Καστορίας Καλλίνικος: Το 2024 να πορευθούμε με συγχώρηση, με αγνότητα καρδιάς
Ποιμαντορική Εγκύκλιος Πρωτοχρονιάς του Μητροπολίτου Καστοριάς κ. Καλλινίκου
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί καί ἀγαπητά μου παιδιά
Ἔφθασε τό τέλος τοῦ παλαιοῦ πολιτικοῦ ἔτους 2023 καί ἡ ἀρχή τοῦ νέου ἔτους 2024. Καί εἶναι ὧρες ἀπολογισμοῦ καί ἀναλογισμοῦ γιά τήν πορεία καί τήν πρόοδό μας, σέ κάθε ἐπίπεδο.
Ἡ ἱστορία ἐξελίσσεται μέσα στόν χρόνο, ὁ ὁποῖος μετρᾶται μέ τά ἔτη, τούς μῆνες, τίς ἡμέρες.
Ἡ ἱστορία ὅμως ἐξελίσσεται καί ποιοτικά, καί ἡ ποιότητά της μετρᾶται μέ τήν πνευματική πορεία καί ὡρίμανση τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς κοινωνίας.
Αὐτές οἱ δύο μετρήσεις τῆς ἱστορίας, χρονική καί ποιοτική, δέν ταυτίζονται πάντα. Ἔτσι, μπορεῖ νά βρισκόμαστε στόν 21ο αἰώνα, καί ὅμως κάποιεςκοινωνίες νά ζοῦν στήν ἐποχή τοῦ χαλκοῦ, ἀπό ἄποψη πολιτισμοῦ καί κοινωνικῆς ὀργάνωσης.
Γι᾽ αὐτό καί πολλές φορές τίθεται τό ἐρώτημα:«τελικά, σέ ποιά ἐποχή ζοῦμε;».
Ἄς προσπαθήσουμε νά ἀπαντήσουμε στό ἐρώτημα αὐτό, ὄχι μέ βάση τήν ἐξέλιξη τῶν ἐργαλείων, ὅπως κάνει ὁ χρηστικός πολιτισμός, οὔτε μέ βάση τό κατά κεφαλήν εἰσόδημα, ὅπως κάνει ὁ οἰκονομικός πολιτισμός.
Θά ἀπαντήσουμε μέ βάση τόν λόγο τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος τέμνει τόν χρόνο καί τήν ἱστορία. Γενικά,ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ χωρίζει τήν ἱστορία σέ πρό Χριστοῦ καί μετά Χριστόν ἱστορία.
Στήν ἐπί τοῦ Ὄρους Ὁμιλία ὁ Χριστός ἔδωσε τίς νέες ἐντολές, συμπληρώνοντας καί ὑπερβαίνοντας τόν νόμο τῆς ἀρχαίας ἐποχῆς. Θά παραθέσουμε ἐνδεικτικά κάποιες ἐντολές τοῦ Χριστοῦ (Ματθ. ε´), πού νομοθετοῦν τόν νέο ἄνθρωπο τῆς νέας ἐποχῆς.
–Διδάσκει ὁ Χριστός:
«Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε στούς ἀρχαίους: Μή φονεύσεις...
Ἐγώ ὅμως σᾶς λέγω ὅτι κάθε ἕνας πού ὀργίζεται ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ του χωρίς λόγο, εἶναι ἔνοχος… Πήγαινε πρῶτα νά συμφιλιωθεῖς μέ τόν ἀδελφό σου καί τότε ἔλα νά προσφέρεις τό δῶρο σου στό θυσιαστήριο».
Ὁ Χριστός δέν καταδικάζει ἁπλῶς τόν φόνο, ἀλλά θεραπεύει τόν ἄνθρωπο ἐσωτερικά, διδάσκοντάς μας νά ξεριζώνουμε τήν αἰτία τοῦ φόνου, πού εἶναι ἡ ὀργή καί ἡ μνησικακία.
–Διδάσκει ὁ Χριστός:
«Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε στούς ἀρχαίους: μή μοιχεύσεις.
Ἐγώ ὅμως σᾶς λέω ὅτι κάθε ἕνας πού βλέπει τήν γυναίκα μέ ἐπιθυμία, ἤδη ἐμοίχευσε στήν καρδιά του».
Ἐδῶ ὁ Χριστός ὄχι ἁπλῶς καταδικάζει τήν μοιχεία, ἀλλά θεραπεύει τήν ἐσωτερική ρίζα τῆς μοιχείας, πού εἶναι ἡ ἐπιθυμία στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Μᾶς διδάσκει νά ἔχουμε νήψη, καθαρούς λογισμούς καί ἐσωτερική ἁγνότητα.
–Μέ ἄλλη ἐντολή Του ὁ Χριστός καταργεῖ τόν ὅρκο καί νομοθετεῖ τήν εὐθύτητα καί τήν εἰλικρίνεια: «Ἄς εἶναι ὁ λόγος σας, ναί ναί, ὄχι ὄχι. Γιατί τό πέραν τούτου εἶναι τοῦ πονηροῦ».
–Διδάσκει ἐπίσης ὁ Χριστός:
«Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε στούς ἀρχαίους, ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καί ὀδόντα ἀντί ὀδόντος.
Ἐγώ ὅμως σᾶς λέω, νά μή ἀνταποδώσετε στόν πονηρό, ἀλλά ὅποιος σέ ραπίσει στήν δεξιά σιαγόνα, στρέψε πρός αὐτόν καί τήν ἄλλη…».
Δηλαδή, ὁ Χριστός καταργεῖ τήν ἐκδίκηση καί διδάσκει τήν τελεία ἀπάθεια πρός τήν ἀδικία, ὅπως ὁ Ἴδιος ἐνήργησε.
–Τέλος, στήν νέα ἐποχή ὁ Χριστός νομοθετεῖ τήν τελεία ἀγάπη καί τήν υἱοθεσία τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό:
«Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε στούς ἀρχαίους, νά ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου καί νά μισήσεις τόν ἐχθρόν σου.
Ἐγώ ὅμως σᾶς λέω: Νά ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς σας, νά εὐλογεῖτε ὅσους σᾶς καταριοῦνται, νά κάνετε τό καλό σέ ὅσους σᾶς μισοῦν καί νά προσεύχεσθε ὑπέρ αὐτῶν πού σᾶς κάνουν κακό καί σᾶς διώκουν, ὥστε νά γίνετε παιδιά τοῦ οὐράνιου Πατέρας σας…».
Αὐτή εἶναι ἡ τελεία ἀγάπη πού κάνει τόν ἄνθρωπο παιδί τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι Ἀγάπη. Ἡτελεία ἀγάπη διακρίνεται σαφῶς ἀπό τήν φυσική ἤ ἐμπαθῆ ἀγάπη, ἀφοῦ, ὅπως διδάσκει ὁ Χριστός:
«Ἄν ἀγαπήσετε αὐτούς πού σᾶς ἀγαποῦν, ποιό μισθό θά ἔχετε; Καί οἱ τελῶνες δέν κάνουν τό ἴδιο;».
Συνεπῶς, στήν μετά Χριστόν ἐποχή, ὁ Χριστός φανερώνει τόν νέο ἄνθρωπο, τόν ἄνθρωπο ὅπως πλάσθηκε κατά τό ἀρχικό σχέδιο τοῦ Θεοῦ, κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσή Του. Καί τόν νέο ἄνθρωπο χαρακτηρίζουν, μεταξύ ἄλλων:
Ἡ ἀοργησία καί ἡ συγχώρηση.
Ἡ ἁγνότητα τῆς καρδιᾶς καί ἡ θεραπεία τῶν παθῶν.
Ἡ εἰλικρίνεια καί ἀλήθεια τοῦ λόγου.
Ἡ ἀπάθεια.
Ἡ τελεία ἀγάπη, πού δέν βλέπει ἐχθρούς καί διῶκτες.
Ἔτσι, ὁ Χριστός, ὁ ἐνανθρωπήσας Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, μᾶς προσφέρει τόν Ἑαυτό Του, ὡς τό πρωτότυπο τῆς δημιουργίας μας.
Αὐτά εἶναι τά ποιοτικά κριτήρια πού χρονομετροῦν καί τήν σύγχρονη ἐποχή. Αὐτά ὁρίζουν τό πνευματικό ἡμερολόγιο, μέ τό ὁποῖο μποροῦμε νά ὑπολογίσουμε, τελικά, «σέ ποιά ἐποχή ζοῦμε»· στήν πρό Χριστοῦ ἤ στήν μετά Χριστόν ἐποχή;
Τί παρατηροῦμε, λοιπόν, στήν ἐποχή μας;
Στήν ἐποχή μας διαφημίζεται ὁ σεβασμός στόν ἄνθρωπο. Καί ὅμως στόν λόγο μας ἐπικρατεῖ-ἀπροκάλυπτα ἤ κεκαλυμμένα- ἡ ἀναίδεια, τό ψεῦδος, ἡ ὀργή, οἱ ὕβρεις, οἱ εἰρωνεῖες.
Διαφημίζεται ἡ εὐδαιμονία.Ὅμως κυριαρχεῖ ἡ φιληδονία καί ἡ φιλαυτία, καί μάλιστα μέ τόση δύναμη, ὥστε νά καταργεῖται ἡ ἠθική καί κοινωνική ζωή, καί νά ὑποχωρεῖ ἀκόμη καί αὐτή ἡ φυσική ζωή ἔναντι τῶν προσωπικῶν ἐπιλογῶν πού ἐξέρχονται ἀπό φιλήδονες καρδιές.
Ὑποτίθεται ζοῦμε στόν αἰώνα τῆς ἐπικοινωνίας. Ὅμως, οἱ λέξεις χάνουν τό νόημά τους καί ὑποχωροῦν ἔναντι τῆς εἰκόνας. Μεγάλα Ἐρευνητικά Κέντρα, ἀντί νά ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια, τήν κατασκευάζουν, ἀφοῦ στήν ἐποχή μας ἡ ἀλήθεια εἶναι συμβατική. Ἡ ἐπικοινωνιολογία λειτουργεῖ κατά κύριο λόγο ὡς ἐπιστήμη κατασκευῆς εἰδήσεων. Καί ἡ διπλωματία, ἄν δέν λειτουργεῖ ὡς ἐπιστήμη κατασκευῆς ἐπικερδῶν πολέμων, πάντως ἀποτυγχάνει νά τούς ἐμποδίσει.
Ὑποτίθεται ὅτι ζοῦμε στόν 21ο αἰώνα μετά Χριστόν, καί ὅμως ἐπικρατοῦν οἱ πόλεμοι κάθε εἴδους, καί οἱ λαοί καί οἱ ἡγέτες τους κραυγάζουν γιά ἐκδίκηση. Ἡ παλαιοδιαθηκική διάταξη «ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ» προβάλλεται παγκοσμίως ὡς ἀρετή καί δύναμη.
Κυρίως στήν ἐποχή μας βιώνουμε τήν ψύχρανση τῆς ἀγάπης σέ κάθε ἐπίπεδο: οἰκογενειακό, φιλικό, κοινωνικό, διεθνές. Ψυχραίνεται ἡ τελεία καί ἀπαθής ἀγάπη πού δίδαξε ὁ Χριστός, καί ὑποκαθίσταται ἀπό τόν φίλαυτο καί ἐμπορεύσιμο συναισθηματισμό.
*
Πρωτοχρονιά 2024, ἀγαπητοί ἀδελφοί.
Κάθε νέα χρονιά, ὅπως κάθε νέα γενιά, φέρνει ἐλπίδες καί χαρά.
Ὅμως, ποιό ἔτος θά ὑποδεχθοῦμε πραγματικά; Τό 2024 μετά Χριστόν, ἤ κάποιο ἀπό τά σκοτεινά ἐκεῖνα χρόνια τῆς πρό Χριστοῦ ἐποχῆς;
Εὔχομαι, ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μου, νά ζήσουμε καί νά πορευθοῦμε στό ἔτος 2024 τῆς ἱστορικῆς μετά Χριστόν ἐποχῆς, μέ ἀοργησία καί συγχώρηση, μέ ἁγνότητα καρδιᾶς καί θεραπεία τῶν παθῶν, μέ εἰλικρίνεια καί ἀλήθεια στά λόγια μας, μέ ἀπάθεια καί μέ τήν τελεία ἀγάπη.
Εὔχομαι νά πορευθοῦμε, ἀσκητικά καί μυστηριακά, κατά τό νέο ἔτος 2024 μαζί μέ τόν Χριστό, τόν μόνον ἀληθῆ καί ἀμετάβλητο Θεό καί ἄνθρωπο, πού εἶναι πάντα Νέος καί πάντα μπροστά ἀπό κάθε ἐποχή καί χρόνο.
Μέ θερμές πατρικές εὐχές καί ἀγάπη
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Καστορίας Καλλίνικος
