Εκκλησία της Κρήτης: Πρώτη φορά Τριπρόσωπο από την Σύνοδο – H διαδικασία εκλογής νέου Αρχιεπισκόπου
Για πρώτη φορά στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία της Κρήτης, η εκλογή του τριπροσώπου γίνεται με εσωτερική διαδικασία. Ο σχετικός νόμος άλλαξε το 2014, μετά από αίτημα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου. Μέχρι τότε η επιλογή του τριπροσώπου γινόταν απευθείας από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Συνεδριάζει σήμερα Τρίτη 28 Δεκεμβρίου 2021, στις 11, η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Κρήτης, με σκοπό να καταλήξει στο λεγόμενο “Τριπρόσωπο”, για την διαδικασία εκλογής του νέου Αρχιεπισκόπου.
Για πρώτη φορά στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία της Κρήτης, η εκλογή του τριπροσώπου γίνεται με εσωτερική διαδικασία. Ο σχετικός νόμος άλλαξε το 2014, μετά από αίτημα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου. Μέχρι τότε η επιλογή του τριπροσώπου γινόταν απευθείας από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ο Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος, Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου κ. Ανδρέας και ο Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, θεωρούνται ως οι επικρατέστεροι μεταξύ των οκτώ μητροπολιτών της Κρήτης, για την κατάρτιση του Τριπροσώπου στην διαδικασία εκλογής του νέου Αρχιεπισκόπου.
Η εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Ιερά Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου μεταξύ 11 – 13 Ιανουαρίου 2022, την οποία και αποτελούν 12 ιεράρχες.
Να σημειωθεί ότι από τις 2 Δεκεμβρίου 2021, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος ανήκει στις τάξεις των εφησυχαζόντων Αρχιερέων. Τοποτηρητής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής έχει οριστεί ο Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίος. Σύμφωνα με το αντίστοιχο νομικό καθεστώς, ο τοποτηρητής μητροπολίτης θα είναι αυτός, ο οποίος θα κινήσει τις ανάλογες διαδικασίες, προκειμένου να καταρτιστεί το τριπρόσωπο στην εκλογική διαδικασία του νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, από την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο.
Η ανακοίνωση της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου όπου κατέταξε τον πρώην Αρχιεπίσκοπο Κρήτης στις τάξεις των εφησυχαζόντων αναφέρει αναλυτικά:
Ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἀνακοινώνει στόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ Κρητικό Λαό ὅτι ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ χθεσινή Ἀπόφασή Της, κατέταξε τόν Σεβασμιώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης κ. Εἰρηναῖο, στούς ἐφησυχάζοντες Ἱεράρχες, κηρύσσοντας τόν θρόνο τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης σέ χηρεία.
Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης, γιά μία ἀκόμη φορά, ἐκφράζει τόν σεβασμό καί εὐγνωμοσύνη Της στό πρόσωπο, τήν προσφορά καί τό ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Προέδρου Της κ. Εἰρηναίου, ὁ ὁποῖος γιά σειρά πολλῶν δεκαετιῶν ὑπηρέτησε ἀφοσιωμένα καί ὑποδειγματικά, μέ πιστότητα καί ἀγάπη, τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης.
Τοποτηρητής τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης ἀναλαμβάνει ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου καί Σφακίων κ. Εἰρηναῖος, ὁ ὁποῖος θά κινήσει τίς κατά Νόμον διαδικασίες γιά τόν καταρτισμό τοῦ τριπροσώπου ἀπό τήν Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί τήν ἀποστολή του στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο γιά τήν ἐκλογή νέου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης.
Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης ἐκφράζει τίς εὐχαριστίες Της στόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό μας Πατριάρχη κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟ καί τήν Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, γιά τήν ἱστορική αὐτή Ἀπόφαση.
Η Διαδικασία εκλογής του νέου Αρχιεπισκόπου Κρήτης
Σύμφωνα με το άρθρο 52 του νόμου 4310/ 2014 περί εκλογής Αρχιεπικσόπου του καταστατικού χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης, το οποίο το 2014 αντικατέστησε το αρθ. 19 του ν. 4149/1961 υφίσταται οι εξής διατάξεις:
Καθώς ορίζει η παράγραφος 1, αμέσως μετά τη χηρεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και μέχρι την εκλογή και την εγκατάσταση Αρχιεπισκόπου, καθήκοντα Τοποτηρητή αυτής αναλαμβάνει ο Αρχιερέας, ο οποίος έχει τα πρεσβεία αρχιερωσύνης από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης. Ο Τοποτηρητής ανακοινώνει αμελητί τη χηρεία του Αρχιεπισκοπικού θρόνου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην Ελληνική Κυβέρνηση με επιστολή στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Επίσης σύμφωνα με την παρ. 2 η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης συνέρχεται εντός προθεσμίας ενός (1) μήνα από τη χηρεία του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου Κρήτης, σε μόνη συνεδρία, χωρίς διακοπή, στην αίθουσα συνεδριάσεων της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου υπό την προεδρία του Αρχιερέως, ο οποίος έχει τα πρεσβεία Αρχιερωσύνης, με σκοπό την κατάρτιση, με μυστική ψηφοφορία, του τριπροσώπου για την εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης από τους εν ενεργεία Μητροπολίτες της Εκκλησίας Κρήτης. Χρέη Γραμματέα της συνεδρίας ασκεί ο νεότερος, κατά τα πρεσβεία χειροτονίας, από τους παρισταμένους Αρχιερείς.
Όλοι οι αρχιερείς της Εκκλησίας της Κρήτης είναι εν δυνάμει υποψήφιοι, από την στιγμή που εκδηλώσουν αντίστοιχο ενδιαφέρον.
Στην συνέχεια η διαδικασία έχει ως εξής:
α)Την πρόσκληση προς τα μέλη της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου, η οποία πρέπει να επιδίδεται προς αυτά με απόδειξη τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες πριν την ορισθείσα ημερομηνία της συνεδρίας, απευθύνει ο Τοποτηρητής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και σε περίπτωση κωλύματος αυτού, αυτός ο Αρχιερέας που έχει τα πρεσβεία Αρχιερωσύνης.
Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης είναι σε απαρτία και ενεργεί εγκύρως την κατάρτιση του τριπροσώπου για την εκλογή του Αρχιεπισκόπου Κρήτης, εάν παρίστανται τουλάχιστον 6 μέλη Αυτής. Εάν δεν επιτευχθεί η εν λόγω απαρτία, η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος συνέρχεται άνευ ετέρου την επόμενη ημέρα, την ίδια ώρα και στον ίδιο τόπο και θεωρείται ότι βρίσκεται σε απαρτία ανεξάρτητα από τον αριθμό των παρόντων. Μετά την καθιερωμένη προσευχή και αφού διαπιστωθεί η κατά τα ως άνω απαρτία, διανέμεται ψηφοδέλτιο στο οποίο έχουν αναγραφεί κατά τα πρεσβεία Αρχιερωσύνης τα ονόματα όλων των Μελών της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου, με τον εκκλησιαστικό τους τίτλο χωρίς άλλο διακριτικό σημείο. Τα ψηφοδέλτια, όπως και οι φάκελοι που διανέμονται, πρέπει να είναι ομοιόμορφα.
β) Στη συνέχεια, ο Προεδρεύων και ο Γραμματέας, αφού διαπιστώσουν ότι η ψηφοδόχος είναι κενή, τη σφραγίζουν με ισπανικό κερί και θέτουν πάνω σε αυτή την σφραγίδα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου και ο Προεδρεύων καλεί τους Αρχιερείς, αρχής γινομένης από τον νεώτερο κατά τα πρεσβεία, να προσέλθουν και να ψηφίσουν.
Ο καλούμενος να ψηφίσει, παραλαμβάνει από τον Γραμματέα το φάκελο και το ψηφοδέλτιο και αποσύρεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ώστε να μην είναι ορατός από τους άλλους παρισταμένους και σημειώνει με μελάνη μαύρου ή κυανού χρώματος υποχρεωτικώς τρία ονόματα επιλογής του, με σταυρό στην αρχή κάθε ονόματος και υπογράφει στη σχετική κατάσταση ψηφισάντων. Τα ψηφοδέλτια τοποθετούνται σε φακέλους, οι οποίοι σφραγίζονται χωρίς να αναγράφεται ο,τιδήποτε σε αυτούς. Οι φάκελοι παραδίδονται στον Προεδρεύοντα Αρχιερέα, ο οποίος και τους μονογράφει.
Στη συνέχεια, τοποθετούνται από τον Γραμματέα στην ψηφοδόχο. Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας, ο Προεδρεύων αποσφραγίζει την ψηφοδόχο και έναν προς έναν τους φακέλους, ελέγχει και μονογράφει τα ψηφοδέλτια, τα οποία αριθμούνται με τη σειρά εξαγωγής τους από την ψηφοδόχο, εκφωνεί τα ονόματα που έχουν σημειωθεί με σταυρό σε κάθε ψηφοδέλτιο και ο Γραμματέας καταχωρεί το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας σε σχετικό πρακτικό, αναγράφοντας έναντι του ονόματος κάθε ψηφισθέντος τους αριθμούς των ψηφοδελτίων, με τα οποία ψηφίσθηκε.
γ) Τα ψηφοδέλτια που φέρουν οποιουδήποτε είδους διακριτικό σημείο είναι άκυρα, όπως και τα ψηφοδέλτια που έχουν περισσότερους ή λιγότερους από τρεις σταυρούς ή ονόματα που δεν ανήκουν στους εκλογίμους.
Σύμφωνα με το πρακτικό διαλογής των ψηφοδελτίων ανακηρύσσονται ως υποψήφιοι για την εκλογή στη θέση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης οι τρεις πρώτοι, οι οποίοι πλειοψήφησαν. Σε περίπτωση ισοψηφίας γίνεται κλήρωση μεταξύ εκείνων, οι οποίοι ισοψήφησαν.
δ) Κάθε ένσταση που προβάλλεται κατά τη συνεδρίαση, υποβάλλεται άμεσα και εγγράφως. Επί των ενστάσεων αυτών αποφαίνεται αιτιολογημένα και ανέκκλητα ο Προεδρεύων. Τόσο οι ενστάσεις όσο και οι επ’ αυτών αποφάσεις καταχωρίζονται στο Πρακτικό.
ε) Ο Γραμματέας χρονολογεί και συντάσσει το σχετικό Πρακτικό, το οποίο υπογράφεται από τον Προεδρεύοντα και από όλους τους μετέχοντες της συνεδρίας Αρχιερείς και καταχωρίζει αυτό στον Κώδικα Πρακτικών της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης. Ο Προεδρεύων υποβάλλει αυθημερόν στον Οικουμενικό Πατριάρχη το καταρτισθέν Τριπρόσωπο, προκειμένου από αυτό η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου να εκλέξει τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης. Ταυτόχρονα, και πάλιν αυθημερόν, ο Προεδρεύων με επιστολή του στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων γνωστοποιεί στην Ελληνική Κυβέρνηση το καταρτισθέν Τριπρόσωπο δηλώνοντας ότι υπεβλήθη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο δια τα κατ’ αυτό περαιτέρω. Η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατά την πρώτη Συνεδρία της, μετά από τη λήψη της προτάσεως, εκλέγει έναν εκ των προτεινομένων τριών υποψηφίων Αρχιεπίσκοπο Κρήτης και ανακοινώνει το όνομα του εκλεγέντος στον Προεδρεύοντα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης και ενημερώνει σχετικά την Ελληνική Κυβέρνηση.
Εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία, ο κατά τα ανωτέρω εκλεγείς Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, εγκαθιδρύεται με προεδρικό διάταγμα, το οποίο εκδίδεται με επιμέλεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η εγκαθίδρυση του εκλεγέντος Αρχιεπισκόπου γίνεται, μετά τη δημοσίευση του σχετικού προεδρικού διατάγματος, δια της εκκλησιαστικής τελετής της ενθρονίσεως στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά Ηρακλείου.
Ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, πριν από την ενθρόνιση και ανάληψη των καθηκόντων του, δίδει, κατά τα καθιερωμένα, ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας με την παρουσία Αντιπροσωπείας της Ιεραρχίας της Εκκλησίας Κρήτης, την παρακάτω Διαβεβαίωση: «Διαβεβαιούμαι επί τη Αρχιερωσύνη μου ότι Θεία Χάριτι θα εκπληρώ τα Αρχιεπισκοπικά μου καθήκοντα μετά πάσης σπουδής και δυνάμεως, τηρών απαρασαλεύτως τους Θείους και Ιερούς Αποστολικούς τε και Συνοδικούς Κανόνας και τας Ιεράς Παραδόσειςδιαδηλώ δε υπακοήν εις το Σύνταγμα και τους Νόμους του Κράτους».
