Dogma

Καισαριανής Δανιήλ: Ο Ιησούς Χριστός, η Σοφία του Θεού (Α)

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ

Η σοφία του Θεού αποκαλύφθηκε τελείως με το  μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας του Υιού και Λόγου του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται στους σύγχρονούς Του, ότι είναι ο δάσκαλος της Σοφίας. Αυτό φανερώνεται από τον τρόπο της διδασκαλίας Του και των ενεργειών Του. Κατέχει ένα μυστικό που το φανερώνει σ’ όλους τους ανθρώπους.

Είναι η Σοφία του Θεού “γι’ αυτούς όμως που τους κάλεσε ο Θεός, Ιουδαίους καί εθνικούς, ο Χριστός που κηρύττουμε είναι του Θεού η δύναμη και του Θεού η σοφία”. “Χάρη σ’ αυτόν όμως εσείς βρίσκεστε μέσα στην πίστη του Ιησού Χριστού, εκείνου που έγινε από το Θεό σοφία δική μας και δικαίωση και εξαγιασμός και απολύτρωση” (Α΄ Κορινθίους α΄ 24,30). Ο Ιησούς Χριστός μεταδίδει την σοφία στους ανθρώπους, επειδή είναι ο Ίδιος η Σοφία του Θεού. Ο Υιός είναι η Σοφία του Θεού Πατέρα, όπως είναι επίσης και ο Λόγος Του. Αυτή η Σοφία ήταν κατά το παρελθόν κρυμμένη μέσα στο Θεό, αν και κυβερνούσε το σύμπαν, κατεύθηνε την ιστορία, εκδηλωνόταν έμμεσα στο Νόμο και στην διδασκαλία των κατά Θεό σοφών. Τώρα όμως αποκαλύφθηκε στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και έτσι όλα τα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρονται σ’ αυτή έλαβαν την οριστική σημασία τους. Η αποκάλυψη της σοφίας του Θεού στο πρόσωπο του Υιού του Θεού καί Κυρίου μας Ιησού Χριστού επραγματοποιήθη δι’ ολοκλήρου του μυστηρίου της ενσάρκου οικονομίας Του, στο οποίο αποκαλύφθηκε η άκρα σοφία του Θεού κατά τον θεοφόρο Μάξιμο τον Ομολογητή, τον μέγιστο κατά τ᾿ όνομα κατά την χάρι (Κεφάλαια μ΄ καί μα΄ της στ΄ εκατοντάδος των θεολογικών) και τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης (Κεφάλαιον κγ΄ του Μεγάλου Κατηχητικού Λόγου).

Κατά τον απόστολο Παύλο, η αποκάλυψη της σοφίας του Θεού εκορυφώθη στην σταύρωση του Κυρίου Ιησού Χριστού. Γι’ αυτό κηρύττει στην προς Κορινθίους Α΄: “Οι Ιουδαίοι ζητούν ως αποδείξεις θαύματα καί οι εθνικοί φιλοσοφικές αλήθειες. Εμείς όμως κηρύττουμε το σωτήρα Χριστό, και μάλιστα σταυρωμένο – κήρυγμα απαράδεκτο για τις μεσσιανικές προσδοκίες των Ιουδαίων καί ανόητο για τις αναζητήσεις των εθνικών. Γι’ αυτούς όμως που τους κάλεσε ο Θεός, Ιουδαίους και εθνικούς, ο Χριστός που κηρύττουμε είναι του Θεού η δύναμη και του Θεού η σοφία”  (α΄ 22-24 πρβλ και β΄, 6-8). Ο Απόστολος Παύλος διακρίνει την σοφία των αρχόντων του αιώνος τούτου από την σοφία του Θεού. Η σοφία των αρχόντων του κόσμου τούτου είναι καταδικασμένη να καταργηθεί αφού παραφρόνησε από τότε που περιφρόνησε τον ζωντανό Θεό: “Γιατί ενώ γνώρισαν το Θεό μέσα από τη δημιουργία, ούτε τον δόξασαν ούτε τον ευχαρίστησαν ως Θεό. Αντίθετα, η σκέψη τους ακολούθησε λαθεμένο δρόμο, και η ασύνετη καρδιά τους βυθίστηκε στο σκοτάδι της πλάνης. Έτσι, ενώ θριαμβολογούσαν για τη σοφία τους, κατάντησαν ανόητοι, ως το σημείο, αντί για το δημιουργό αθάνατο Θεό, να προσκυνούν είδωλα που παρασταίνουν θνητούς ανθρώπους, πουλιά, τετράποδα ζώα κι ερπετά»” (Ρωμαίους α΄ 21-24. Πρβλ. Προς Κορινθίους Α΄ α΄ 21). Η σοφία των αρχόντων του κόσμου έφθασε στο απώγειο της μωρίας της, όταν οι άνθρωποι “τον Κύριον της δόξης εσταύρωσαν” (Προς Κορινθίους Α΄ β΄ 8). Γι’ αυτό ο Θεός κατεδίκασε αυτή την σοφία των σοφών: “Το κήρυγμα για το σταυρικό θάνατο του Χριστού είναι μωρία γι’ αυτούς που πάνε προς το χαμό τους.  Για εμάς όμως που είμαστε στο δρόμο της σωτηρίας είναι η δύναμη του Θεού. Πράγματι, ο Θεός διακηρύττει στη Γραφή: Θα αφανίσω τη σοφία των σοφών καί των έξυπνων την εξυπνάδα θα την καταπατήσω. Πού, λοιπόν, να βρεθεί σοφός; Πού να βρεθεί έμπειρος στις Γραφές: πού να βρεθεί απολογητής αυτού εδώ του αιώνα; Δεν απέδειξε ο Θεός μωρία τη σοφία του κόσμου; ” (Πρός Κορινθίους α΄ 19-20 και Προς Κορινθίους γ΄ 19 καί εξής).

Καταδικάσθηκε, λοιπόν, επειδή είναι “επίγειος ψυχική, δαιμονιώδης” (Ιακώβου γ΄ 15). Η αποκάλυψη της αληθινής σοφίας γίνεται με παράδοξο τρόπο. Δεν απευθύνεται στους σοφούς καί στους επιδέξιους, αλλά στους μικρούς (Ματθαίου ια΄ 25). Για να συγχύσει τους υπερφίαλους σοφούς, ο Θεός διάλεξε ό,τι μωρό υπήρχε στον κόσμο, κατά τον απόστολο Παύλο (Προς Κορινθίους Α΄ α΄ 27). Για να αποκτήσει ο άνθρωπος αυτή την σοφία, πρέπει να ταπεινωθεί και να θεωρηθεί μωρός για τον κόσμο. Γι’ αυτό, η χριστιανική και αληθινή σοφία δεν κατακτάται με την δύναμη της λογικής, αλλά με την δύναμη της θυσίας του εγωισμού. Ο εγωισμός του ανθρώπου θυσιάζεται στο θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων που είναι η ταπείνωση. Αυτή η θυσία είναι ευάρεστη και ευπρόσδεκτη από τον Επουράνιο Θεό και Πατέρα. Αυτή η σοφία είναι θεϊκή, ανεξιχνίαστη και κρυφή. Είναι αδύνατο να ερευνηθεί από την ανθρώπινη διάνοια (Προς Κορινθίους Α΄ β΄ 7 καί εξής και Προς Κολοσσαείς β΄ 3).

Η σοφία του Θεού εκδηλώθηκε με την ιστορική εκπλήρωση της σωτηρίας: “ίνα γνωρισθή νυν ταις αρχαίς και ταίς εξουσίαις εν τοίς επουρανίοις διά της εκκλησίας η πολυποίκιλος σοφία του Θεού” (Εφεσίους γ΄ 10), μεταδίδεται μόνο με το Πνεύμα Θεού, το “Πνεύμα της Σοφίας” στους ανθρώπους που την αποδέχεται. (Βλ. Προς Κορινθίους Α΄, β΄ 10-16).