Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων:«Ὠδαῖς εὐφημήσωμεν τόν εὐκλεῶς τοῖς χοροῖς μαρτύρων ἐμπρέψαντα, θυτῶν τε καί ἀσκητῶν, Κοσμᾶν τόν ἀοίδιμον».
Ἑορτάζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί πανηγυρίζει τή μνήμη ἑνός νεωτέρου τέκνου της, ἑνός ἁγίου πού διέλαμψε σέ χρόνους δύσκολους καί χαλεπούς γιά τήν Ἐκκλησία καί τό Γένος μας, τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἐθναποστόλου καί ἱερομάρτυρος, τόν ὁποῖο τιμᾶ ἰδιαιτέρως ἡ ἐνορία σας. Φέτος ὅμως τόν τιμοῦμε ἰδιαιτέρως γιά τήν προσφορά καί τή συμβολή του στήν ἀνάσταση τοῦ Ἔθνους μας, καθώς ἑορτάζουμε τήν ἐπέτειο τῶν 200 χρόνων ἀπό τήν ἔναρξη τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 1821.
Θά μποροῦσε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς νά εἶχε ἀρκεσθεῖ στήν ἄσκηση καί τήν ἡσυχία τοῦ Ἁγίου Ὄρους· θά μποροῦσε νά εἶχε περιορισθεῖ στά σκληρά ἀσκητικά παλαίσματα καί στίς ἡσυχαστικές ἀναβάσεις τῆς μοναχικῆς πολιτείας. Ἀλλά δέν ἀρκέσθηκε μόνο σ’ αὐτά, γιατί ἔβλεπε ὅτι οἱ ἄνθρωποι στόν κόσμο εἶχαν ἀνάγκη νά ἀκούσουν τόν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου, νά ἀκούσουν λόγο παρηγορίας καί παρακλήσεως, πού θά στήριζε τήν πίστη καί τό φρόνημα τῶν Ἑλλήνων πού στέναζαν κάτω ἀπό τόν τουρκικό ζυγό. Καί ἔτσι, γιά τήν ἀγάπη τῶν ἀδελφῶν του, προτίμησε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς νά ἐγκαταλείψει τήν ἡσυχία καί τή γαλήνη τοῦ Ἄθωνος καί νά ἀποδυθεῖ σέ ἕνα νέο ἀγώνα, δύσκολο καί ἐπίπονο, στόν ἀγώνα τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῶν ἀνθρώπων.
Θά μποροῦσε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς νά περιορισθεῖ καί σ’ αὐτόν τό ρόλο τοῦ ἱεραποστόλου. Θά μποροῦσε νά διδάσκει μόνο τό Εὐαγγέλιο καί νά ἐνισχύει τούς ἀνθρώπους στήν πίστη. Ὅμως δέν ἀρκέσθηκε οὔτε μόνο σ’ αὐτό. Ἐπεξέτεινε τή δράση του σέ πολλούς ἄλλους τομεῖς, συμβουλεύοντας τούς ἀνθρώπους στά μέρη ἀπό ὅπου περνοῦσε, ὅπως καί στά μέρη μας, στήν ἐπαρχία μας, ὅπου ἐπίσης ἦλθε καί κήρυξε, συμβουλεύοντας τούς ἀνθρώπους νά ἀποφεύγουν τίς πλάνες τῶν αἱρετικῶν, νά τιμοῦν τίς παραδόσεις τῶν πατέρων καί τῶν προγόνων τους, νά κτίζουν σχολεῖα καί νά διδάσκουν τά παιδιά τους τήν ἑλληνική γλῶσσα καί τήν ἑλληνική ἱστορία, νά ἐλπίζουν καί νά ἀγωνίζονται γιά τήν ἀνάσταση τοῦ Γένους.
Δέν ἦταν, λοιπόν, μόνο ἱεραπόστολος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἀλλά καί ἐθναπόστολος, καί ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες τοῦ ὀφείλουμε πολλά, τοῦ ὀφείλουμε σέ μεγάλο βαθμό τήν προετοιμασία τῶν πατέρων μας γιά τήν ἐπανάσταση πού μᾶς χάρισε τήν ἐλευθερία.
Μοναχός, ἱεραπόστολος, ἰσαπόστολος, ἐθναπόστολος ὁ ἅγιος Κοσμᾶς. Θά ἀρκοῦσαν αὐτές οἱ ἰδιότητες, αὐτές οἱ διακονίες στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων γιά νά ἐξασφαλίσουν στόν ἅγιο Κοσμᾶ μιά θέση στήν Ἱστορία καί μιά θέση στόν οὐρανό. Ἐκεῖνος ὅμως δέν ἀρκέσθηκε οὔτε σέ ὅλες αὐτές, ἀλλά προχώρησε ἕνα βῆμα περισσότερο, ἕνα σκαλοπάτι ψηλότερα. Θέλησε νά προσφέρει τή ζωή του θυσία γιά τόν Χριστό, θέλησε νά κερδίσει καί τό στεφάνι τοῦ μάρτυρος γιά χάρη Ἐκείνου τόν ὁποῖο ἀγάπησε ἀπό τή νεότητά του, ὅταν ἐγκατέλειψε τόν κόσμο γιά νά ἐνδυθεῖ τό μοναχικό σχῆμα. Ἔτσι σφράγισε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς μέ τό μαρτύριο του τή μαρτυρική ἤδη ζωή του. Καί βρίσκεται τώρα στόν οὐρανό γιά νά ἀπολαμβάνει τόν μισθό τῶν κόπων του ἀπό τόν ἀγωνοθέτη καί ἀθλοθέτη Χριστό.
Ἡ ζωή καί τό μαρτύριο τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ἑνός ἁγίου τόσο προσφιλοῦς καί τόσο οἰκείου σέ μᾶς τούς νεώτερους Ἕλληνες, καθώς ἔζησε τόσο κοντά στούς πατέρες μας, στά χωριά καί στίς πόλεις μας, καθώς περπάτησε ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα καί μᾶς κληροδότησε μέ τίς διδαχές του πολύτιμες συμβουλές χριστιανικῆς ζωῆς καί πίστεως, μᾶς διδάσκει καί κάτι ἀκόμη. Μᾶς διδάσκει πώς ὅ,τι καί ἄν κάνουμε στή ζωή μας, ὅσο καί ἄν ἐργαζόμαστε τό ἀγαθό, ὅσο καί ἄν ζοῦμε σύμφωνα μέ τό θέλημα καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, δέν θά πρέπει νά ἐπαναπαυόμαστε. Θά πρέπει πάντοτε νά σκεφτόμαστε καί νά ἐρευνοῦμε τί θέλει ὁ Θεός ἀπό ἐμᾶς γιά τήν κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας. Θά πρέπει νά σκεφτόμαστε τί θά μπορούσαμε νά κάνουμε ἀκόμη πού δέν κάναμε. Γιατί ἡ χριστιανική ζωή δέν εἶναι θεωρητική ὑπόθεση, δέν εἶναι μιά διδασκαλία πού τή μαθαίνει κανείς καί αὐτό ἀρκεῖ γιά τή σωτηρία του. Ἡ χριστιανική ζωή, εἶναι ζωή καί πράξη, εἶναι ἔργα, χωρίς τά ὁποῖα καί ἡ πίστη εἶναι νεκρή, εἶναι χωρίς ἀποτέλεσμα, χωρίς οὐσία.
Ἡ ζωή τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ πού τιμοῦμε σήμερα τό ἀποδεικνύει. Ἄς προσπαθήσουμε νά μιμηθοῦμε τό παράδειγμά του, παράδειγμα δράσεως καί θυσίας, πίστεως καί ἁπλότητος, θάρρους καί ἁγιότητος, καί εὔχομαι διά τῶν πρεσβειῶν του νά προσφέρουμε καί ἐμεῖς στόν Θεό «καρπόν τριάκοντα καί ἑξήκοντα καί ἑκατόν», ὅπως καί ἐκεῖνος.