Η επόμενη ημέρα στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος και το αίτημα για Αυτοκεφαλία προς το Φανάρι
Η νέα αρχή στην Εκκλησία των Σκοπίων και το αίτημα για Αυτοκεφαλία.
Του Αναστασίου Μαρίνη, Ιστορικού
Μια νέα σελίδα έχει ξεκινήσει στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος, τη λεγόμενη «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» (ΜΟΕ), μετά την απόφαση της Πατριαρχικής Συνόδου, της από 9 Μαΐου 2022, να αποδεχθεί σε «ευχαριστιακή κοινωνία» την μέχρι πρότινος σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων, η οποία, στα 1967, αυτοκηρύχθηκε αντικανονικά Αυτοκέφαλη, με τον τίτλο ΜΟΕ και αποσχίσθηκε από το Πατριαρχείο της Σερβίας.
Εχθές, Πέμπτη 19 Μαΐου 2022, σε ένα ιστορικό Συλλείτουργο, Σερβία και Σκόπια γεφύρωσαν αυτή την «πληγή» μεταξύ τους, σε μια ευχαριστική κοινωνία λειτουργικής αποδοχής και εκκλησιαστικής αναγνώρισης.
Ο Πατριάρχης Σερβίας κ. Πορφύριος, υποδεχόμενος τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος κ. Στέφανο και κατά τη διάρκεια των πανηγυρικών λειτουργικών εκδηλώσεων, σημείωσε: «Η σημερινή ημέρα αποτελεί ένα σπουδαίο γεγονός για την Εκκλησία της Σερβίας, το οποίο έρχεται να προστεθεί στο λαμπροφόρο κλίμα της Αναστάσιμης περιόδου…Η χαρά μας είναι αμέτρητη…Είμαστε ένα στον Χριστό, ένα στην Εκκλησία και αυτή η απάντηση των αδελφών δείχνει ότι οι καρδιές των ενάρετων λαών μας χτυπούν με το ρυθμό του Χριστού, μας δείχνει ότι ο Κύριος μας ελέησε!…Η ενότητα στην πίστη και στην παράδοση της Εκκλησίας πηγάζει από τη Θεία Λειτουργία, φανερώνεται και επιβεβαιώνεται σε αυτήν. Είμαστε ένα εν Χριστώ χωρίς υπόλοιπο όταν κοινωνούμε από το ίδιο ποτήριο”».
Από την πλευρά του, ο κ. Στέφανος, γεμάτος χαρά και ευγνωμοσύνη για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο Εκκλησιών, τόνισε: «Εκφράζουμε την απέραντη χαρά μας αυτή την περίοδο του Πάσχα. Όσο χαιρόμαστε για τη νίκη της ζωής επί του θανάτου, χαιρόμαστε ως λαός και ως Εκκλησία σήμερα γιατί, για εμάς, σήμερα υπάρχει ένα νέο Πάσχα, η αποκατάσταση της κανονικής και ευχαριστιακής κοινωνίας στην ορθόδοξη πληρότητά της».
Και επαναλαμβάνοντας ευχαριστίες προς το Φανάρι, συμπλήρωσε: «Εσάς και τους αδελφούς – μέλη της Ιεράς Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας ευχαριστούμε για την ομόνοιά σας με την Πράξιν του Οικουμενικού Πατριάρχου της Αυτού Θειοτάτης Παναγιώτητος κ. κ. Βαρθολομαίου, με την οποία δέχθηκαν την ιεραρχία και τον πιστό λαό της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος – Ορθόδοξης Εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας σε ευχαριστιακή και κανονική ενότητα, και η οποία ενότητα μάλιστα επιβεβαιώθηκε στην πράξη με την σημερινή Θεία Λειτουργία».
Λίγες ημέρες πριν, είχε προηγηθεί η επιστολή του Προέδρου των Σκοπίων, κ. Στέβο Πεντάροφσκι, ο οποίος απευθυνόμενος στο Φανάρι και στον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, ζητούσε να προβεί στην παραχώρηση Τόμου Αυτοκεφαλίας προς την Εκκλησία της χώρας του,
Ο Σκοπιανός Πρόεδρος, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα του Φαναρίου να εκδίδει Τόμο Αυτοκεφαλίας σε Εκκλησίες που ανήκουν στην κανονική δικαιοδοσία του, αναφέρε, μεταξύ άλλων: «Έχοντας υπόψη το ιστορικό και κανονικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μαζί με τους συμπολίτες μου από την ορθόδοξη ομολογία ειλικρινά ελπίζω και αναμένω την σύντομη τελική επίλυση του διοικητικού καθεστώτος της Εκκλησίας μας με την χορήγηση του Τόμου Αυτοκεφαλίας εκ μέρους Σας».
Και τονίζοντας τη χρονική συγκυρία της απόφασης αναγνώρισης της ΜΟΕ από το Φανάρι, συμπλήρωσε: «Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, οι έγκαιρες αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου μπορούν να επιδράσουν καθοριστικά στην πνευματική ταυτότητα των νυν και των μελλοντικών γενεών, και μ’ αυτό, και στην πνευματική και κοινωνική ατμόσφαιρα της Δημοκρατίας τηςΒόρειας Μακεδονίας».
Βέβαια, η επόμενη ημέρα στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος είναι κρίσιμη. Ο κ. Στέφανος αναμένει και ευελπιστεί σύντομα, η ΜΟΕ να τύχει της αναγνώρισης όλου του ορθόδοξουυ κόσμου, καθώς από το σχίσμα του 1967 και έπειτα, ουδείς εκ των ορθοδόξων είχε αναγνωρίσει την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος.
Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας, από την πλευρά του, εκφράζει επιφυλάξεις για τη λειτουργία και πρακτική εφαρμογή της απόφασης του Φαναρίου περί αναγνωρίσεως της Εκκλησίας των Σκοπίων, καθώς μια πιθανή υιοθέτηση του όρου «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία -Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» εκτός των ορίων της Σκοπιανής Εκκλησίας, αυτομάτως θα σήμαινε τον κατακερματισμό και τη διαγραφή της ίδιας της ιστορίας της Βουλγαρικής Εκκλησίας.
Η Σερβία, πιστή παραδοσιακά στις ενέργειες και αποφάσεις της Μόσχας, είναι αλήθεια, δεν έχει πολλές επιλογές. Μια πιθανή άρνηση της αποδοχής της απόφασης του Φαναρίου, κάτι που τελικώς αποδέχθηκε με χαρά, θα εγκυμονούσε περισσότερους κινδύνους, δεδομένου της πολιτικής και εκκλησιαστικής αστάθειας στις γύρω περιοχές του Μαυροβουνίου και του Κοσόβου.
Ερωτιματικά προκαλεί και η αντίδραση και στάση του κανονικού και μόνου έως εχθές, Αρχιεπισκόπου των Σκοπίων κ. Ιωάννη ΣΤ’, που αν και απολαμβάνει της πολιτικής υποστήριξης των Σκοπιανών πολιτικών, εντούτοις, πολύ ταλαιπωρήθηκε το αμέσως προηγούμενο διάστημα. Η όλη στάση που θα κρατήσει και η συνύπαρξη με τον κ. Στέφανο θα επιδράσει καταλυτικά στην εν γένει ενότητα της ΜΟΕ.
Μένει να φανεί στην πράξη η εφαρμογή του ονόματος «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία», το οποίο όνομα, ως τόνιζε η απόφαση του Φαναρίου της από 9ης Μαΐου 2022, αφορούσε αποκλειστικά τα εγχώρια γεωγραφικά όρια της τοπικής Εκκλησίας. Μια πιθανή μη εφαρμογή στην πράξη της απόφασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τα Σκόπια σχετικά με το όνομα «Μακεδονική», θα σήμαινε ταυτόχρονα και μια γεωπολιτική και πολιτική σύγκρουση άνευ τέλους, που θα οδηγούσε στη ρήξη και στη διατάραξη της πολυπόθητης ενοτητας, τόσο της ευτύτερης περιοχής του ΝΑΤΟ όσο και της εκκλησιαστικής συνοχής του ορθόδοξου κόσμου.
Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί με προσοχή το ζήτημα της εφαρμογής του ονόματος της ΜΟΕ, καθώς, πλέον, ουδείς μπορεί να αρνηθεί ότι οι πολιτικοί και διπλωματικοί χειρισμοί έχουν αντικαταστήσει και εν πολλοίς προηγούνται και αυτών των αντίστοιχων εκκλησιαστικών, ακόμη και σε θέματα του ευρύτερου Ορθόδοξου κόσμου.
