Νηστεία, τρόπος άσκησης
Της Ελπίδας Τζίβα, Θεολόγου, στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Η νηστεία δεν αποτελεί κατασκεύασμα των Ιερέων ή των λαϊκών Θεολόγων. Ο θεσμός της νηστείας είναι Θεοίδρυτος και είναι σε ισχύ από την εποχή των Πρωτόπλαστων, πριν χάσουν τον Παράδεισο.
Ο Θεός έδωσε εντολή στον Αδάμ και στην Εύα να νηστεύσουν «Ἀπὸδὲτοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶπονηρὸν, οὐ φάγεσθεἀπʼαὐτοῦ· ᾗ δʼἂνἡμέρᾳ φάγητε ἀπʼαὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. 2:17). Ο Μωυσής πριν ανέβει στο Όρος Σινά για να πάρει τις πλάκες με τις δέκα εντολές, νήστευσε για 40 ημέρες. Το ίδιο έκανε ο Προφήτης Ηλίας πριν δει τον Θεό στο σπήλαιο Χωρήβ. Ο Χριστός νήστευσε για 40 ημέρες στην έρημο και εν συνεχεία νίκησε τους πειρασμούς του Σατανά, πριν αρχίσει τη δημόσια δράση Του. Ο Κύριος είπε για τον Διάβολο «Τὸ γένος τοῦτο οὐκ ἐκπορεύεται, εἰμὴἐν προσευχῇ και νηστεία» (Ματθ. 17:21).
Η νηστεία καθιερώθηκε από την Εκκλησία με Κανόνες από την Αποστολική εποχή. Οι Άγιοι Απόστολοι επιβάλλουν αυστηρά επιτίμια σε όσους κληρικούς ή λαϊκούς που δεν τηρούν τις καθορισμένες νηστείες, εκτός εάν έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έχουν εκφωνήσει Λόγους και γράψει συγγράμματα για την νηστεία. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει «η νηστεία γεννά Προφήτες, κάνει τους ισχυρούς ισχυρότερους» και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει «δεν νηστεύουμε για το Πάσχα, ούτε για τον Σταυρό, αλλά για τα δικά μας αμαρτήματα».Όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας μας τονίζουν ότι η νηστεία είναι παθοκτόνα και όχι σωματοκτόνα.
Η νηστεία είναι σύνθετη λέξη της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Τα συνθετικά της είναι το νη που σημαίνει μην/δεν και το εσθίω που σημαίνει τρώω. Νηστεύω, δηλαδή, δεν τρώω, τηρώ ξηροφαγία. Νηστεύοντας, κάνουμε υπακοή στον Χριστό και στην Εκκλησία Του.
Σε περιόδους νηστείας δεν τρώμε κρέας, αυγά, γαλακτοκομικά και κάποιες φορές απαγορεύονται το ψάρι, το λάδι και το κρασί. Νηστεύουμε πριν τη Θεία Μετάληψη, πριν την εορτή των Αγίων Αποστόλων και πριν από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Επίσης, η Αγία μας Εκκλησία όρισε νηστεία 40 ημερών πριν από τα Χριστούγεννα και πριν από το Πάσχα. Ακόμα, νηστεύουμε κάθε Τετάρτη που θυμόμαστε την προδοσία του Χριστού, καθώς και κάθε Παρασκευή που θυμόμαστε τη Σταύρωσή Του. Νηστεία κάνουμε όσο στην ποιότητα, όσο και στην ποσότητα των φαγητών. Για παράδειγμα, ο Α που τρώει ένα πιάτο φάκες κάνει μεγαλύτερη νηστεία από τον Β που τρώει τρεις γαβάθες φάκες. Ο Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας έλεγε ότι, αν προσευχόμαστε με γεμάτο στομάχι η προσευχή μας θα φτάσει μέχρι το ταβάνι, εάν προσευχόμαστε με άδειο στομάχι η προσευχή μας φτάνει ως τον Ουρανό. Αν κάποιος είναι ηλικιωμένος ή σοβαρά άρρωστος και πρέπει να τρώει κρέας ή γαλακτοκομικά, ο Πνευματικός του, του δίνει ευλογία να καταλύσει, δηλαδή να μην νηστέψει.
Η νηστεία μας πρέπει να συνοδεύεται από Μυστηριακή Ζωή, προσευχή, μελέτη του Λόγου του Θεού και ελεημοσύνη. Βέβαια, όλα αυτά καλό είναι να τα κάνουμε καθ΄όλη τη διάρκεια του έτους, όμως, όσο μπορούμε σε περιόδους νηστείας, να προσπαθούμε να τα αυξάνουμε. Ας θυμόμαστε, ότι η νηστεία δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντικαθιστά το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως πριν τη Θεία Κοινωνία. Μαζί με την τροφική νηστεία πρέπει να κάνουμε τη νηστεία των κακών λογισμών, των κακών αυτιών, των κακών ματιών, της κακιάς γλώσσας. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να τηρούμε άλαδη νηστεία, να καυχιόμαστε για αυτό και να σκεφτόμαστε και να μιλάμε άσχημα για τον αδελφό μας ή να ακούμε άλλους να τον κακολογούν. Ο Μέγας Βασίλειος μας λέει «Μη νομίζεις ότι η νηστεία περιορίζεται στην αποχή από τις υλικές τροφές. Όχι! Νηστεία είναι το να απομακρυνθείς από το κακό.».
