Ο Προφήτης Ιερεμίας περί εγωισμού και μετανοίας
Του Δρος Θεολογίας,, Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη, , Πρωτοσυγκέλλου της Ι. Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Τα όσα οι Προφήτες και οι Δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης έχουν γράψει στα κείμενά τους αποτελούν οδοδείκτες και σήμερα για την πνευματική πρόοδο των λαών. Από τους μεγάλους Προφήτες, ο Ιερεμίας στο μεγάλο σε έκταση έργο του, αναφέρει τα όσα βίωσε σε σχέση με τον Θεό, αλλά και τους ανθρώπους, τους συμπατριώτες του.
Συχνά χρησιμοποιεί παραδείγματα, εικόνες και σύμβολα για να γίνει κατανοητός. Στο 13ο κεφάλαιο του βιβλίου του αναφέρεται σε μια ζώνη που έλιωσε, μια διήγηση που μας προσφέρει ένα ακόμα υψηλό νόημα. «Ο Κύριος είπε: «Πήγαινε ν’ αγοράσεις ένα λινό ζωνάρι και τύλιξε με αυτό τους γοφούς σου κατάσαρκα, αλλά χωρίς να το πλύνεις». Αγόρασα, λοιπόν, το ζωνάρι, όπως μου είπε ο Κύριος και το τύλιξα στους γοφούς μου. Έπειτα ο Κύριος μου μίλησε πάλι και μου είπε: «Πάρε το ζωνάρι που αγόρασες και το τύλιξες στους γοφούς σου, και πήγαινε στον χείμαρρο Φάρα και κρύψε το εκεί, σε μια σχισμή του βράχου». Πήγα, λοιπόν, και την έκρυψα στον Φάρα, σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου. Μετά από πολλές μέρες μου είπε ο Κύριος: «Πήγαινε στον Φάρα και πάρε το ζωνάρι που σε διέταξα να το κρύψεις εκεί». Πήγα λοιπόν στον Φάρα, έσκαψα και πήρα το ζωνάρι από το μέρος που το είχα κρύψει∙ ήταν όμως φθαρμένο και άχρηστο» (Ιερ. 13, 1-7).
Αυτή η διήγηση μάς μιλά παραστατικά για το πόσο αγάπησε ο Θεός τον εκλεκτό λαό του, γι’ αυτό και αναφέρεται ότι όσο σφιχτό είναι το ζωνάρι επάνω στο ανθρώπινο σώμα, τόση είναι η αγάπη Του για τους ανθρώπους. Εκφράζει όμως ένα παράπονο του Θεού ο Προφήτης και λέει: «…για να είναι λαός μου, το καύχημά μου και να μου προσδίδουν δόξα και τιμή. Αλλά αυτοί δεν μας υπάκουσαν» (Ιερ.13, 11).
Όμως και άλλα εικόνες καταγράφει ο Προφήτης στο κείμενό του. Χρησιμοποιεί το παράδειγμα του αγγειοπλάστη και του πηλού. Διαβάζουμε: «Ο Κύριος μίλησε στον Ιερεμία και του είπε: «Σήκω από τον λόφο αυτό του Ναού και κατέβα κάτω στο εργαστήρι του αγγειοπλάστη και εκεί θα ακούσεις τι έχω να σου πω». «Έτσι και εγώ κατέβηκα στο εργαστήριο του αγγειοπλάστη και ήταν εκεί αυτός που έκανε τις εργασίες του με την βοήθεια των πέτρινων τροχών. Κάποια στιγμή όμως του έπεσε από τα χέρια το πήλινο αγγείο που έφτιαχνε∙ ο αγγειοπλάστης όμως ξανάφτιαξε από τον ίδιο πηλό ένα άλλο αγγείο, πού το έπλασε όπως ήθελε ο ίδιος, και του έδωσε την μορφή που ήθελε. Τότε ο Κύριος μου μίλησε και του είπε: «Ισραηλίτες, μήπως εγώ δεν μπορώ να σας μεταχειριστώ όπως ο αγγειοπλάστης αυτός;…» (Ιερ.18, 1-6). Φαίνεται στην παράγραφο αυτή ότι ο Θεός είναι Παντοδύναμος και Παντογνώστης. Θέλει τον άνθρωπο συνοδοιπόρο του. Ζητά από τους ανθρώπους, όταν ξεφεύγουν από τον Νόμο του, την πραγματική μετάνοιά τους. Όταν μένουν αμετανόητοι δεν μπορεί να επέμβει και να βοηθήσει, σεβόμενος την ελευθερία της επιλογής που έχει προσφέρει απαρχής στον κάθε άνθρωπο.
Στην συνέχεια του ίδιου κειμένου ο Προφήτης μεταφέρει για μια φορά ακόμα το μήνυμα του Θεού για αλλαγή, για μετάνοια στους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι είναι πορωμένοι και η απάντησή τους είναι δεδομένη: «…Ας απαρνηθεί λοιπόν ο καθένας σας τα πονηρά και αμαρτωλά έργα του και ας επιστρέψει κοντά μου…ας κάνει έργα θεάρεστα…» (Ιερ.18,11). Ο λαός όμως απαντά με αυθάδεια και αναίδεια: «Εμείς έχουμε ανδρισμό! Θα κάνουμε το δικό μας, αυτό που θέλουμε. Θα εξακολουθήσουμε να βαδίζουμε στο δρόμο της αποστασίας και θα κάνουμε ο καθένας μας ό, τι αρέσει στην πονηρή καρδιά μας» (Ιερ.18,12).
Αυτή η συμπεριφορά συνεχίζεται με άλλα πρόσωπα και άλλα γεγονότα διαχρονικά. Όποτε υπάρχει μετάνοια, η σχέση Θεού και ανθρώπων γίνεται δυνατή. Όταν ο εγωισμός υψώνεται και υπάρχει αμετανοησία, έχουμε ανθρώπινες τραγωδίες.
