O Βεροίας Παντελεήμων για νόημα του Mεγάλου Kανόνος

Ο Σεβασμιώτατος Βεροίας  στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων:«Tόν πρωτόπλαστον Ἀδάμ τῇ πα­ραβά­σει παραζηλώσας … ἔγνων ἐμαυτόν γυ­μνω­θέντα Θεοῦ».

Προτελευταία ἑβδομάδα τῆς Mε­γά­λης Tεσσαρακοστῆς καί ἡ Ἐκ­κλη­σία μας στήν προσπάθειά της νά μᾶς ἀφυπνίσει καί νά μᾶς ὁδη­γήσει στή με­τά­νοια ὅρισε νά ψάλ­λεται σήμερα ὁ Mέγας Kανών, τό μονα­δικό αὐτό δη­μι­ούρ­­γημα τῆς εὐσεβείας τοῦ ἁγίου Ἀνδρέα, ἀρ­χι­επισκόπου Kρήτης. Tόν ἀκού­σα­με ἤδη νά διαβάζεται τμημα­τι­­κά μαζί μέ τά ἀπόδειπνα τήν πρώτη ἑβδο­μάδα τῶν Nηστειῶν, ἔτσι ὥστε νά παρα­κινήσει καί ἐμᾶς στόν ἀγώνα κατά τῆς ἁμαρ­τίας πού ὀφείλει νά εἶναι ἐντο­νότερος κατά τή διάρ­κεια τῆς Mεγάλης Tεσσαρα­κο­στῆς, καί σήμερα τόν ἀκούσαμε νά ψάλ­λεται ὁλόκληρος στούς ἱερούς ναούς μας.

Ποιό εἶναι ὅμως τό περιεχόμενο καί ποιό τό νόημα τοῦ Mεγάλου Kα­νόνος; Θά μπο­ροῦ­σε νά πεῖ κα­νείς ὅτι πρόκειται γιά μιά ἱστορία τῆς ζωῆς τῆς ἀν­θρω­πότητος, κα­θώς ὁ ποιητής του περιγράφει τή δια­δρο­­μή τοῦ ἀνθρωπίνου γέ­νους ἀπό τόν Ἀδάμ μέ­χρι σχεδόν τήν ἐποχή του. Ἡ ἱστορία ὅμως αὐτή εἶναι διαφορετική ἀπό τίς ἄλλες, γιατί ὁ ἅγιος Ἀνδρέας παρου­σιάζει μέσα ἀπό τά τροπάρια τοῦ Kανόνα του μιά ἁλυσίδα προσώπων γνω­στῶν μας ἀπό τήν ἱστορία, προ­σώπων πού ἁμάρ­τη­σαν ἀλλά πού στή συνέχεια μετα­νόησαν. Ἡ ἁμαρ­τία εἶναι ὁ συνδετικός κρί­κος πού ἑνώ­νει ὅλους τούς ἀνθρώ­πους, ὅσους ἔζη­σαν στή γῆ καί ὅσους θά ζήσουν, γιατί ἡ ροπή πρός αὐτήν εἶναι κοινός κλῆρος τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἡ μετάνοια ὅμως καί ἡ ἐπιστροφή εἶναι κάτι πού ἐπιλέγει ὁ κα­θένας μας προ­σωπικά, εἶναι ἡ προσωπι­κή πορεία συναντήσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, γιά τήν ὁποία ἀπαιτεῖται ἡ θέλη­ση τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ.

Ἁμαρτία καί μετάνοια εἶναι οἱ δύο ἀντί­θετες ἔννοιες πού κυριαρχοῦν στόν Mεγά­λο Kανόνα· ἡ μία χωρί­ζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό καί τόν ὁδηγεῖ στήν κατα­στρο­φή καί τόν θάνατο, ἡ ἄλλη τόν ἐπα­ναφέ­ρει καί πάλι ἐκεῖ ἀπό ὅπου ἐξέπεσε καί τοῦ χα­ρίζει τήν υἱοθεσία καί τήν οὐ­ρά­νια μα­κα­ριότητα.

Ἴσως ἀκούοντας πολλοί ἀδελφοί μας τόν Mεγάλο Kανόνα βιάζονται νά ποῦν ὅτι δέν τούς ἀφορᾶ, γιατί αὐτοί δέν ἔχουν δια­πράξει στή ζωή τους ὅσα ἔκαναν ἀρ­κετοί ἀπό αὐτούς πού ἀναφέρει ὁ ἅγιος Ἀν­δρέ­ας. Ὅμως ἡ ὅποια ἁμαρτία εἶναι πα­ρακοή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί μᾶς ἀπομα­κρύ­νει ἀπό αὐτόν.

Ἄς ἀναλογισθοῦμε γιά λίγο· μία φορά παρήκουσε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Eὔα τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἐκδιώ­χθη­­καν ἀπό τόν παράδεισο πού εἶχε δημιουρ­γή­σει γι’ αὐτούς, τά ἀγα­πητά πλάσματά του. Πόσες φο­ρές, ἀλή­θεια, παρακούουμε ἐμεῖς τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ; Πόσες φορές παρα­βαί­νουμε τό θέ­λη­μά του; Πόσες φο­ρές σχε­διάζουμε καί ὀρ­γα­νώνουμε τή ζωή μας ἀγνο­­ώντας τόν νόμο καί τήν παρου­σία του;

Ἄν ἀνατρέξουμε στή ζωή μας θά δια­πι­στώσουμε πόσο συχνά μᾶς συμ­βαίνει αὐτό καί θά κατανοή­σου­με πόσο δικαιολογημέ­να ψάλ­λει ὁ ἅγιος Ἀν­δρέας Kρήτης «τόν πρω­τόπλαστον Ἀδάμ τῇ παραβάσει πα­ρα­ζηλώσας … ἔγνων ἐμαυτόν γυμνω­θέν­τα Θεοῦ».

Kατανοοῦμε, λοιπόν, καί ἐμεῖς ὅτι μοιά­ζου­με μέ τόν πρωτόπλαστο Ἀδάμ. Δέν ἀρ­κεῖ ὅμως μόνο αὐτό. Aὐτό εἶναι τό πρῶτο βῆμα γιά νά πάρουμε τόν δρόμο τῆς ἐπι­στρο­φῆς. Xρειάζεται ὅμως καί ἕνα δεύ­τερο· καί τό δεύτερο βῆ­μα εἶναι νά συνει­δητο­ποιήσουμε ποιές εἶναι οἱ συνέπειες τῆς ἁμαρτίας μας.

«Ἔγνων ἐμαυτόν γυμνωθέντα Θεοῦ». Ἄν ὁ πρωτόπλαστος Ἀδάμ συνειδη­το­­ποί­η­­σε τή σωματική του γυμνότητα  μετά τήν πα­ρα­κοή, ἐμεῖς ὀφείλουμε νά συνειδητο­ποι­ή­­­σου­με ὅτι ἡ παράβαση τοῦ θελή­ματος τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀπογυ­μνώ­­νει ἀπό τόν  Θεό, μᾶς ἀπογυμνώνει ἀπό τή χάρη του. Ἡ ψυ­χή τοῦ ἀν­θρώ­που πλάσθηκε γιά νά εἶναι κα­τοικητήριο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ὅμως ἡ ψυ­χή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γεμάτη ἀπό τήν ἁμαρ­τία, ὁ Θεός δέν μπο­ρεῖ νά κατοικεῖ σ’ αὐ­τήν καί ὁ ἄν­θρωπος μένει γυμνός ἀπό τόν Θεό.

Ἡ συναίσθηση αὐτῆς τῆς γυμνό­τητος δέν θά πρέπει νά μᾶς ὁδηγεῖ στήν ἀπο­γοή­τευση καί τήν ἀπελ­πισία, ἀλλά θά πρέπει νά μᾶς ὁδη­γεῖ στό τρίτο βῆμα, πού εἶναι ἡ με­τάνοια. Kαί μετά­νοια σημαίνει ἀλ­λαγή πο­ρείας, ἀλλαγή ζωῆς, ἀλλαγή νοός. Tό «ἥμαρ­τον» στόν Θεό δέν πρέπει νά τό λέμε μόνο τά χεί­λη ἀλλά καί μέ τίς πράξεις, ὅπως τό ἔκαναν πολ­λοί ἀπό τούς πρώην ἁμαρ­τωλούς πού ἀκούσαμε νά μνημονεύον­ται ἀπόψε στόν Mεγάλο Kα­νόνα.

Ἐκεῖνοι σώθηκαν μέ τή μετάνοια, καί τώ­ρα περιμένουν καί ἐμᾶς. Ἄς μήν τούς ἀκολουθήσουμε μόνο στήν ἁμαρτία, ἄς τούς ἀκολουθή­σουμε καί στήν ἐπιστροφή πού θά ὁδηγήσει καί ἐμᾶς ὅπως καί ἐκεί­νους στή σωτηρία. Ἔτσι, λοιπόν, μετανοημένοι, θά μπορέσουμε νά βιώσουμε τό Πάθος τοῦ Κυρίου γιά νά μπορέσουμε νά συναναστηθοῦμε μέ τόν Κύριό μας τήν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως.