Καισαριανής Δανιήλ: «Πνεύματι και στοιχώμεν»
Στην Κιβωτό της Ορθοδοξίας
Κατά την ορθόδοξη διδασκαλία εκ της Αγίας Γραφής, Πατερικής σκέψης και Παραδόσεως της αγίας Εκκλησίας μας, ο άνθρωπος είναι διφυής, συγκείμενος από δύο συστατικά στοιχεία· την ψυχή, που είναι πνευματική και το σώμα, που είναι υλικό. Καθένα από τα δύο αυτά συστατικά στοιχεία, έχει τις δικές του ανάγκες και επηρεάζεται από τον τρόπο με τον οποίο το σύμφυτο μ’ αυτό στοιχείο ικανοποιεί τις ανάγκες του, άλλοτε ευεργετικά για τον άνθρωπο και άλλοτε επιζήμια γι’ αυτόν.
Αφ’ ότου εισήλθε η αμαρτία στον άνθρωπο, ανετράπη η τάξις, η θέσις και η σχέσις των δύο αυτών υπαρξιακών και ουσιαστικών συστατικών του. Ο θείος απόστολος Παύλος περιγράφει λεπτομερώς, στην επιστολή του προς τους χριστιανούς της Γαλατίας, αυτή την κατάσταση της πνευματικής και υπαρξιακής ακαταστασίας του ανθρώπου ως εξής: «Η σάρκα επιθυμεί αντίθετα προς το πνεύμα, το δε πνεύμα επιθυμεί αντίθετα προς την σάρκα. Αυτά δε αντιτίθενται και ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, ώστε να μη πράττετε εκείνα τα οποία θέλετε» (Προς Γαλάτας ε΄, 17).
Ο Απόστολος συμβουλεύει όλους τους ανθρώπους, όλων των εποχών που επιθυμούν να έχουν σχέση με τον Θεό, δίνοντας την λύση για την αποκατάστασι της τάξεως, όπως ετέθη από τον Ίδιο τον Θεό: «Εάν οδηγείσθε και εμπνέεσθε από το ῞Αγιο Πνεύμα, δεν είσθε πλέον κάτω από τον ζυγό του Νόμου. … ‘Εάν πράγματι ζούμε την ζωή του Αγίου Πνεύματος, πρέπει να πορευόμαστε σύμφωνα με όσα το Πνεύμα μας διδάσκει» (Προς Γαλάτας ε΄, 18-25).
Ο ίδιος εξηγεί τις τραγικές συνέπειες αυτής της διαμάχης των δύο θελημάτων, του θελήματος της σαρκός, δηλαδή της αμαρτίας και του θελήματος του Θεού· Αυτό απηχεί σε κάθε άνθρωπο που συναισθάνεται την διαμάχη αυτή μέσα του και στην ζωή του γενικά και παλεύει να ισοροπήσει για να πορευθεί ορθά προς την κατά χάριν Θεού σωτηρία. Σύμφωνα με το απόσπασμα από την προς Ρωμαίους επιστολή του μπορούμε και εμείς να σχολιάσουμε κατ’ επέκταση: «Ο άνθρωπος δεν ξέρει ουσιαστικά τι κάνει· δεν πράτει αυτό που θέλει αλλά, αντίθετα, ό,τι αποστρέφεται τούτο και πράττει. Κάνοντας όμως αυτό που κατά βάθος δεν θέλει, αναγνωρίζει έμπρακτα πως οι εντολές του νόμου του Θεού είναι πολύ σωστές. ῎Ετσι φθάνει στο σημείο να μη διαπράττει εγώ ο ίδιος το κακό, αλλά η αμαρτία, που έχει εγκατασταθεί μέσα του. Η ίδια η συνείδησίς του μαρτυρεί γι’ αυτό· Δεν κατοικεί μέσα του, δηλαδή στο «είναι» του στην ύπαρξή του, το καλό. Απόδειξις είναι πως ο άνθρωπος θέλει να κάνει το καλό, δεν ευρίσκει όμως την δύναμη να το μετατρέψει σε πράξη κατά την καθημερινή βιοτή του. Κι έτσι, δεν κάνει το καλό που θα ήθελε, αλλά υπηρετεί το κακό, που δεν θέλει. Αν όμως κάνει αυτό που δεν θέλει, τότε την πράξη του δεν την καθορίζει πιά αυτός αλλά η αμαρτία, που υπάρχει μέσα του. Συνεπώς, η πείρα δείχνει ότι ενώ ο άνθρωπος θέλω να κάνει το καλό, οι πράξεις του δείχνουν πως κάνει το κακό. Εσωτερικά συμφωνεί και χαίρεται με όσα λέγει ο νόμος του Θεού. Διαπιστώνει όμως πως η πράξη του ακολουθεί έναν άλλο νόμο, που αντιστρατεύεται τον νόμο με τον οποίο συμφωνεί η συνείδησίς του. Είναι ο νόμος της αμαρτίας που κυριαρχεί στην ύπαρξή του και τον κάμει αιχμάλωτό της. Τι δυστυχισμένος αλήθεια, που είναι! Ποιος μπορεί να τον λυτρώσει από την ύπαρξη αυτή, που έχει υποταχθεί στον θάνατο; Ας ευχαριστήσουμε τον Θεό που το έκανε αυτό, με το σωτήριο έργο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, Λυτρωτού και Σωτήρος μας. Αρα, λοιπόν, ο άνθρωπος ο ίδιος, ενώ συμφωνεί θεωρητικά με τον νόμο του Θεού, στην πράξη είναι υποταγμένος στον νόμο της αμαρτίας» (Πρβλ. Προς Ρωμαίους ζ΄, 15-25).
Ο λόγος του Θεού τοποθετεί την ζωή του ανθρώπου, τις σκέψεις και την καθημερινή πρακτική του στις σωστές βάσεις κατά το θείο θέλημα, για να μη ταλαιπωρείται από την ακαταστασία, την φθορά και τον πνευματικό του αποπροσανατολισμό που προκαλεί η αμαρτία ως επιλογή του.
Με το φως του λόγου του Θεού κατ’ εφαρμογήν των εντολών Του και με την μετοχή μας στο τίμιο Αίμα Του και Σώμα Του θα εξέλθουμε από την υπαρξιακή ακαταστασία, την φθορά και τον πνευματικό του αποπροσανατολισμό μας και θα υπερβούμε τα κτιστά, φθαρτά και πτωτικά όρια της ζωής μας, ώστε νικώντας τον θάνατο να οδηγηθούμε προς την άπειρη αγάπη Του, το έλεός Του και την φιλανθρωπία Του προς σωτηρία.
