αυτή την υπερβαίνουσα το μέτρον απάνθρωπη μεταχείριση ενός ολόκληρου λαού από την Κυβέρνηση του Ισραήλ ξεσηκώνονται οι φοιτητές στα διάφορα Πανεπιστήμια του κόσμου. Τί θα έπρεπε λοιπόν να πράξουν, για να μη κατηγορηθούν για αντισημιτισμό; Να παραμείνουν αδιάφοροι και απαθείς μπροτά στις σχετικές προκλήσεις των Εβραίων; Εδώ και οι ίδιοι οι Ισραηλινοί διαμαρτύρονται εναντίον της Κυβέρνησής τους για την προκλητική και απαράδεκτη από αυτήν μεταχείριση των Παλαιστινίων. Καλλιεργούν και αυτοί με τις διαμαρτυρίες τους τον αντισημιτισμό; Οι αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας στις προαναφερθείσες προκλήσεις των Ισραηλινών προδίδουν μια εσφαλμένη σύλληψη της έννοιας του αντισημιτισμού. Όταν λαβή στις σχετικές αντιδράσεις δίδουν οι ίδιοι οι Ισραηλινοί με την πολιτική και τις πράξεις τους, είναι άστοχο να ομιλεί κάποιος για αντισημιτισμό. Ο αντισημιτισμός είναι αποδοκιμαστέος, όταν εκφράζει εχθρότητα και προκατάληψη απέναντι στους Εβραίους για αυτό που είναι. Όχι όμως και όταν αποδίδει την απαράδεκτη στάση τους απέναντι στους άλλους. Θυμίζω σε όσους το αγνοουν ή το λησμονούν: Ολόκληρος ο κόσμος περιέβαλε με συναισθήματα συμπάθειας τους Εβραίους για όσα υπέστησαν κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου από τους Ναζιστές. Τότε ήσαν θύματα μιας απάνθρωπης πολιτικής του Χίτλερ ενατίον τους. Σήμερα έγιναν, δυστυχώς, θύτες εναντίον των Παλαιστινίων επιδεικνύοντας σε αυτούς ανάλογη σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση προς εκείνη που υπέστησαν από την ναζιστική Γερμανία. Φαίνεται ότι είναι αξίωμα της ζωής ότι τα θύματα, όταν αποκτήσουν κάποτε εξουσία, γίνονται πιο σκληρά από τους θύτες τους.
Υπό το πρίσμα αυτών των σκέψεων μπορούμε τώρα να έλθουμε εγγύτερα στην κατηγορία του αντισημιτισμού, που αποδίδεται στον Χριστιανισμό από τους Εβραίους και όσους συντάσσονται με τις απόψεις τους, εξ αιτίας της αναπαράστασης από αυτόν κάθε χρόνο των γεγονότων, που είναι συνυφασμένα με τα Πάθη του Χριστού. Είναι βεβαίως αληθές ότι όλα τα Ευαγγέλια και η σχετική υμνογραφία της Ακολουθίας των Παθών την Μεγάλη Πέμπτη περιγράφουν με μελανά χρώματα την συμπεριφορά των Αρχιερέων προς τον συλληφθέντα Ναζωραίο. Ιδίως από την ανάκρισή Του στο Πραιτώριο μέχρι την Σταύρωσή Του στον Γολγοθά. Οι σκηνές όμως του Θείου Πάθους δεν είναι κατασκευάσματα ούτε των Ευαγγελιστών που συνέγραψαν τα σχετικά Ευαγγέλια ούτε ασφαλώς των υμνογράφων που συνέθεσαν τους ύμνους της Ακολουθίας των Παθών. Αποδίδουν με απόλυτη πιστότητα την σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση του Χριστού από τους Ιουδαίους. Οι εμπτυσμοί, τα ραπίσματα, οι εμπαιγμοί, ο Ακάνθινος Στέφανος, η φραγγέλωση, η μαστίγωση και όλες οι άλλες συναφείς εξευτελιστικές πράξεις, που έλαβαν χώρα κατά την ανάκριση του Ναζωραίου, δεν χρεώνονται σε κάποιο ευφάνταστο σκηνοθέτη, που ήθελε να δώσει όσο πια δραματικό τόνο μπορούσε στην ταινία, που τον έβαλαν να γυρίσει. Είναι έργο των ιδίων των Ιουδαίων, διότι αυτοί ήσαν οι σεναριογράφοι και οι σκηνοθέτες της σχετικής ταινίας. Όταν λοιπόν ο φακός προβάλλει μια θλιβερή πραγματικότητα, δεν φταίει αυτός για ό,τι μάς δείχνει, αλλά το είδωλο που αποτυπώνει.
Εφ’ όσον το είδωλο των Αχράντων Παθών ήταν θλιβερό, λογική συνέπεια αυτού είναι και η θλιβερή απεικόνισή του. Το ίδιο είδωλο μάς εδειξαν οι Ιουδαίοι και μετά το «σταυρωθήτω» του Πιλάτου, όταν υποχρέωσαν τον εξουθενωμένο από τα βασανιστήρια Ιησού να φορτωθεί τον βαρύ Σταυρό Του και να τον μεταφέρει επάνω στον Γολγοθά, όπου τον περίμεναν οι Σταυρωτές Του. Μόνον, όταν είδαν οι Ιουδαίοι ότι ο Χριστός δεν μπορούσε να ανεβεί με αυτό το βαρύ φορτίο στον «τόπο του κρανίου», αγγάρευσαν τον Σίμωνα τον Κυρηναίο, «ίνα άρει τον Σταυρόν Αυτού». Το μένος των Ιουδαίων εναντίον του Χριστού δεν σταμάτησε ούτε, όταν είχαν καταφέρει να Τον σταυρώσουν. Δεν εσεβάσθησαν ούτε την έσχατη ώρα ενός ετοιμοθάνατου «κακούργου», όπως χαρακτήριζαν τον Χριστό οι ίδιοι. Του στέρησαν ακόμη και μια γουλιά νερό, όταν τούς είπε ότι διψούσε. Του έδωσαν αντί του ύδατος όξος. Εξ άλλου όσο βρισκόταν επάνω στον Σταυρό ο Χριστός, Τον εχλεύαζαν συνεχώς ζητώντας Του να κατεβεί από τον Σταυρό, για να πιστέψουν ότι είναι αληθινός Θεός. Λες και ο Χριστός ήλθε στον κόσμο, για να θαυματουργήσει κατά παραγγελία των αναιδών σταυρωτών Του ματαιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ολοκλήρωση του Σχεδίου της Θείας Οικονομίας.
Με τα δεδομένα αυτά η λεπτομερής περιγραφή της σκληρής και απάνθρωπης μεταχείρισης του Ιησού Χριστού από τους Ιουδαίους κατά την διάρκια του Θείου Πάθους, αφ’ ενός μεν αναιρεί την κατηγορία του αντισημιτισμου που αποδίδεται στον Χριστιανισμό, όπως είδαμε πιο πάνω και κατά την «σταύρωση» σήμερα των Παλαιστινίων από τους Εβραίους, αφ’ ετέρου δε υπογραμμίζει τον Σταυρο-Αναστάσιμο χαρακτήρα της Χριστιανικής Διδασκαλίας, αφού μας δείχνει, πώς έφτασε ο Χριστός από το Εκούσιον Πάθος Του στην Ζωηφόρο Ανάστασή Του. Γι’ αυτό λοιπόν αναπαριστούμε κάθε χρόνο τα Πάθη του Χριστού: Όχι, για να σφυρητατήσουμε τον αντισημιτισμού, αλλά για να μπορέσουμε να εορτάσουμε σωστά το Πάσχα, το οποίο είναι αδιανόητο χωρίς την εβδομάδα των Παθών του Κυρίου.
