Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Κουτσουριώτισσας βρίσκεται στην περιφέρεια του χωριού Αμυγδαλιά (πρώην Πλέσσα) σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων νοτιοδυτικά από αυτό.
Είναι χτισμένη επάνω σε μια βραχώδη εξέδρα του βουνού Κουτσουρός, σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων, σε περίοπτη θέση, με καταπληκτική θέα προς ολόκληρο τον Κορινθιακό κόλπο και τη Βόρεια Πελοπόννησο.
Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζει στις 23 Αυγούστου, οπότε γίνεται μεγάλη θρησκευτική πανήγυρις, καθώς και στις 2 Φεβρουαρίου και τη Δευτέρα του Πάσχα.
Πρόκειται για μια πολύ παλαιά Μονή. Ο ακριβής όμως χρόνος της κτίσεως της δεν μπορεί να προσδιορισθεί με βεβαιότητα. Όπως προκύπτει από την «Νεοελληνική Φιλολογία» του Κ. Σάθα και από το λεξικό Βουτυρά (τόμος 3ος), η Μονή λειτουργούσε το 1648 και μάλιστα βρισκόταν σε μεγάλη ακμή και είχε ηγούμενο τον Νικόδημο Καβάσιλα από την Αγία Ευθυμία Παρνασσίδος, μεγάλη προσωπικότητα του Μοναχικού βίου και των γραμμάτων.
Στους επισκοπικούς καταλόγους του Πατριαρχείου της Κων/πόλεως, της εποχής του Λέοντος Σοφού (869-912) και των μετέπειτα αυτοκρατόρων,, βλέπουμε, ότι στην υπάρχουσα τότε Μητρόπολη Νέων Πατρών (Υπάτης) υπήγοντο τέσσερις επισκοπές μεταξύ των οποίων και η Κουτσιαγρού, ή Κούτσι αγρών, η οποία πιθανόν να ήταν Κουτσουρού και να είχε την έδρα της στην Άνω Μονή, ή στον υπάρχοντα τότε εκεί κοντά, δυτικά της Αμυγδαλιάς οικισμό.
Από αυτά καθίσταται πιθανόν η ίδρυση της Μονής της Παναγίας Κουτσουριώτισσας να συνδέεται με την τελευταία αυτή επισκοπή.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας καταστράφηκε επανειλημμένως από τους Τούρκους. Για τελευταία φορά καταστράφηκε από Τουρκικά στρατεύματα που είχαν επικεφαλής τον Σούλτσα Κόρτζα και τον Μουστάμπεη το 1825 και ξαναχτίστηκε το 1830.
Κατά την παράδοση, ύστερα από κάποια καταστροφή της Μονής από τους Τούρκους, οι μοναχοί έκρυψαν την εικόνα της Παναγίας στο βάθος του Σπηλαίου, που βρίσκεται κάτω από την Μονή, όπου έμεινε ξεχασμένη επί πολλά χρόνια. Ένας όμως μοναχός της Μονής Ταξιαρχών που βρίσκεται απέναντι στην Πελοπόννησο, οραματιζόταν ένα φως να καίει συνέχεια στο μέρος του σπηλαίου.
Σύμφωνα με υπόδειξη που του έκανε η Παναγία στον ύπνο του, ήρθε στο σπήλαιο και βρήκε την εικόνα. Εκεί κτίστηκε μικρό εκκλησάκι, όπου τοποθετήθηκε η εικόνα, η οποία αργότερα μεταφέρθηκε στην Μονή που ξανακτίσθηκε.
Η Μονή λειτούργησε επανδρωμένη με μοναχούς μέχρι το 1833 και από τότε λειτουργεί υπαγομένη στη Μητρόπολη Φωκίδος. Ήδη από το έτος 2002 λειτουργεί ως γυναικεία Μονή.
Η Μονή είναι τόπος λατρεία και τόπος θρησκευτικός. Παραλλήλως υπήρξε και χώρος ιστορικός.
Οι κάτοικοι της γύρω περιοχής, αλλά και άλλων μακρινών περιοχών με πίστη και κατάνυξη προσέρχονται στην Παναγία την Κουτσουριώτισσα ως προσκυνητές και πολλές φορές ζητούν τη βοήθεια της. Η πίστη τους προς την Παναγία είναι απέραντη και η εικόνα της υπήρξε θαυματουργός.
Πολλοί απηύθυναν τις προσευχές τους και εναπέθεσαν τις ελπίδες τους στην Παναγία η οποία πολλές φορές τις εισάκουσε , πολλούς ασθενείς θεράπευσε , σε πολλούς που υπέφεραν από ψυχικές και άλλες ταλαιπωρίες έφερε τη γαλήνη και πολλούς ελύτρωσε από κινδύνους.
Η πίστη όλων αυτών και των συγγενών τους, που προσευχήθηκαν στην Παναγία, τους έσωσε. Τα θαύματα της Παναγίας εξιστορεί ο Π. Πορτούλας στο βιβλίο του Παναγία η Κουτσουριώτισσα, που έγραψε το 1960 σε πρώτη έκδοση και το 1986 σε δεύτερη.
Η προσφορά όμως της Μονής και των μοναχών υπήρξε μεγάλη από θρησκευτικής και εθνικής πλευράς κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας. Σε αυτή πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών διδάσκονταν τα Ελληνικά γράμματα. Η συμβολή όμως της Μονής υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη κατά τους χρόνους της Μεγάλης Επαναστάσεως του 1821. Τότε διέθετε τα εισοδήματα της για την τροφοδοσία των αγωνιζομένων ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων. Εκεί το 1823 ο Ανδρέα Λόντος ίδρυσε νοσοκομείο.
Ο Ιερομόναχος και μετέπειτα ηγούμενος της Μονής Ιωαννίκιος (Ιωάννης Γεωργίου) επικεφαλής των μοναχών και κατοίκων της περιοχής έλαβε μέρος στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα. Και κατά τη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής κατοχής (1941 – 1944) η Μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο. Εκεί, μέσα στον ναό της Παναγίας , κάτοικοι της Αμυγδαλιάς έκρυψαν τα όπλα που εκυρίευσαν οι αντάρτες από τους Ιταλούς σε μάχη που έδωσαν 18-12/1942 στην περιοχή του χωριού.
Κατά τα έτη 1943 και 1944, επί πολλούς μήνες, η Μονή απετέλεσε το στρατόπεδο και ορμητήριο ενόπλων δυνάμεων του 5/42 Συντάγματος του Συνταγματάρχου Δ. Ψαρρού και συγκεκριμένα του Τάγματος Δωρίδος υπό τον Αντ/χη Ευθ. Παπαβασιλείου.