Στην προσπάθεια του ανθρώπου να κατακτήσει την γνώσι και την σοφία εζητήθη από τον άνθρωπο την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης να ζήσει σύμφωνα με τους κανόνες τους νόμους του Θεού. Για τον άνθρωπο στην Παλαιά Διαθήκη σοφία θεωρείται η εφαρμογή των κανόνων ζωής που ο Θεός ενομοθέτησε. Στην Καινή Διαθήκη σοφία είναι η επίγνωσι του μυστηρίου του Θεού: “Μιλάω βέβαια, κι εγώ για σοφία στους πνευματικά ώριμους, αλλά για τη σοφία όχι αυτού εδώ του αιώνα ούτε των δυνάμεων που κυβερνούν αυτόν εδώ τον κόσμο και που βαδίζουν κιόλας προς την κατάργησή τους. Αλλά εγώ μιλάω για το σοφό σχέδιο του Θεού, που έμεινε μυστικό και κρυμμένο από τους ανθρώπους, το σχέδιο που καθόρισε ο Θεός πριν από τη δημιουργία του κόσμου, αποβλέποντας στη δόξα μας. Αυτό καμιά από τις δυνάμεις που κυβερνούν αυτόν εδώ τον κόσμο δεν το κατάλαβε, γιατί αν το είχαν καταλάβει, δε θα σταύρωναν το χορηγό της δόξας.
Αλλά, όπως λέει η Γραφή, «μάτι δεν τά ’δε κι ούτε τ’ άκουσε αυτί κι ούτε που τά ’βαλε ο λογισμός του ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για κείνους που τον αγαπούν. Σ’ εμάς, όμως, τα φανέρωσε ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα. Γιατί το Πνεύμα εξετάζει τα πάντα, ακόμη και τα πιο βαθιά κρυμμένα σχέδια του Θεού” (Προς Κορινθίους β΄ 6-10).
Σοφία, λοιπόν, είναι η κορυφή της θρησκευτικής γνώσης. Σοφία είναι η επίγνωση του θελήματος του Θεού που ο απόστολος Παύλος ζητεί από τον Θεό για τους πιστούς. “Γι’ αυτό κι εμείς, αφότου μάθαμε τα νέα σας, δεν παύουμε να προσευχόμαστε για σας καί να παρακαλούμε το Θεό να σας δώσει όλη τη σοφία και τη σύνεση που χαρίζει το Άγιο Πνεύμα, ώστε να γνωρίσετε στην εντέλεια το θέλημά του” (Προς Κολοσσαείς α΄ 9).
Η σοφία δίδεται από τον Θεόν στον άνθρωπο, όταν ζητείται με θερμή προσευχή. Ο άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος προτρέπει του λειπομένους σοφίας πιστούς να ζητήσουν από τον Θεόν την σοφίαν εν πίστει. Αυτή είναι επίσης μία προϋπόθεσις: “Αν κάποιος από σας υστερεί σε σοφία, ας τη ζητήσει από το Θεό, κι αυτός θα τού τη δώσει. Γιατί ο Θεός δίνει σε όλους με απλοχεριά και χωρίς να περιφρονεί κανέναν. Ό,τι όμως ζητάτε, να το ζητάτε με πίστη και να μην έχετε αμφιβολίες. Γιατί όποιος αμφιβάλλει μοιάζει με το κύμα της θάλασσας, που το παρασέρνει ο άνεμος και το πηγαίνει εδώ κι εκεί. Να μην ελπίζει ότι θα πάρει κάτι από τον Κύριο ένας τέτοιος άνθρωπος, δίγνωμος κι άστατος σε όλες του τις ενέργειες” (Ιακώβου α΄ 5-8). Βεβαίως, ο λόγος του Θεού εξαγγελλόμενος στους ανθρώπους χρειάζεται ερμηνεία διά να κατανοηθεί και να αποκαλυφθεί το νόημά του. Γι’ αυτό ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός ερμήνευσε αυθεντικώς: α) Είτε τον νόμο του Θεού που δόθηκε διά του Μωϋσέως, όπως π.χ. (“Ηκούσατε ότι ερρέθη τοίς αρχαίοις, …Εγώ δέ λέγω υμίν” (Ματθαίου ε΄ 21) και “Μη νομίσητε ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον η τους προφήτας· ουκ ήλθον καταλύσαι αλλά πληρώσαι” Ματθαίου ε΄ 21,22· 27, 28· 31,32· 33,34· 38,39·), β) είτε την ιδική Του διδασκαλία λέγοντας στους μαθητές Του: “Κι εκείνος τους έλεγε: «Σ’ εσάς έχει δοθεί να γνωρίσετε τα μυστήρια της βασιλείας του Θεού, σ’ όσους όμως βρίσκονται έξω, όλα παρουσιάζονται με παραβολές” (Μάρκου δ΄ 11. Πρβλ. και Λουκά η΄ 10). Το κριτήριο της γνώσεως αυτής ευρίσκεται εντός του ανθρώπου και είναι η πρόθεση που έχει όπως ο Κύριος Ιησούς Χριστός τον επεσήμανε στους λόγους Του, “διά τούτο εν παραβολαίς αυτοίς λαλώ, ότι βλέποντες ου βλέπουσι καί ακούοντες ουκ ακούουσι ουδέ συνιούσι” (Ματθαίου ιγ΄ 13 και Λουκά η΄ 10) και συνήθιζε να κλείνει την διδασκαλία Του ως εξής: “Ο έχων ώτα ακουέτω” (Ματθαίου ια΄ 15). Γι’ αυτό ο Κύριος επεσήμανε: “Αν δεν με πιστεύετε όταν σας μιλάω για πράγματα που συμβαίνουν στη γη, πώς θα με πιστέψετε αν σας πω για πράγματα που συμβαίνουν στον ουρανό;” (Ιωάννου γ΄ 12). Συναντήσας ο Κύριος τους μαθητές την ημέρα της αναστάσεως“ και αρχίζοντας από τα βιβλία του Μωυσή καί όλων των προφητών, τους εξήγησε όσα αναφέρονταν σ’ όλες τις Γραφές για τον εαυτό Του” (Λουκά κδ΄ 27) και “τότε διήνοιξεν αυτών τον νουν του συνιέναι τας γραφάς (Λουκάς κδ΄ 45) δηλ. των μαθητών, οι οποίοι διεπίστωσαν ότι “Είπαν τότε μεταξύ τους: «Η καρδιά μας δεν έκαιγε μέσα μας καθώς μας μιλούσε στο δρόμο και μας ερμήνευε τις Γραφές;» (Λουκά κδ΄ 32). Για την κατανόησι των αποκαλυφθέντων θείων αληθειών απαιτείται η επιφοίτησις, ο φωτισμός του Αγίου Πνεύματος, κατά τους λόγους του Κυρίου: “Πολλά έχω ακόμη να σας πω, αλλά δεν μπορείτε τώρα να σηκώσετε μεγαλύτερο βάρος. Όταν όμως θα έρθει εκείνος, το Πνεύμα της Αλήθειας, θα σας οδηγήσει σε όλη την αλήθεια. Γιατί δε θα μιλήσει από μόνος του, αλλά θα πει όσα θ’ ακούσει, καί θα σας αναγγείλει αυτά που μέλλουν να συμβούν. Εκείνος θα φανερώσει τη δική μου δόξα, γιατί θα πάρει από αυτά που έχω εγώ να πω καί θα σας τα αναγγείλει. Όλα όσα ανήκουν στον Πατέρα είναι δικά μου. Γι’ αυτό σας είπα πως το Πνεύμα θα πάρει από αυτά που έχω εγώ να πω καί θα τα αναγγείλει σ’ εσάς»”. (Ιωάννου ιστ΄ 12-15). Με την δύναμι του αγίου Πνεύματος ο άνθρωπος αυξάνεται πνευματικά και προκόπτει στην κατά Θεόν σοφίαν καί ζωήν.
Γι’ αυτό ο απόστολος Παύλος προσεύχεται για τους Εφεσίους καί όλους τους μαθητές του Ιησού Χριστού με τα εν συνεχεία αναφερόμενα πνευματικά λόγια: “Παρακαλώ το Θεό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, το μεγαλοδύναμο Πατέρα, να σας δίνει πνεύμα σοφίας, που θα σας αποκαλύψει πώς να τον γνωρίσετε ακόμη καλύτερα. Τον παρακαλώ να φωτίζει τα μάτια της καρδιάς σας, για να βλέπετε πιο ξεκάθαρα ποια είναι τα μελλοντικά αγαθά για τα οποία σας κάλεσε, πόσο λαμπρή και πλούσια είναι η κληρονομιά που έχει ετοιμάσει για τους δικούς του, και με πόσο υπερβολικά μεγάλη δύναμη ενεργεί σ’ εμάς που πιστεύουμε. Τη δύναμή του αυτή την έδειξε με το να αναστήσει το Χριστό από τους νεκρούς και να τον βάλει να καθίσει στα δεξιά του στον ουρανό, πάνω από κάθε αρχή καί εξουσία καί δύναμη και κυριότητα, πάνω από καθετί που ανήκει όχι μόνο στον τωρινό αλλά καί στο μελλοντικό κόσμο.
Τα σύμπαντα τα υπέταξε στην εξουσία του, κι αυτόν τον ίδιο το Χριστό τον έδωσε στην εκκλησία ως υπέρτατο αρχηγό. Η εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού, είναι η πληρότητα εκείνου ο οποίος με την παρουσία του γεμίζει πλήρως τα πάντα” (Πρός Εφεσίους α΄ 17-23). Επομένως σ’ όσους αναζητούν την γνώση και την σοφία αποκλειστικώς καί μόνο εντός του κόσμου τούτου, αυξάνουν την σύγχυσί τους και βυθίζονται στα σκότη της αγνοίας, καθώς και σε άστοχες πνευματικές περιπλανήσεις και περιπέτειες. “Τω δε βασιλεί των αιώνων, αφθάρτω, αοράτω, μόνω σοφώ Θεώ, τιμή και δόξα εις τους αιώνας των αιώνων· αμήν” (Πρός Τιμόθεον Α΄ α΄ 17).