Η ημέρα που ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης άφησε την τελευταία του πνοή
Η 4η Φεβρουαρίου 1843 είναι η ημέρα όπου ο ήρωας της Ελληνικής Επαναστάσεως Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αφήνει την τελευταία πνοή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο σε ηλικία 73 ετών.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, έδρασε στην Πελοπόννησο κατά τον αγώνα απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό, εξ αυτού και ο λόγος παρέμεινε γνωστός και ως «Γέρος του Μωριά».
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Κολοκοτρώνης τα έζησε στην Αθήνα με την Μαργαρίτα Βελισσάρη (η σύζυγός του είχε πεθάνει το 1820), όπου συμβίωναν στο ιδιόκτητο σπίτι του, στη γωνία των σημερινών οδών Κολοκοτρώνη και Λέκκα. Την ίδια περίοδο υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο, «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836» και τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση.
Στις 4 Φεβρουαρίου του 1843, λίγο μετά την επιστροφή στο σπίτι του από δεξίωση στα Ανάκτορα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πεθαίνει από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο Κολοκοτρώνης κηδεύτηκε με την δέουσα επισημότητα που του άρμοζε στην Αθήνα. Το φέρετρο με το νεκρό σκήνωμα του, ακολούθησαν χιλιάδες άνθρωποι σχηματίζοντας πομπή σε μια κατανυκτική διαδρομή που διήλθε από τις οδούς Ερμού και Αιόλου για να καταλήξει στον –τότε- Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Ειρήνης. Στον Ναό της Αγίας Ειρήνης τελέσθηκε και η νεκρώσιμη ακολουθία.
Το νεκρό σκήνωμα του Κολοκοτρώνη πλαισίωναν όλοι οι εναπομείναντες εν ζωή συμπολεμιστές του, όπως οι Γεώργιος Κουντουριώτης, Τζαβέλας, Δημήτρης Πλαπούτας, Ρήγας Παλαμήδης, Μακρυγιάννης, Γιατράκος, Δεληγιάννης κ.α. Στα πόδια του είχε εναποτεθεί μια τουρκική σημαία, αποσκοπώντας στον συμβολισμό των μεγάλων αγώνων του και τις νίκες επί των Οθωμανών σε όλη τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης.
Συντετριμμένοι παρακολούθησαν την τελετή οι δυο γιοι του «Γέρου του Μωριά», ο Γενναίος και ο Κολίνος που αναλύθηκαν σε λυγμούς τη στιγμή που εκφωνούνταν οι επικήδειοι λόγοι, ενώ ο δεύτερος έχασε και τις αισθήσεις του.
Από τον γάμο του με την Αικατερίνη Καρούσου (απεβίωσε 1820) απέκτησε τέσσερα παιδιά: τον Πάνο (1798-1824), τον Γενναίο (1806- 1868), τον Κολλίνο (1810-1848) και την Ελένη, ενώ από τη σχέση του με τη Μαργαρίτα Βελισσάρη τον Παναγιωτάκη (1836-1893), τον οποίο αναγνώρισε με τη διαθήκη του.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης – Τα πρώτα χρόνια
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε «εις τα 1770, Απριλίου 3, την Δευτέρα της Λαμπρής… εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνίαν, ονομαζόμενον Ραμαβούνι», όπως αναφέρει στα Απομνημονεύματά του. Ήταν γιος του κλεφτοκαπετάνιου Κωνσταντή Κολοκοτρώνη (1747-1780) από το Λιμποβίσι Αρκαδίας και της Γεωργίτσας Κωτσάκη, κόρης προεστού από την Αλωνίσταινα Αρκαδίας. Η οικογένεια των Κολοκοτρωναίων από το 16ο αιώνα, που εμφανίζεται στο προσκήνιο της ιστορίας, βρίσκεται σε αδιάκοπο πόλεμο με τους Τούρκους. Μονάχα από το 1762 έως το 1806, 70 Κολοκοτρωναίοι εξοντώθηκαν από τους κατακτητές.
Το 1780, ήταν 10 ετών, όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους Τούρκους, ένα γεγονός που σημάδεψε τη ζωή του. Στα 17 του έγινε οπλαρχηγός του Λεονταρίου και στα 20 του νυμφεύτηκε την κόρη του τοπικού προεστού Αικατερίνη Καρούσου. Το 1806, κατά τη διάρκεια του μεγάλου διωγμού των κλεφτών από τους κατακτητές, κατόρθωσε να διασωθεί και να καταφύγει στη Ζάκυνθο, όπου κατατάχθηκε στον αγγλικό στρατό κι έφθασε μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και στις αρχές του 1821 αποβιβάστηκε στη Μάνη για να λάβει μέρος στον επικείμενο Αγώνα.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην Ελληνική Επανάσταση
Πρωταγωνίστησε σε πολλές στρατιωτικές μάχες του Αγώνα.
13 Μαΐου 1821 στη νίκη στο Βαλτέτσι.
23 Σεπτεμβρίου 1821 στην άλωση της Τριπολιτσάς.
26 Ιουλίου 1822 στην καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια, όπου διέσωσε τον Αγώνα στην Πελοπόννησο, αφού πρυτάνευσαν η ευφυΐα, η τόλμη και ο στρατηγικός νους.
Οι επιτυχίες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να τον αναδείξουν σε αρχιστράτηγο της Πελοποννήσου.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου πολέμου, πολλές φορές προσπάθησε να αμβλύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στους αντιπάλους. Παρόλα αυτά όμως δεν απέφυγε τη ρήξη. Ο ίδιος και ο γιος του τελικά, συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν στο Ναύπλιο.
Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του Κολοκοτρώνη στα απομνημονεύματά του σχετικά με την κατάληψη της Τριπολιτσάς:
Όταν έμβηκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον Πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Έλληνας. Αναστέναξα και είπα: «Άιντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθηκαν εκεί», διέταξα και το έκοψαν.
Ο Σουλτάνος ζήτησε τη βοήθεια της Αιγύπτου για να καταστείλει την Επανάσταση, οπότε ο γιος του Μεχμέτ Αλή και διάδοχος του αιγυπτιακού θρόνου Ιμπραήμ αποβιβάστηκε το 1825 στην Πελοπόννησο. Η Σφακτηρία και το Ναβαρίνο έπεσαν στα χέρια των Αιγυπτίων και τότε ο Κολοκοτρώνης αποφυλακίστηκε για να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Χωρίς πολυάριθμο στρατό ξεκίνησε και πάλι τον κλεφτοπόλεμο, που διήρκεσε ως το 1828, όταν στην Ελλάδα έφτασε το στράτευμα του στρατηγού Μεζόν με εντολή του Καρόλου Ι´ της Γαλλίας για να διασώσει την Ελλάδα από τα αιγυπτιακά στρατεύματα (η Γαλλική Εκστρατεία του Μωριά).
Η Γ’ Εθνοσυνέλευση Ερμιόνης ονομάζεται Εθνοσυνέλευση με μέρος από τους πληρεξούσιους της Ελλάδας, η οποία έγινε από τις 18 Ιανουαρίου 1827 μέχρι τις 17 Μαρτίου 1827 στην Ερμιόνη Αργολίδας. Ο Κολοκοτρώνης συμμετείχε ως πληρεξούσιος στην τελευταία, τη ΙΖ’ Συνεδρίαση της 17 Μαρτίου 1827.
Χαρακτηριστική είναι η στρατηγική φυσιογνωμία του Κολοκοτρώνη, καθώς είχε την ικανότητα να διοικεί τα στρατεύματα με ιδιοφυή τρόπο, ενώ πολλές φορές χρησιμοποιούσε τακτικές του κλεφτοπολέμου.
Χαρακτηριστικό της στρατηγικής του ήταν ότι έδινε μεγάλη σημασία στην καταστροφή των πόρων (τροφές, ζωοτροφές) του αντιπάλου, καθώς και στην εξασφάλιση τροφής για το στράτευμα του.
Δίπλα στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη
Στις 23 Μαρτίου του 1821 συμμετείχε στο υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στρατιωτικό σώμα που κατέλαβε την Καλαμάτα, σηματοδοτώντας την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Αμέσως μετά έβαλε σκοπό να καταλάβει την Τριπολιτσά, το διοικητικό κέντρο των Οθωμανών στον Μωριά, γιατί αλλιώτικα δεν θα μπορούσε να επικρατήσει η επανάσταση, όπως πίστευε. Η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι (13 Μαΐου 1821) και η άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), που οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στον Κολοκοτρώνη, τον επέβαλαν ως αρχηγό του επαναστατικού στρατού της Πελοποννήσου.
Στη μάχη των Δερβενακίων (26 – 28 Ιουλίου 1822), όπου καταστράφηκε ο στρατός του Δράμαλη, αναδείχθηκε η στρατηγική του ιδιοφυΐα και η κυβέρνηση Κουντουριώτη τον διόρισε αρχιστράτηγο των επαναστατικών δυνάμεων. Η ίδια, όμως, κυβέρνηση θα τον φυλακίσει στην Ύδρα, κατά τη διάρκεια των εμφύλιων συρράξεων των ετών 1823 και 1824, όπου είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Θα τον απελευθερώσει τον Μάιο του 1825, όταν ο Ιμπραήμ απειλούσε να καταστείλει την επανάσταση και θα του αναθέσει εκ νέου την αρχιστρατηγία του Αγώνα. Μετρ του κλεφτοπολέμου και της «καμμένης γης», θα κατορθώνει να κρατήσει ζωντανή την επανάσταση μέχρι τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (7 Οκτωβρίου 1827).
Η καταδίκη σε θάνατο
Μετά την απελευθέρωση συντάχθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια και αναδείχθηκε ως ένα από τα επιφανή στελέχη του Ρωσικού Κόμματος. Κατά τη διάρκεια της Αντιβασιλείας κατηγορήθηκε ως αντιβασιλικός, με αποτέλεσμα να διωχθεί και να καταδικασθεί σε θάνατο, τον Μάιο του 1834.
Ο Όθωνας, όμως αμέσως μετά την ενηλικίωση του, χάρισε την ποινή στον Κολοκοτρώνη, όπου και τον διόρισε σύμβουλο της Επικρατείας, τιμώντας τον ως αντιστράτηγο.
