Στις Θεσπιές Βοιωτίας, σε μία μοναδική για το φυσικό της κάλλος πλαγιά του Ελικώνα και σε αρκετά κοντινή απόσταση από το χωριό Νεοχώρι (λίγα μόλις λεπτά έξω από την πόλη της Θήβας), βρίσκεται η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής.
Ο παλαιοχριστιανικός ναός στην Κοιλάδα των Μουσών και η κεντρική τοποθεσία που σήμερα ονομάζεται Επισκοπή, δείχνουν οτι εκεί υπήρχε πρωτοχριστιανική κοινότητα. Πολλά διάσπαρτα παλαιοχριστιανικά γλυπτά ή εντοιχισμένα σε ναούς, σε μοναστήρια, σε ιδιωτικές κατασκευές, έχουν εντοπιστεί στις περιοχές των Θεσπιών, της Άσκρης, της Ξηρονομής και της Θίσβης.
Εκείνη την περίοδο σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις πως χτίστηκε το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, στο Νεοχώρι.
Κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο χώρο βρέθηκαν τρεις εικόνες μεγάλης ιστορικής κι αρχαιολογικής αξίας αγιογραφημένες επάνω σε μεμβράνη οι οποίες απεικόνιζαν την Παναγία ως Ζωοδόχο Πηγή, τον Άγιο Γεώργιο και τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Η εύρεση της εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής οδήγησε τους ανασκαφείς στο συμπέρασμα ότι κάπου εκεί υπάρχει Αγίασμα. Το Μοναστήρι γιορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου.