Η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Τρικάλων
Στην Κιβωτό της Ορθοδοξίας
Η Ιερά Μονή Τίμιου Σταυρού βρίσκεται μεταξύ Δολιανών και Κρανιάς Τρικάλων. Χτίστηκε τον 18ο αιώνα, δεν γνωρίζουμε όμως την ακριβή χρονολογία, λόγω έλλειψης πηγών.
Στο Μοναστήρι των Δολιανών εντάσσονται η Μονή του Αγίου Νικολάου, η Μονή της Αγίας Ζώνης καθώς και η Μονή του Τίμιου Σταυρού. Το 1967 το μοναστήρι εντάχθηκε στην κοινότητα Κρανιάς κα λειτουργεί και φροντίζεται από τους κατοίκους.
Ο Ναός του Τίμιου Σταυρού βρίσκεται σε υψόμετρο 1140μ. Πρόκειται για ιδιόμορφη μεταβυζαντινή εκκλησία, ένα εντυπωσιακό πολυτρούλο και πολυκόγχο κτίσμα. Δείγμα της σπάνιας αρχιτεκτονικής είναι και η καλή ηχητική του ναού. Σχεδόν όλος ο ναός είναι περιτριγυρισμένος από πέτρα. Στην οροφή ανοίγονται και τοποθετούνται διακοσμητικοί τρούλοι ή σχηματίζονται θολίσκοι, η στέγη είναι τετράκλινη, όλα τα παράθυρα είναι μικρά και σταυρικά με σιδερένια κάγκελα.
Το συγκεκριμένο μοναστήρι είναι χτισμένο από πέτρα και ρυθμού Βασιλικής με τρούλο. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην συγκεκριμένη μονή υπάρχουν 13 τρούλοι. Ο κεντρικός τρούλος είναι διπλός. Κτήτορας του Ναού είναι ο Γιανούσιος Γκουγκουζής. Εσωτερικά του ναού δεν εμπεριέχονται αγιογραφίες. Παρ΄ όλα αυτά όμως, το εσωτερικό του, όπως και εξωτερικά, εντυπωσιάζει. Οι αψίδες καθώς και οι ενώσεις στην κορυφή βοηθούν στην μοναδική αρχιτεκτονική του.
Επιπρόσθετα, έχει γίνει μεγάλη χρήση ελαφρόπετρας (πορόλιθου) για μείωση του βάρους. Μεταξύ οροφής και σκεπής υπάρχουν μεγάλα κενά κρύπτες. Εντύπωση προκαλούν επίσης και οι μικρές και μεγάλες κόγχες. Σε διάφορα σημεία στους τοίχους όπου είναι κτισμένα πήλινα αγγεία με στόμια προς το εσωτερικό του ναού, όπου αποσκοπούν στην καλύτερη ακουστική.
Ο ναός έχει δώδεκα τρούλους, τρεις που διακρίνονται και εσωτερικά, οι υπόλοιποι εννέα τρούλοι είναι διακοσμητικοί, δεν φαίνονται εσωτερικά.
Στον ναό στις διάφορες πλευρές του παρατηρούμε ανάγλυφα από δικέφαλους αετούς από αγγελικές κεφαλές, Σταυρούς, καθώς και του Εσταυρωμένου. Επίσης, στη κεντρική κόγχη της Νότιας πλευράς υπάρχει η αναπαράσταση του Αγίου Γεωργίου όπου φονεύει τον δράκοντα, οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη βαστάζουν Σταυρό και ο Άγιος Δημήτριος σκοτώνει το Βούλγαρο Σκυλογιάννη.
Όσο αφορά την περιουσία του Ναού, μεταξύ άλλων, αναπτύσσεται και στην γεωργία και στην κτηνοτροφία.
Ο Ναός του Τίμιου Σταυρού κτίστηκε περίπου το 1770 και ανακαινίστηκε μισό αιώνα αργότερα, λόγω φθοράς.
Άξιο αναφοράς είναι ότι το 1943 υπήρξε μια μεγάλη πυρκαγιά από τον Γερμανικό στρατό, με αποτέλεσμα ο Ναός να χάσει τον κεντρικό τρούλο και ένα σημείο του νάρθηκα, παρ΄ όλα αυτά όμως δεν κατεδαφίστηκε εντελώς, χάρη στην στερεότητά του. Το 1956 επισκευάστηκε από τους Κρανιώτες ένα μεγάλο μέρος της Μονής, καθώς και με τη βοήθεια της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νομαρχίας Τρικάλων και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Το 1980 δημιουργήθηκε μια Ερανική Επιτροπή με σκοπό να μαζευτεί κάποιο χρηματικό ποσό για την ανόρθωση του Ναού. Όλο αυτό είχε τελικά ως αποτέλεσμα την συγκέντρωση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού 1.600.000 δραχμές χάρη στην συνεισφορά των Κρανιωτών. Έτσι, λοιπόν, έγινε η ριζική επισκευή τριών κογχών, στερεώθηκαν στη βάση τους τέσσερις τρούλοι, αρμολογήθηκαν στο εσωτερικό και οι τέσσερις τοίχοι καθώς ολοκληρώθηκαν και πολλές ακόμη εργασίες.
Ο τόπος και η ησυχία του φυσικού περιβάλλοντος γύρω από τη μονή, κυρίως δε, η πνευματική και μοναστική ατμόσφαιρα καθιστούν τη μονή «στολίδι» πνευματικό, καθίδρυμα ξεχωριστό και προτρέπουν κάθε προσκυνητή να το επισκεφθεί και να βιώσει πνευματικές χαρές κοντά του.
