Του Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη,
Δρος Θεολογίας
Ο Θεός ονομάζεται και είναι Άγιος. Είναι ο Ίδιος και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Η αγιότητά του αφορά και στην ηθική τελειότητα, αλλά και στην παντοδυναμία του. Είναι δυνατόν να «κοινωνώ» με τον Άγιο Θεό; Μέσω της προσευχής, των Μυστηρίων, της Χάριτός του μπορείς ακόμα και να ενωθείς μαζί Του. Ό,τι ενώνεται με τον Θεό ονομάζεται και γίνεται άγιο και το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι άγιοι της Εκκλησίας.
Όμως και τα αντικείμενα γίνονται άγια όταν «ενώνονται» ή «υπηρετούν» τον Θεό. Το ίδιο και οι τόποι και ο χρόνος. Ασφαλώς, όπως προ είπαμε, και τα πρόσωπα. Έτσι, ο Άγιος Θεός καθόρισε τους αγίους τόπους, την αγία γη, τα άγια θυσιαστήρια, τους αγίους ναούς. Άγια ονομάζονται και τα ιερά άμφια, η Κιβωτός της Διαθήκης, το μάννα, η ράβδος του Ααρών. Αλλά και τα Σάββατα, και οι ιερές ημέρες των εορτών, το Πάσχα και τα ιωβηλαία έτη. Άγιοι είναι οι Πατριάρχες, οι Κριτές, οι Προφήτες, όλοι οι Δίκαιοι που έζησαν πριν την Ενανθρώπηση του Χριστού.
Όλα αυτά είναι «άγια», αλλά σε διαφορετικό βαθμό αγιότητας, ανάλογα με τον δεσμό που τα ενώνει με τον Θεό. Από τα παραπάνω τίθεται ένα ερώτημα: Ο άνθρωπος μπορεί να τιμά ένα «άγιο» αντικείμενο, και επίσης μόνο η επαφή με ένα άγιο αντικείμενο του Θεού μπορεί να τον αγιάσει; Ναι, μπορεί και τιμά ο πιστός ακόμα και αντικείμενα, όταν έχουν ενωθεί με τον Θεό. Ωστόσο, άλλο η τιμή και άλλο η λατρεία, η οποία ανήκει μόνο στον Θεό. Φυσικά είναι αδιανόητο να πιστεύει κάποιος ότι όταν αγγίξει κάτι αγιασμένο γίνεται απευθείας άγιος. Χρειάζεται πνευματική προσπάθεια και συνεχής αγώνας προκειμένου να επιτευχθεί η αγιότητα, η οποία είναι τελικά ένα δώρο, χάρισμα του Θεού στον άνθρωπο.
Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε αγίους, όπως και στην Καινή Διαθήκη, όπως και σήμερα και σε κάθε εποχή. Και τότε και τώρα ο τρόπος που φθάνεις στην αγιότητα, στην ένωση με τον Θεό, είναι η κάθαρση του εσωτερικού σου κόσμου. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Ο Θεός για να «κατανοηθεί» χρειάζεται αυτή η προϋπόθεση. Ο άνθρωπος που ζει την «αγία ζωή», στην παρούσα ζωή, νιώθει την παρουσία Του. Οι αγιασμένοι άνθρωποι θα αξιωθούν, εκτός της χαράς στην παρούσα ζωή, και της εσχατολογικής βασιλείας (Δν.7, 18-22). Θα αποτελούν διαχρονικά το «μικρό υπόλειμμα», την μικρή ζύμη που, μέσω αυτής, θα ζυμώνεται όλο το φύραμα.
Η αγιότητα δεν είναι στην παρούσα ζωή μια δεδομένη και στάσιμη κατάσταση, είναι δρόμος. Είναι συνεχής, δύσκολη και κοπιώδης πορεία. Μέσα στην ζωή της Ορθόδοξης λατρείας ο πιστός τρέφεται πνευματικά, δυναμώνει και μπορεί να αγωνίζεται πνευματικά. Ειδικά στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας ζωογονείται. Η Μετάληψη του Σώματος και Αίματος του Χριστού, μετά την ανάλογη προετοιμασία, τον αγιάζει. Κάνει εντύπωση αυτό που εκφωνεί ο ιερέας πριν την Θεία Μετάληψη: «Πρόσχωμεν∙ Τα άγια τοις αγίοις». Τα «άγια» καταλαβαίνουμε ότι είναι τα Τίμια Δώρα, όμως ποιοι ταυτίζονται με την έκφραση «τοις αγίοις»; Είναι οι πιστοί που θα μεταλάβουν. Είναι οι «εν δυνάμει άγιοι». Αυτή που επιθυμούν την ένωση με τον Θεό, μετέχουν στο Μυστήριο και με την μετάληψη νιώθουν στιγμές θεϊκές. Η αγιότητα είναι στιγμές στην παρούσα ζωή, αλλά θα αποτελεί ιερή και μόνιμη χαρά μέχρι τα έσχατα και «εις πάντας τους αιώνας».