Οι Χριστολογικοί Ψαλμοί
Του Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Από τα είδη των Ψαλμών του Δαβίδ, διακρίνουμε ιδιαιτέρως τους Χριστολογικούς. Σε αυτούς γίνεται σαφές ότι το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Χριστός, «εμφανίζεται» και «δρα» πριν ακόμα σαρκωθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτούς τους Ψαλμούς επικαλέστηκε ο Ίδιος ο Μεσσίας, οι Απόστολοι, οι Πατέρες της Εκκλησίας. Είναι διδακτικό ότι η Καινή Διαθήκη έκανε χρήση της Παλαιάς Διαθήκης και δηλώνεται εμφατικά η μεταξύ τους άρρηκτη σχέση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χριστολογικού Ψαλμού είναι ο 21ος. Ο Ψαλμός αυτός ξεκινά με την επίκληση του Θεού Πατέρα εκ μέρους του Υιού: «Θεέ μου, Θεέ μου, άκουσέ με∙ γιατί με εγκατέλειψες; Αργεί να έρθει η σωτηρία μου κράζοντας από τον λάκκο μου» (21,1). Στον στίχο αυτό το πρωτότυπο κείμενο (Μ.Κ.) έχει παρόμοια απόδοση: «Γιατί είσαι μακρυά από την σωτηρία μου και από τα λόγια των βρυχημάτων μου». Δηλώνεται και με τους δύο προηγούμενους τρόπους πάντως το έντονο ανθρώπινο αίσθημα εγκατάλειψης. Πράγματι, εδώ, αναφέρουν οι ερμηνευτές «μιλάει» η ανθρώπινη φύση του Χριστού. Ο λόγος του Ψαλμού είναι δυνατός και μας παραπέμπει στην κραυγή του Ιησού επί του Σταυρού (βλ. Λκ.23).
Είναι σημαντικό ότι στους στίχους του Ψαλμού γίνεται αναφορά σε γεγονότα- πάθη που υπέστη ο Χριστός. Έχει υποστηριχθεί βέβαια, κυρίως από ξένους ερμηνευτές, ότι θα μπορούσαν να σχετίζονται αυτά με απλούς ανθρώπους και όχι για τον Μεσσία, ή για κάποιον σημαντικό βασιλιά της εποχής. Οι Πατέρες όμως λέγουν ότι στο πρόσωπο του Χριστού βρίσκουν την τέλεια εφαρμογή. Στο Πρόσωπό του γίνεται η εκπλήρωση όσων αναφέρουν τα Κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης.
Ο Ψαλμός μιλά για τρυπήματα στα χέρια και στα πόδια, για τον διασκορπισμό των οστών του, για διαμερισμό των ιματίων του, για δεινούς βασανισμούς, αλλά και για δικαίωση τελικά του Πάσχοντος. Όλα αυτά διαζωγραφίζουν τον Μεσσία, ο οποίος, σύμφωνα με τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης, «ταυτίζεται» με το πρόσωπο του Ψαλμού.
Αναφέρεται στον Ψαλμό ότι ο Μεσσίας είναι «σκώληξ» και όχι άνθρωπος. Αυτός ο χαρακτηρισμός όμως ταιριάζει στον Χριστό; Είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο ίδιος χαρακτηρίζει έτσι τον εαυτό του. Χαρακτηρίζεται: «…όνειδος ανθρώπων και εξουθένημα λαού» (Ψλ.21,7). Αν θα διαβάσουμε την ίδια λέξη στο βιβλίο του Ιώβ αναφέρεται: «Τι’ ναι, λοιπόν, μπρός στον Θεό ο άνθρωπος ο τιποτένιος; Τι’ ναι στα μάτια του αυτό το σκουληκάκι; (Ιώβ 25,6). Φαίνεται δηλαδή ότι είναι ένα τίποτα ο άνθρωπος ενώπιον του Θεού. Αυτόν τον όρο λοιπόν χρησιμοποιεί ο ποιητής για τον Μεσσία. Θα περιγράψει παράλληλα και ο προφήτης Ησαΐας λέγοντας: «Και είδομεν αυτόν και ουκ είχεν είδος ουδέ κάλλος∙ αλλά το είδος αυτού άτιμον και εκλείπον παρά τους υιούς των ανθρώπων» (Ησ.53, 2-3). Σημαντική επί του θέματος είναι η ερμηνεία του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού που υποστηρίζει ότι η παρομοίωση του Χριστού ως «σκώληξ» μπορεί να συνδέεται με την παρθενική γέννησή του, αφού οι σκώληκες προέρχονται και πολλαπλασιάζονται από την γη.
Τέλος, από τα πολλά που μπορεί να εστιάσει ο αναγνώστης και μελετητής του Ιερού αυτού κειμένου, είναι η έκφραση: «Εξηρίθμησαν πάντα τα οστά μου» (21,18). Εδώ μπορεί κάποιος να κατανοήσει την εικόνα που περιγράφεται έχοντας στον νου του, τον Χριστό μετά τους βασανισμούς του. Τόσο ταλαιπώρησαν το σώμα του, που τα οστά του έγιναν ορατά και μάλιστα μετρήσιμα. Η αντίδραση των σταυρωτών του ήταν χαρά και η αρρωστημένη σκέψη τους τους έκανε να προχωρήσουν και σε άλλα ατιμωτικά μέτρα όπως ο διαμερισμός του άραφου χιτώνα του.
