Καισαριανής Δανιήλ: «Ο θρίαμβος της Εκκλησίας»
Του Σεβ. Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας», που κυκλοφορεί πανελλαδικά κάθε Πέμπτη.
«Τω δε Θεώ χάρις τω πάντοτε θριαμβεύοντι ημάς εν τω Χριστώ και την οσμήν της γνώσεως αυτού φανερούντι δι’ ημών εν παντί τόπω » (Προς Κορινθίους Β΄, β΄ 14).
Ας είναι δοξασμένος ο Θεός που μάς οδηγεί πάντοτε σε θριάμβους με την δύναμη του Χριστού και κάνει με το κήρυγμά μας να διαδίδεται σαν άρωμα παντού η γνώση του Χριστού.
Ιερώς και ευφροσύνως πανηγυρίζει η αγία Εκκλησία σήμερα την αναστήλωση των αγίων εικόνων (11 Μαρτίου 843 μ.Χ.), με την οποία τερματίσθηκε η υπερεκατονταετής (727 έως 843 μ.Χ.) περίοδος ταραχών στην εκκλησιαστική ζωή και διωγμών της ορθοδόξου πίστεως και πνευματικότητος, κατά την οποία η Πολιτεία εισήλθε βιαίως στα ενδότερα της Εκκλησίας, αποπειραθείσα να ερμηνεύσει την ευαγγελική διδασκαλία και να επιβάλει την άποψη της στην εκκλησιαστική ζωή.
Οι εικονομάχοι αυτοκράτορες, έχοντες αιρετικά φρονήματα, απεφάσισαν εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις που προκάλεσαν την οξύτατη αντιπαράθεση μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας, που είναι γνωστή ως εικονομαχική έρις. Συγκεκριμένως, με διατάγματά τους συντομεύθηκε η θεία Λειτουργία, καταργήθηκαν αγρυπνίες και άλλες ιερές Ακολουθίες, νηστείες και εορτές, απλοποιήθηκε η ζωή των Μοναστηριών, δημεύθηκε η κτηματική περιουσία τους, περιορίσθηκε και ορίσθηκε ο αριθμός των Ιερέων και των Μοναχών, η εκλογή των Επισκόπων υποβλήθηκε στην κύρωση του Αυτοκρατορικού Συμβουλίου. (Αρχιμανδρίτου Βασιλείου Κ. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, εκδοτικός οίκος «ΑΣΤΗΡ», Αθήναι 1959, σ. 256-257).
Οι πιστοί υψώνουν ευχαριστήριο αίνο και δοξολογία στον Τριαδικό Θεό, που εστήριξε την πίστη τους στην διδασκαλία του Ευαγγελίου και την μαρτυρία τους για το θεανδρικό πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, όπως διεκήρυξε η 7η Οικουμενική Σύνοδος 786/7μ.Χ.
Κρίναμε κατάλληλο στην ιερή και λαμπρή σύναξή μας να εμβαθύνουμε στην ουσία της πανηγύρεως με οδηγό μας τον αποστολικό λόγο που προτάχθηκε στην ομιλία μας. Θα αναζητήσουμε το νόημα της πανηγύρεως, έχοντες υπόψη μας τα ιστορικά γεγονότα, που είναι καταγεγραμμένα.
* * * * *
Ο θρίαμβος
Πρώτο, επιβάλλεται να προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά αυτού του θριάμβου:
α΄ Ο θρίαμβος της Εκκλησίας είναι θρίαμβος κατά του ψεύδους. Πολλοί κατά καιρούς χρησιμοποίησαν το ψεύδος για να εξαπατήσουν τους πιστούς και να αλλοιώσουν το ορθόδοξο φρόνημα. Ψεύδη, πλάνες, συκοφαντίες και απάτες επεχείρησαν και επιχειρούν να νοθεύσουν με αλλότριες απόψεις και ετεροδιδασκαλίες την παραδοθείσα στους αγίους πίστη (Ιούδα 2) και να κλονίσουν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων στον αληθινό Θεό και τον αιώνιο λόγο Του, στην αγία Εκκλησία Του, στην ιερή ευαγγελική διδασκαλία, στο ορθόδοξο ήθος και την «εν Χριστώ» ζωή. Ο πόλεμος αυτός κατά της αληθείας τότε και σήμερα, στο παρελθόν και στο παρόν, διεξάγεται με πολλά προσχήματα. Ο σκοπός όμως είναι ένας: να συσκοτισθεί η αλήθεια και να χαθεί το κριτήριο για το νόημα της ζωής, ώστε ο άνθρωπος, επειδή δεν θα στηρίζεται σε σταθερές αρχές, να ζει και να συμπεριφέρεται «μή έχων ελπίδα» (Προς Θεσσαλονικείς δ΄ 13) και να παρασύρεται εύκολα από διαφόρους εξουσιαστές.
Την αλήθεια της Εκκλησίας όσοι και όποιοι και αν την πολεμήσουν δεν θα κατορθώσουν να την εξαλείψουν, διότι είναι το φως του κόσμου και θα ευρίσκεται πάντοτε «επί την λυχνίαν διά να φέγγη πάσι τοις εν τη οικία» (Ματθαίου ε΄ 15).
β΄ Ο θρίαμβος της Εκκλησίας είναι θρίαμβος κατά της αμαρτίας. Η αμαρτία είναι προκλητική, επειδή ο άνθρωπος παρασύρεται πλανώμενος εύκολα για να την διαπράξει (Προς Εβραίους, ιβ΄ 1). Η αμαρτία εξαχρειώνει την εικόνα του Θεού, που είναι ο άνθρωπος (Γεν. α΄ 27), ο οποίος, ενώ πρέπει να αντανακλά την δόξα του Δημιουργού του, αυτός προσκτάται τις θηριώδεις ιδιότητες των επιρρύτων παθών. Μόνο ο λόγος του Θεού που οριοθετεί την αρετή και την αλήθεια «ο τομώτερος υπέρ πάσαν αμφίστομον μάχαιραν» (Προς Εβραίους, δ΄ 12) κατακόπτει την αμαρτία και την εκριζώνει από τις ψυχές των ανθρώπων. Όταν ακυρωθεί η δύναμη και η αυθεντία του λόγου του Θεού, τότε και η αμαρτία δεν ελέγχεται, δεν απαγορεύεται, δεν καταδικάζεται, «διά γαρ νόμου επίγνωσις αμαρτίας» (Προς Ρωμαίους, γ΄ 20) και «αμαρτία δε ουκ ελλογείται μη όντος νόμου» (Προς Ρωμαίους, ε΄ 13). Ο λόγος του Θεού αγιάζει τις ψυχές και προσδίδει σ’ αυτές την θεοειδή μορφή του Χριστού (Προς Γαλάτας δ΄ 19), που είναι η άχραντη εικόνα του Θεού του αοράτου (Πρός Κολοσσαείς α΄ 15).
Με τον λόγο του Θεού αποκαθιστά η Εκκλησία το ανθρώπινο πρόσωπο κατά το αρχέτυπό του, αίρουσα απ’ αυτό το κάλυμμα των παθών.
Πολλοί, όχι μόνο τον λόγο του Θεού δεν αντέχουν να ακούουν, αλλά και το βλέμμα Του επάνω τους είναι βαρύ και αβάσταχτο.
Γι’ αυτό, το σύστημα των πονηρευομένων πολεμεί την Εκκλησία, ώστε να μη γεννά «εν Χριστώ και διά του Ευαγγελίου» (Προς Κορινθίους Α΄, δ΄15) τέκνα Θεού. Αλλά πάντοτε θα θριαμβεύει η αλήθεια και θα υψώνεται η αγιότητα που ενεργεί η Χάρη του Θεού και η Εκκλησία θα προσάγει υιούς και θυγατέρες διά Ιησού Χριστού στον επουράνιο Θεό και Πατέρα.
γ΄. Ο θρίαμβος της Εκκλησίας είναι θρίαμβος κατά του θανάτου.
Ο θάνατος απλώθηκε και επικράτησε στον κόσμο για να καταπιεί κάθε μορφή ζωής, που ο Θεός δίδει. Είναι επόμενο να θέλει να καταπιεί και να εξαφανίσει την Εκκλησία, που γεννά την «εν Χριστώ» ζωή, για να κυριαρχήσει αιώνια.
Ο Κύριός μας όμως, διαβεβαίωσε με τον αψευδέστατο λόγο Του, ότι «πύλαι Άδου ου κατισχύσουσι της Εκκλησίας» (Ματθαίου ιστ΄ 18), δηλαδή ούτε ο θάνατος μπορεί να εξαφανίσει την Εκκλησία.
Οι άγιοι Πατέρες μας για να στηρίξουν την «εν Χριστώ» ζωή και την ελπίδα των πιστών υπέστησαν μαρτύρια, εξορίες, διωγμούς, αποκλεισμούς, φυλακίσεις, δημεύσεις, βασανισμούς, θάνατο, αλλά δεν υποτάχθηκαν στην ασεβή εξουσία που τους δίωκε και έμειναν σταθεροί υποστηρικτές της αληθείας. Οι εχθροί και διώκτες τους χάρηκαν μία σύντομη επιτυχία, όταν τους δίωκαν ή τους θανάτωναν, την φυσική εξόντωσή τους. Τελικώς, όμως, ηττήθηκαν από την δύναμη της αλήθειας και ζωής της Εκκλησίας. Ηττήθηκαν όπως οι σταυρωτές του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που χάρηκαν μια πρόσκαιρη και ασήμαντη επιτυχία, όταν σταύρωσαν και θανάτωσαν τον Κύριο της δόξης Ιησού Χριστό και τον έθεσαν στον τάφο για τρεις ημέρες και η νίκη τους διαλύθηκε από την αιώνια δόξα του Ιησού Χριστού, που αναστήθηκε από τους νεκρούς, ώστε να μη διαιωνίζει θάνατος του γένους των βροτών.
Έκτοτε, η Εκκλησία θα γεννά τους «υιούς της αναστάσεως» (Λουκά, κ΄ 36). Θα ερωτά και θα ελέγχει με το στόμα του αποστόλου Παύλου: «Πού σου θάνατε το κέντρον; Πού σου Άδη το νίκος;» (Προς Κορινθίους Α΄, ιε΄ 55).
Πού είναι θάνατε η δύναμή σου; Πού είναι η εξουσία σου; Πού είναι η νίκη σου; Όλα εξαφανίσθηκαν μπροστά στον Κύριο της ζωής και της αθανασίας.
Γι’ αυτά πανηγυρίζει σήμερα η Εκκλησία. Γι’ αυτό τον θρίαμβο χαίρεται και ευφραίνεται.
