Καισαριανής Δανιήλ: «Εκ του πληρώματος αυτού ημείς πάντες»
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Η λέξη «πλήρωμα», που φέρνει στο νου την τελειότητα μέσα στην αφθονία, ταιριάζει ιδιαίτερα για να εκφράσει τη σωτηριώδη δύναμη του Χριστού, που έλαβε κάθε εξουσία στον ουρανό και στη γη. Ωστόσο, αυτό το ουσιαστικό, το «πλήρωμα», παρουσιάζει στην αγία Γραφή μεγάλη ποικιλία νοημάτων: αρχικά εκφράζει είτε το περιεχόμενο που γεμίζει κάποιο χώρο, τη θάλασσα ή τη γη, είτε αυτό που συμπληρώνει κάτι άλλο. Δηλώνει επίσης το περιέχον ή την ολότητα, την αφθονία, την εκπλήρωση.
Ι. Το πλήρωμα του χρόνου. -Όπως για την Ελισάβετ και για τη Μαρία «πληρούνται αι ημέραι του τεκείν», έτσι και για τον κόσμο «πεπλήρωται ο καιρός», και μπορεί να μιλάει κανείς για το πλήρωμα των μεσσιανικών και εσχατολογικών χρόνων. Αυτό το μέτρο που επιτέλους συμπληρώθηκε, σαν το περιεχόμενο μιάς γεμάτης κλεψύδρας, δεν αντιστοιχεί σε μια ωριμότητα ή σε μια τελείωση που πέτυχαν οι άνθρωποι, αλλά σ᾽ ένα χρόνο προσδιορισμένο από το Θεό, Σ᾽ αυτό το χρόνο ο Ιησούς «πληροί» (εκπληρώνει) τις προφητείες.
- Το πλήρωμα που κατοικεί στο Χριστό. – Ο Θεός ευδόκησε «παν το πλήρωμα κατοικήσαι» στον αναστημένο Χριστό. Για την εξήγηση αυτής της εκφράσεως αξίζει να αναφερθούν δύο ερμηνείες, ανάμεσα σε άλλες. Σύμφωνα με την πρώτη, την πιο στατική, το «πλήρωμα» είναι το σύμπαν που το γεμίζει η παρουσία του Θεού. Στην περίπτωση αυτή, ο Παύλος ίσως να είχε επηρεαστεί από τον εκλαϊκευμένο στωϊκισμό και συγχρόνως από το σοφιολογικό περιβάλλον. Η Σοφία πράγματι «πεπλήρωκε την οικουμένην και συνέχει τα πάντα». Σύμφωνα με μια δεύτερη πιο δυναμική ερμηνεία, ο Παύλος ίσως απηχεί άλλες εικόνες της σοφιολογικής γραμματείας: η Σοφία, όπως τα νερά των πιο μεγάλων ποταμών, κυλά ορμητικά, ξεχειλίζει και διαχύνεται. Πιο απέραντη κι από τη θάλασσα, πιο μεγάλη κι από την άβυσσο. πληροί το σοφό, κι αυτός, αρχικά απλός παραπόταμος, μεταβάλλεται στη συνέχεια ο ίδιος σε ποταμό και σε θάλασσα. Εξάλλου, ο Θεός όρισε τη Σοφία να κατοικεί στον Ισραήλ. Αλλά, ακριβώς στο Χριστό, στον οποίο κατοικεί όλο το Πλήρωμα, βρίσκονται κρυμμένοι όλοι οι θησαυροί της Σοφίας. Αυτοί οι θησαυροί δεν έχουν τίποτε το κοινό με τα πλούτη που μαζεύονται και διατηρούνται άπληστα, αλλά μοιάζουν με τα τρεχούμενα νερά που σκορπιούνται, είναι πληρότητα ζωής που βρίσκεται σε αντίθεση με το κενό του θανάτου, λυτρωτική δύναμη υπεράφθονη που απορρέει από το Όνομα που βρίσκεται πάνω από κάθε όνομα. Αυτή η υπεραφθονία διαφαίνεται παντού στις επιστολές του Παύλου, ειδικά στα πιο λυρικά κείμενα. Διαλάμπει εντελώς ιδιαίτερα στον ύμνο της επιστολής προς Εφεσίους, όπου το ανεξάντλητο ύφος προσπαθεί να εκφράσει τον υπερβάλλοντα πλούτο της χάριτος με την οποία ο Θεός μας πληροί «εν τω ηγαπημένω αυτού Υιώ».
- Η Εκκλησία, πλήρωμα του Χριστού. – «Εν τω Χριστώ», ο οποίος είναι το πλήρωμα της θείας παντοδυναμίας, οι πιστοί μετέχουν σ᾽ αυτή την πληρότητά του. Πράγματι, η αιώνια ζωή και ο υπεράφθονος αγιασμός που «κατοικούν» στο ένδοξο σώμα του Χριστού μεταδίδονται στην Εκκλησία που γίνεται το Σώμα του. Γι’ αυτό ήδη από τώρα η ‘Εκκλησία μπορεί να ονομάζεται το πλήρωμα του Χριστού. Οι δύο αυτοί όροι «Σώμα» και «Πλήρωμα» δε χαρακτηρίζουν το σύμπαν, αλλά μόνο την Εκκλησία. Η Εκκλησία, μολαταύτα, πρέπει ακόμη να αναπτυχθεί για να φθάσει στο μέτρο του πληρώματος του Χριστού. Αυτή η αύξηση θα γίνει σε βάθος, και συγχρόνως σε έκταση. Πράγματι, η Εκκλησία είναι προορισμένη να απλωθεί σ’ ολόκληρη τη δημιουργία που στενάζει αναμένοντας, για να συγκεντρώσει τα πάντα και να σώσει τα πάντα: έτσι προοδευτικά, διά μέσου αυτής, ο Χριστός γεμίζει το σύμπαν με το πλήρωμά του.
Ο ευαγγελιστής Ιωάννης, στον πρόλογο του ευαγγελίου του, επαναλαμβάνει με απλούστερους όρους αυτή τη διδασκαλία: μέσα στη δόξα του, ο μονογενής Υιός «πλήρης χάριτος και αληθείας» σκορπίζει στους ανθρώπους την ανεξάντλητη αφθονία της θείας εύνοιάς του. «Εκ του πληρώματος αυτού ημείς πάντες».
1 Α΄ Παραλειπομένων 16,32.
2 Ψαλμού 23,1: Βλ Α΄, Προς Κορινθίους 10,26.
3 Ματθαίου 9, 16: Μάρκου 2,21. Προς Κολοσσαείς 1,24.
4 Προς Ρωμαίους 11,12.
5 Προς Ρωμαίους 15,29.
6 Προς Ρωμαίους 13,10.
7 Λουκά 1,57.
8 Λουκά 2,6.
9 Μάρκου 1, 15.
10 Προς Γαλάτας 4,4. Προς Εφεσίους 1,10.
11 Προς Κολοσσαείς 1,19.
12 Σοφία Σολομώντος 1,7.
13 Σοφία Σειράχ 24,23-31: βλ. Παροιμιών 8,12 και εξ.
14 Σοφία Σειράχ 24,8-12.
15 Προς Κολοσσαείς 1,19 και 2,9.
16 Προς Κολοσσαείς 2,3.
17 Προς Φιλιππησίους 2,7.
18 Προς Φιλιππησίους 2,9.
19 Όπως: Προς Ρωμαίους 5,15-21. 8,31-39. 11,33.36. Προς Φιλιππησίους 2,9 και εξής.
20 Προς Κολοσσαείς 19. 2,9.
21 Προς Κολοσσαείς 2, 10 και Προς Εφεσίους 3,19.
22 Προς Κολοσσαείς 2,9.
23 Προς Εφεσίους 1,23.
24 Προς Εφεσίους 4,13.
25 Βλ. Προς Εφεσίους 4,14 και εξ.
26 Βλ. Προς Ρωμαίους 8,19-23.
27 Προς Εφεσίους 1,20 και εξ. 4,10.
28 Ιωάννου 1, 14.
29 Ιωάννου 1, 16.
