Μονή Αγίων Θεοδώρων Αχαΐας
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού μάς είναι άγνωστη. Κατά την παράδοση, η ίδρυσή του ανάγεται στις αρχές του 12ου αιώνα, όταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Εμμανουήλ Κομνηνός.
Η Μονή Αγίων Θεοδώρων είναι γυναικεία Κοινοβιακή και βρίσκεται κοντά στο χωριό Ανάσταση Καλαβρύτων. Είναι χτισμένη στις πλαγιές του όρους «Ζέμπι» (παρυφάδας του Ερύμανθου) και απέχει 26 περίπου χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα και 92 περίπου χιλιόμετρα από την Πάτρα.
Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης του μοναστηριού μάς είναι άγνωστη. Κατά την παράδοση, η ίδρυσή του ανάγεται στις αρχές του 12ου αιώνα, όταν Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Εμμανουήλ Κομνηνός. Η πρώτη αυτή Μονή που βρισκόταν στην ίδια περίπου θέση με τη σημερινή καταστράφηκε το 1460, μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Τούρκους. Τη σημερινή της μορφή την απέκτησε η Μονή το 1724, όταν ο μοναχός Συμεών, από το γειτονικό χωριό Αγρίδι Καλαβρύτων, προέβη σε ριζική ανακαίνισή της, όπως μας πληροφορεί επιγραφή που υπάρχει στο καθολικό της.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας απέκτησε σημαντική κτηματική περιουσία στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας, αλλά και στην Ηλεία. Μετόχια της Μονής υπήρχαν στην Κέρτεζη Καλαβρύτων, στην Άνω Κλειτορία Καλαβρύτων, στην Χαλανδρίτσα Αχαΐας, στη Γαστούνη Ηλείας, στην Αμαλιάδα και αλλού. Μεγάλη υπήρξε η προσφορά της Μονής κατά την Επανάσταση του 1821, αφού αποτελούσε χώρο συνάντησης των φιλικών και των προκρίτων της περιοχής, αλλά και καταφύγιο για τους αγωνιστές που διώκονταν από τους Τούρκους. Στο αρχείο της Μονής φυλάσσεται πλήθος επιστολών επωνύμων αγωνιστών της Επανάστασης που την ευχαριστούν για την βοήθεια που τους προσέφερε, όπως των: Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Παναγιώτη Φωτήλα, Βασιλείου Πετμεζά, Μπενιζέλου Ρούφου, Γρηγορίου Δικαίου, Σωτήριου Θεοχαρόπουλου, κ.α. Το 1846 ο Βασιλιάς Όθωνας φρόντισε να τιμήσει ορισμένα από τα μέλη της αδελφότητας της Μονής με το «Χαλκούν Αριστείο» για την προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το ανθρώπινο δυναμικό της Μονής περιορίστηκε σημαντικά. Το 1973 η Μονή έκλεισε, ύστερα από την δολοφονία του Ηγουμένου της και του υποτακτικού του από ιερόσυλους ληστές, για λίγο διάστημα. Την άνοιξε και πάλι ο μοναχός Νικόδημος Παπαγιαννόπουλος, για να ξανακλείσει το 1982, μετά τον θάνατό του. Το 1984 η Μονή μετατρέπεται σε γυναικεία και εγκαταβιώνουν σ’ αυτή έξι μοναχές, με Ηγουμένη την Καλλινίκη Ανδρικοπούλου από την Πάτρα. Μετά την αναχώρηση των μοναζουσών για άλλο ησυχαστήριο (1992), το μοναστήρι έμεινε ξανά ακατοίκητο μέχρι τον Οκτώβριο του 1993, οπότε η Μονή μετατρέπεται και πάλι σε ανδρώα.
Μέσα στον περίβολο της Μονής υπάρχουν δύο ναοί. Ο μεγαλύτερος, που είναι και το καθολικό της Μονής, είναι αφιερωμένος στους Αγίους Θεοδώρους, Τήρωνα και Στρατηλάτη. Πρόκειται για ναό βυζαντινού ρυθμού με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο, στο αριστερό μέρος του οποίου υπάρχει η θαυματουργή εικόνα των Αγίων, έργο του 1769. Η αγιογράφησή του είναι έργο του ιερέα Κωνσταντίνου από τα Ιωάννινα, και έγινε μεταξύ των ετών 1743 – 1746 σύμφωνα με σχετική επιγραφή.
Ο δεύτερος ναός, ο οποίος λειτούργησε και ως «κρυφό σχολειό» την περίοδο της Τουρκοκρατίας, είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και διαθέτει τοιχογραφίες του 1732, που έγιναν από τον αγιογράφο Ευστάθιο, από τα Νεζερά Αχαΐας. Από αυτές, ιδιαίτερη εντύπωση προξενεί η τοιχογραφία της Σταύρωσης, η οποία απεικονίζει τον έναν από τους δύο ληστές με φωτοστέφανο. Ένας ακόμα μικρός ναός υπάρχει στο χώρο που βρίσκεται το κοιμητήριο της Μονής και είναι αφιερωμένος στους Αγίους Πάντες.
Οι πιο πολύτιμοι θησαυροί της Μονής είναι οι επτά λειψανοθήκες με τα Ιερά λείψανα των Αγ. Θεοδώρων και 21 άλλων Αγίων της Εκκλησίας μας, όπως των Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου, Αγ. Ευθυμίου, Αγ. Αναργύρων, Αγ. Μηνά κ.α.
Πολλά κειμήλια στη Μονή δεν υπάρχουν. Τα περισσότερα φυλάσσονται στη Μονή Πεντέλης στην Αττική και στο Μουσείο της Μητρόπολης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, στο Αίγιο. Στη Μονή υπάρχουν: 1) ένα ευαγγέλιο ΙΗ΄ αιώνα με ασημοστόλιστο κάλυμμα, 2) μερικά λειτουργικά βιβλία μεγάλης παλαιότητας, 3) δύο εικόνες των Αγ. Θεοδώρων και της Παναγίας. Η πρώτη φέρει χρονολογία 1769 και παρουσιάζει τους Αγίους με στρατιωτικές στολές. Η δεύτερη είναι αχρονολόγητη και γύρω της εικονίζονται οι 24 οίκοι (σκηνές) από την ζωή της Θεοτόκου.
