«γενηθήτω σοι ως θέλεις»
«γενηθήτω σοι ως θέλεις»: Τρεις Κυριακές για την κοινωνία, τις σχέσεις, το διαφορετικό. Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Φθιώτιδος κ. Συμεών
Αναδημοσίευση από το περιοδικό «ΓΕΡΦΥΡΑ»
Η Θεία Λειτουργία της Κυριακής για την Ορθόδοξη Εκκλησία μας είναι το συνεχές της Πάσχα, η διαρκής γιορτή της Ανάστασης, η δυνατότητα κοινωνίας με τον Αναστημένο Κύριο, η ψηλαφητή εμπειρία της Ανάστασης ως προσωπικό γεγονός μέσα από την συμμετοχή του καθενός μας στην ενοριακή κοινότητα.
Και η διδαχή της Εκκλησίας μας, κάθε Κυριακή, με τα αγιογραφικά και τα υπόλοιπα λειτουργικά, αγιολογικά και υμνολογικά της κείμενα, ιδιαίτερα όμως με το Ιερό Ευαγγέλιο, ενώ η αφετηρία συγγραφής και ο ιστορικός τους πυρήνας βρίσκονται πολλούς αιώνες πίσω, εκτυλισσόμενα μέσα σε εντελώς διαφορετικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, εντούτοις τα ιερά αυτά κείμενα όχι απλώς μπορούν να μιλήσουν στον άνθρωπο του σήμερα, αλλά φωτίζουν, ερμηνεύουν και εξηγούν ακόμη και την τρέχουσα επικαιρότητα (!), με τρόπο εκπληκτικά ρεαλιστικό, αλλά συγχρόνως και βαθιά ελπιδοφόρο, αισιόδοξο και λυτρωτικό.
Εορτολογικά βρισκόμαστε στην περίοδο πριν το Τριώδιο. Τις τρεις Κυριακές, που προηγούνται του Τριωδίου, η Εκκλησία μας προετοιμάζει κατάλληλα και μας μιλά με νόημα για το σήμερα.
Την πρώτη Κυριακή μας διηγείται την ιστορία της συνάντησης του Χριστού με τον Ζακχαίο. Ο Ζακχαίος ήταν ένας αμαρτωλός άνθρωπος του τότε οικονομικού συστήματος, ένας κλασικός εκφραστής της απρόσωπης και σκληρής αγοράς, αλλά συγχρόνως και ένας άνθρωπος κουρασμένος και «μπουχτισμένος» από την ακόρεστη κερδοφορία της κεφαλαιοκρατίας. Ήταν γεμάτος από υλικές δυνατότητες, αλλά άδειος από νόημα. Αναζητούσε νόημα στην ζωή του. Το αναζητούσε στο πρόσωπο του Χριστού, διατεθειμένος όχι απλώς να κινηθεί προς τον Χριστό, αλλά να υπερβεί τις αγκυλώσεις της θέσης του αλλά και των «μειονεξιών» του, τις οποίες τις σκέπαζε με την ψευδαίσθηση της οικονομικής ισχύος. Καθώς λοιπόν μπαίνει στην Ιεριχώ ο Χριστός, ο βραχύσωμος Ζακχαίος, δεν διστάζει να ξεπεράσει σε εκδηλωτικότητα τον «όχλο» και να ανέβει πάνω σε ένα δέντρο, διότι «εζήτει ιδείν τον Ιησούν και ουκ ηδύνατο ότι τη ηλικία μικρός ην». Και το βλέμμα του συνάντησε το βλέμμα του Ιησού και αυτή η συνάντηση ανέτρεψε το παρελθόν, έσπασε τα στερεότυπα και άνοιξε δρόμο για το μέλλον. Η εξέλιξη ραγδαία: ο Χριστός, σε πείσμα της «γούρνας» των φαρισαίων, που τον κατακρίνουν ότι «παρά αμαρτωλώ ανδρί εισήλθε καταλύσαι», επιλέγει να διαμείνει στο σπίτι του Ζακχαίου και ο Ζακχαίος αποκαλύπτει την πραγματική δυνατότητα ενός ανθρώπου να ξεπεράσει το παρελθόν του και να προχωρήσει χωρίς βαρίδια στο μέλλον: «αποδίδωμι τετραπλούν»!! Ό,τι άρπαξα, ό,τι αδίκησα, ό,τι και όποιον έβλαψα το επιστρέφω τετραπλάσιο και τα υπόλοιπα στους πτωχούς. Ζει ελεύθερος, διότι ζει όχι με το παρελθόν, αλλά με το μέλλον.
Αποτελεί ένα παράδειγμα ο Ζακχαίος και ένα υπόδειγμα για το πώς θα πρέπει να πορευτεί σήμερα ο κόσμος, η κοινωνία, η ζωή. Αν δεν έρθει η κοινωνία και οικονομία να αποδώσει εις τετραπλούν, 400%, σε όσους αδίκησε, σε αυτούς που έβλαψε, σε αυτούς που έθεσε στο περιθώριο, που έριξε στην ανισότητα, στην ανεργία, στη φτώχεια, στον κοινωνικό αποκλεισμό, σε αυτούς που ανάγκασε να ψάχνουν μέσα στους κάδους των απορριμμάτων, για να ζήσουν, τότε σημαίνει ότι η νέα κανονικότητα που θα ξημερώσει, θα είναι πιο απελπιστική από την προηγούμενη, θα είναι πιο οδυνηρή από την προηγούμενη και θα είναι και πιο θανατηφόρα από την παρούσα πανδημία, πού θα οδηγήσει ανθρώπους σε απογοήτευση και απόγνωση. Ο Ζακχαίος αποτελεί λοιπόν ένα σπουδαίο παράδειγμα.
Την δεύτερη Κυριακή μας παρουσιάζει ο Χριστός την γνωστή σε όλους μας παραβολή των ταλάντων, η οποία, μέσα από τρεις διαφορετικές περιπτώσεις «ταλαντούχων» ανθρώπων, μας μιλάει για τα χαρίσματα που μας έχει δώσει ο Θεός σε όλους μας ανεξαιρέτως, φυσικά, επίκτητα, έκτακτα, αλλά πάντως μοναδικά και ανεπανάληπτα. Αν προσεγγίσουμε την παραβολή των ταλάντων ως μία έκφραση όμως του νόμου «δούναι καί λαβείν», το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να επιτύχουμε μία εξωτερική προσέγγιση.
Η αλήθεια βρίσκεται σε κάτι βαθύτερο. Οι δύο πρώτες περιπτώσεις, που λαμβάνουν από τον Χριστό μας τα πέντε και τα δύο τάλαντα ανταποκρίνονται σε μία σχέση, τιμούν μία σχέση εμπιστοσύνης. Έρχεται ο Κύριος και εμπιστεύεται κομμάτι της περιουσίας του. Έρχεται ένας άνθρωπος στη ζωή μας και μας εμπιστεύεται τα μυστικά του, τα όνειρα και τα ελαττώματά του και μας ανοίγει την καρδιά του. Αυτά είναι τα τάλαντα, που μπορούμε να προσφέρουμε στους άλλους ανθρώπους, για να τους δώσουμε δυνατότητα να δημιουργήσουν και να συνάψουν σχέση με μας. Και οι δύο πρώτοι ανταποκρίνονται στη σχέση.
Πόσο δυναμική πρόσκληση και πρόκληση είναι αυτή η διδασκαλία της Εκκλησίας μας, όταν μέσα στην καρδιά μας υπάρχει κατήφεια, όταν μέσα στην καρδιά μας υπάρχουν σκιές, υπάρχει ομίχλη, το φως δεν είναι έντονο και ψάχνουμε να βρούμε νόημα. Η Εκκλησία μας σε ένα κόσμο φοβικότητας, που υπάρχουν ακόμη κοινωνίες με σύνδρομα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας, έρχεται και διδάσκει ότι τη χαρά θα τη βρούμε στη δυνατότητα να συνάπτουμε σχέσεις. Τη χαρά θα τη βρούμε όχι στα υλικά πράγματα, όχι στα υλικά τάλαντα, αλλά στα πνευματικά τάλαντα, στα ψυχικά τάλαντα. Στο τάλαντο της αγάπης, στο τάλαντο του διαλόγου, στο τάλαντο της κατανόησης, στο τάλαντο της αλληλεγγύης, στο τάλαντο της αυτοθυσίας, στο τάλαντο της προσφοράς, στο τάλαντο του ανοιχτού οράματος, των ανοιχτών σχέσεων. Έτσι θα βρούμε τον εαυτό μας, θα βρούμε την αληθινή ευτυχία και χαρά.
Την τρίτη Κυριακή ο Χριστός διαλέγεται με την Χαναναία, με αυτό που στην σύγχρονη εποχή ονομάζουμε ως διαφορετικό και το οποίο εκπροσωπεί αυτή η αλλόφυλη και αλλόθρησκη γυναίκα. Μία γυναίκα που αποτελεί μειονότητα, μειονοψηφία, αδύναμος κρίκος μίας ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Αυτή η γυναίκα, δεν προσεγγίζει το Χριστό απλώς για να λύσει ένα πρόβλημα της. Τον προσεγγίζει με θαυμαστή επιμονή ως πνευματικό πατέρα και ηγέτη και τολμά να εκθέσει το πρόβλημα της, τολμά να μιλήσει σε μία εποχή, που το να μιλήσει κανείς για ένα πρόβλημα είναι ζητούμενο.
Και σήμερα χειροκροτούμε και επαινούμε – και καλώς πράττουμε! – ανθρώπους και ιδιαίτερα γυναίκες, επειδή βρίσκουν την δύναμη και μιλούν, και θαυμάζουμε για αυτό, το οποίο θα έπρεπε να είναι αυτονόητο σε μία εποχή, στην οποία έχουν θεοποιηθεί τα ατομικά δικαιώματα, που υποτίθεται ότι έχει επέλθει ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών. Και τι τραγικό: πολλοί εκ των σήμερα κατηγορουμένων για ψυχική, σωματική και λεκτική κακοποίηση μέχρι χθες, ως αφρόκρεμα «του πνευματικού κόσμου και της διανόησης της χώρας», υπέγραφαν ανερυθρίαστα διακηρύξεις και κείμενα για τα δικαιώματα των γυναικών, ελάμβαναν θέσεις στην πρώτη γραμμή «παρελάσεων υπερηφάνειας» και «κουνούσαν το χέρι» δεικτικά εναντίον πάντων!!!.
Τι αποκαλύψεις! Τι απομυθοποιήσεις! Τι φανερώσεις! Όταν οι άνθρωποι κινούνται με ιδεοληψίες και ιδεολογίες βολικές στα συμφέροντά τους, κατά τους καιρούς και κατά τις εποχές, και όχι με την αλήθεια της πραγματικής αγάπης και της πραγματικής σχέσης!
Η Χαναναία μας εντυπωσιάζει: επιμένει, διότι αγαπά πραγματικά, και γιατί ξέρει πραγματικά ότι εκείνη την ώρα, που ο Χριστός φαίνεται να την δοκιμάζει με την αρχικά φαινομενικά αρνητική στάση του, παιδαγωγεί όχι μόνο τους ανθρώπους που είναι γύρω Του, παιδαγωγεί όχι μόνο την ίδια, αλλά παιδαγωγεί την ιστορία, παιδαγωγεί τον άνθρωπο κάθε εποχής, παιδαγωγεί τον άνθρωπο του σήμερα, διότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι αρθρώνουν ακραίες φωνές και ακραίες κραυγές, υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι που υψώνουν τείχη απέναντι στο διαφορετικό, που απαξιώνουν τον άνθρωπο, που έχει ανάγκη για εργασία, για επιβίωση και για ζωή, που εκμεταλλεύονται την υποτιθέμενη προνομιακή θέση δύναμης, που κατέχουν.
Και αυτή η αγάπη της κάνει τον Χριστό να πει σε έναν αδύναμο και πληγωμένο άνθρωπο: «γενηθήτω σοι ως θέλεις»!! Ό,τι θέλεις να γίνει! Υποτάσσομαι στο θέλημα σου, να γίνει αυτό που θέλεις!
Και έτσι θεραπεύεται η κόρη της Χαναναίας και θεραπεύεται κάθε νοοτροπία, η οποία θέλει να ξεχωρίζει τους ανθρώπους, η οποία θέλει να βάζει ταμπέλες στους ανθρώπους, η οποία θέλει να ορθώνει διαχωριστικά τείχη, ανάμεσα σε ανωτέρους και σε κατώτερους ανθρώπους, σε καθαρά και σε βρώμικα έθνη, σε ιερά και σε βέβηλα πρόσωπα, κάθε ιδεολογία σάπια αυτού του κόσμου, που έχει οδηγήσει τόσες φορές σε τόσο αιματοκύλισμα, σε τόση καταστροφή, κάθε νοοτροπία, που φέρνει τη διχόνοια, την έχθρα και τη δυσαρμονία στις ανθρώπινες σχέσεις και που δημιουργεί κοινωνίες με γκέτα και με στεγανά.
Απάντηση λοιπόν και μήνυμα δίνει ο Χριστός για μας τους ανθρώπους του σήμερα. Για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις, τόσο στο μικρόκοσμο όσο και στο μεγαλόκοσμο, που μας περιβάλλει. Η ποιότητα μιας κοινωνίας, μικρής ή μεγάλης, το πολιτιστικό της επίπεδο, η κουλτούρα της και κυρίως η δυνατότητα της να έχει μέλλον αποκαλύπτεται από το πως μπολιάζει και προσλαμβάνει τη διαφορετικότητα μέσα στην ενότητα της. Άλλωστε αυτό είναι το μυστήριο της Εκκλησίας, η ενότητα μέσα στην ετερότητα. Αυτό είναι το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, αυτό είναι το μυστήριο της Πεντηκοστής, αυτό είναι το μυστήριο της Βασιλείας του Θεού.
Αυτό το μήνυμα αξίζει να το στέλνουμε με κάθε τρόπο παντού: μήνυμα ενότητας και αγάπης, ανοιχτωσιάς και ευρυχωρίας, μιας μεγάλης αγκαλιάς, μιας μεγάλης γέφυρας, ενός ανοιχτού πνεύματος, μιας ανοιχτής Εκκλησίας, μιας ανοιχτής κοινωνίας, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις, αλλά με ίσες δυνατότητες και ευκαιρίες για όλους.
